Madde Detay

Zihnî’nin hayatı hakkında tezkirelerde ve biyografik kaynaklarda herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak Millet Kütüphanesi Ali Emiri Manzum 575 numarada kayıtlı olan ve Defterdar Mehmed Behcet Efendi (öl. 1168/1755) için yazılan şiirleri ihtiva eden Mecmû‘a-i Kasâ’id, Tevârîh ve Gazeliyyât adlı eserde şaire ait on bir manzume yer almaktadır. Mecmuada şairin Behcet Efendi’nin 1163/1750 tarihinde ikinci defa defterdar olması dolayısıyla kaleme aldığı tarih manzumesi ve mecmuanın tertip edildiği tarih göz önünde bulundurulduğunda Zihnî’nin 18. yüzyılda hayatta olduğu anlaşılmaktadır. Mecmuada şair hakkında kayıtlı olan “Şeref-yâb-ı Hizmet-i Sebt-i Kasâ’id Antâkîyyü’l-asl ‘Abdu’llâh Zihnî” ibaresinden ise Antakyalı olduğu ve asıl isminin Abdullah olduğu anlaşılmaktadır.

Efe, Z. (2021). “Defterdar Mehmed Behcet Efendi'ye Sunulan Şiirler Mecmuası  (Aemnz 575)”. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi Journal of Academic Language and Literature 5 (1): 58–111.

Mecmû’a-i Eş’âr. Millet Kütüphanesi. Ali Emiri Manzum 575. vr. 7b, 8a, 8b, 9a, 14a, 22a, 29b, 43a, 43b, 44b, 47b.

Kasîde-i ‘Iydiyye

İrişdi gûş-ı dile nagme-i beşâret-i ‘ıyd

Pür itdi şeş-cihet-i dehri sıyt-ı nevbet-i ‘ıyd

Hıred rübûde olur izdihâm-ı eşvâka

Sıgar mı kûçe-i vasfa şükûh u şevket-i ‘ıyd

Hücûm-ı ma‘reke-i ‘ıyş u nûş mevsimidür

Olup güşâde hisâr-ı emelde râyet-i ‘ıyd

Misâl-i şîşe-i kand itdi cümle şîrîn-kâm

Mezâk-ı ehl-i gamı neş‘e-i meserret-i ‘ıyd

Olup bir âfet-i hûn-rîze cân ile kurbân

Farîzadur dile keffâret-i cinâyet-i ‘ıyd

Salâtı vâsıl-ı bezm-i kabûl-i Hak mı olur

O mihr-i hüsne dûçâr olmasa cemâ‘at-i ‘ıyd

Zamân-ı fursatı fevt itme herçi-bâd-âbâd

Çü pâyidâr degül ‘âlem içre devlet-i ‘ıyd

Safâ-yı hâtıra söz yok egerçi fi’l-cümle

Virür keder-i ‘adem imtidâd-ı müddet-i ‘ıyd

İder ifâde cihân haclegâh-ı nâz idigin   

Se-rûze âyîne-i dehre ‘arz-ı sûret-i ‘ıyd

Delîl-i râh-ı harîm-i visâl olur âhir

Ne deñlü olsa da lagzîde pây-ı sür‘at-i ‘ıyd

O şûhdan hele göñlümce bûse-çîn olmadum

Bu rütbedür baña imdâd-ı dest-i himmet-i ‘ıyd

Kanâ‘at itmedüm ammâ bu lutfa ey Zihnî

Beni karîn-i ümîd itdi tarh-ı külfet-i ‘ıyd

Kenâr-ı dâmen-i fahrü’l-kibâra yüz sürdüm

Bu fursat oldı baña muktezâ-yı ruhsat-ı ‘ıyd

Cenâb-ı defterî-i câh u behcet-i ikbâl

Ki devr-i lutfı ider dehre bast-ı zînet-i ‘ıyd

O sâye-güster-i fark-ı gürûh-ı ‘irfân kim

Zalâl-ı re’fetidür dûş-ı çarha hil‘at-ı ‘ıyd

Vücûdı gurre-i subh [u] cebîni rûy-ı neşât

Cemâl-i lutfı nümâyiş-dih-i beşâşet-i ‘ıyd

Fürûg-ı kevkeb-i ikbâlidür sa‘âdet-i vakt

Zuhûr-ı pertev-i iclâlidür celâdet-i ‘ıyd

Kibâr-ı devleti eyler karîn-i dâmen-bûs

Berây-ı kesb-i şeref ruhsat-ı ziyâret-i ‘ıyd

Cihânda şîfte-kân-ı cemâl-i himmetine

Zamâne her dem olur kâr-sâz-ı hâlet-i ‘ıyd

Hıdîv-i mekremetâ zât-ı kîmyâ nazarâ

Eyâ gubâr-ı rehi kuhl-i çeşm-i ragbet-i ‘ıyd

Olup garîk-i kerem devletüñde haddimce

Cihâna eyledüm izhâr-ı şükr-i ni‘met-i ‘ıyd

Hudâya şükr ki oldum havâşî-i haddâm

Rehîn-i gûşem (?) olup iltifât-ı hil‘at-i ‘ıyd

Bırakma bâdiye-i iztırâbda kuluñı

Nevâlüñ eyleme tahsîs-i vakt-i müddet-i ‘ıyd

Mecâzî munkalib itsem hakîkate bâri

Felekde ben dahı olsam karîn-i behcet-i ‘ıyd

Garaz tahayyül-i evsâf-ı zât-ı pâküñdür

Zebânum itse de tefsîr-i sırr-ı hikmet-i ‘ıyd

Kabâ-yı midhatüñ olsun ne deñlü sâde ise

Degül bu hil‘ate şâyeste dûş-ı kâmet-i ‘ıyd

Hatâdan eyleye âsûde zâtuñı Mevlâ

Zamân-ı câhuñ ola nâm-gîr-i şöhret-i ıyd

            (Mecmû’a-i Eş’âr. Millet Kütüphanesi Ali Emiri Manzum 575. vr. 8b)