Madde Detay

Ahmed Hilmî’nin doğum yeri ve tarihi hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Gülzâr-ı Tabi’at adını verdiği şiir kitabındaki bazı şiirlerinden onun Rumelili olduğu düşünülebilir. Şiirlerinde bugün Yunanistan sınırları içinde kalan bazı önemli yerleşim bölgelerinin fethine tarih düşmesi ve bu yöre ağzına uygun “nida” sözcükleri kullanması, sanatçının Rumeli’nin özellikle Yunanistan kısmında kalan bölümünden olabileceği düşüncesini güçlendirir.

Ahmed Hilmî’nin eğitim gördüğü yerler tam olarak bilinmese de Sâdî-i Şirazî’nin Hikâye-i Müştzen (Boksörün Hikâyesi) adlı eserini Farsça aslından çevirmesi, Gülzâr-ı Tabi'at adlı şiir kitabında Farsça bir şiirin bulunması; Hilmî’nin bu dilde manzum-mensur, telif ya da çeviri eser verebilecek düzeyde bir sanatçı olduğunu gösterir. Diğer taraftan Gülzâr-ı Tabi'at’ın iç kapağında yer alan ve şairin mesleğini tanımlayan “askerî kâtip” ⁽İkinci fırka-i hümayûna mensup hâssa-i piyâde altıncı alayın birinci taburu kâtibi) ifadesinden Ahmed Hilmî’nin 1835’te kurulan Menşe-i Küttâb-ı Askerî’den yetiştiği anlaşılabilir. Zira bu kurum, Osmanlı ordusuna kâtip yetiştiren bir kurumdur ve o dönemde burada ileri derecede Arapça ve Farsça öğretilmektedir. Hilmî ayrıca çeviri yapabilecek derecede Fransızca bilgisine sahiptir. Sanatçı, Fransızcadan Bir Tâcirin Sergüzeşti adlı eseri Türkçeye kazandırmıştır. Bu eser, yazarın matbu eserler listesinde yer almakla beraber henüz elde edilememiştir. Ahmed Hilmî’nin ne zaman ve nerede öldüğü de bilinmemektedir. Tek manzum eseri Gülzâr-ı Tabi’at’ın ve çeviri hikâyesinin (Hikâye-i Müştzen) basım tarihleri 1896-1897’dir. Hilmî’nin bu tarihten sonra yayımlanan herhangi bir eserine rastlanılmadığından sanatçının en erken 1897 ya da bu yıldan sonraki başka bir tarihte vefat ettiği sonucuna varılabilir.

Ahmed Hilmî telif ve çeviri eserler yazar. Telif Eserlerinin ilki Devre-i Şebâbet Yahûd Eser-i Cehâlet’tir. Bu eser elde edilememiştir. Hilmî’nin matbu şiir kitabı olan Gülzâr-ı Tabiat’taki “eserler listesinde” bu eser isminin karşısında verilen kısa açıklamada “Millî Hikâye” notu bulunur. Hilmî’nin ikinci eseri Hâtıra-i Tıfûliyyet’tir. Matbu ya da yazma olarak henüz bulunamayan bu eserin yazarın otobiyografisi ile ilgili olduğu yine listedeki açıklamada yer alan “Terâcim-i Ahvâl” ifadesinden anlaşılır. Hilmî’nin diğer bir eseri de Levha-i Muhabbet’tir. “Aşk Sahnesi” olarak da adlandırılabilecek bu eser, birbirine âşık olan genç bir çiftin bir sene zarfında yaşadığı olayları anlatan bir hikâyedir.  Gülzâr-ı Tabiʿat’ın son sayfasından önceki iç kapaktaki listede Levha-i Muhabbet ile ilgili olarak şu açıklama yapılmıştır: “Bu hikâye bir genç kız ile bir delikanlının bir sene kadar şeh-râh-ı aşkda ne sûretde hatve-endâz olduklarını musavverdir.” Hilmî’nin bilinen tek manzum eseri, Gülzâr-ı Tabi'at adını verdiği şiir kitabıdır. 1897’de İstanbul’da Ahter Matbaasında basılan eserde tarih, Türklük, Osmanlılık, inanç, tasavvuf, hikmet gibi çeşitli konuları içeren 59 manzume vardır.

Hilmî ayrıca çeviri eserler de kaleme alır. Bu eserlerin ilki Tercüme-i Hikâye-i Müştzen’dir. Bahriye Nezareti Yüksek Memurlarından ve Farsça çevirileriyle tanınan Hasan Tevfik Bey’in bir “Takriz” yazısıyla başlayan eser, Ahmed Hilmî tarafından Farsçadan çevrilmiş bir hikâyedir. Mukaddime kısmından hemen sonra Hilmî, Sâdî-i Şirâzî’nin “Gülistân” adlı eserinin üçüncü bölümünde yer alan “Müştzen” (Boksör) hikâyesini çevirmeye başlar. Ahmed Hilmî, kaynak metindeki manzum kısımları “Beyit”, “Kıt‘a”, “Şi’r-i Arabî”, “Nazm” başlığı altında ve bu manzum kısımları da “Tercüme” başlığı altında mensur çevirisiyle birlikte yazar. İstanbul’daki Cemal Efendi Matbaasında 1896 yılında basılan Tercüme-i Hikâye-i Müştzen, 29 sayfadır. Hilmî’nin ikinci çeviri hikâyesi, Bir Tâcirin Sergüzeşti’dir. Eser, elde edilememiştir. Ancak eserin Fransız Filozof ve Yazar Jean-Marie Guyau (1854-1888)’nun “Genç Bir Tâcirin Sergüzeşti” adlı felsefî yönü de olan küçük hikâyesi olabileceği düşünülmektedir.