Madde Detay

Şâirin hayatı ile ilgili bilgi Tuhfe-ı Hattâtin’de geniş bir şekilde yer almaktadır. Kaynakta yazarın adı Ahmed Bin Hasan (Kâtib- ı Sır) olarak kayıtlıdır. “Mahrûse- ı Bursa’dan gelip Enderûn-ı Hümâyun’da niçe zaman “Hıdmetü’l-mülûk nısfü’l-sülûk” tarikine sâlik ve Sultan Ahmet Han’ı Sâlis’e Kâtib- i Sır olup takarrübi şehenşâhiye mâlik olmuşken hâline münasip zeâmetle çerâğ olup Ayasofya-i Kebir Mahallesi’nde Şeyh Sinân-ı Erdebîlî Tekkesi’nde mukabilinde vâkiʿ şitâiyyelerinde ve Üsküdar’da mâlik olduğu sayfiyye sahilhânelerinde sakin olurdu. Saray-ı Âmirede iken hüsn-ı hatt-ı sülüs ü neshi ve fenn-ı tezhibi Kâtib-i Saray-ı Sultânî Bursalı Hezârfen Mehmed Efendidi’den taʿallüm ile resîde- i kema1 ve izn ü icâzetle iclâl olunup vâlidesini üstadına tezvic eylemişti.” (Müstakımzâde 2011: 62). Müstakımzâde’nin (2011) bildirdiğine göre bizzat kendi el yazısıyla Kur’an-ı Kerim yazarak, cilt ve tezyinatı gibi aşamaları da bizzat kendisi yaparak Medine’ye fazla sayıda Kur’an’ı hediye olarak göndermiştir. “Hüsn-i hat erbâbı olan kimesne kitâbette ancak onun nısfını icrâ eder, ziyâret-i âsârda sahibinin kemali muzaʿaf mülahaza olunmak gerekir” sözüyle meşhur olduğu bildirilmektedir. H.1174/M.1760 senesini zi’l-kaʿdesinde vefat ettiği ve Üsküdar Tunusbağı yakınlarında Sadr-ı esbak Maktûl Ali Paşa civarına defnedildiği bilinmektedir (Müstakımzâde 2011: 63). Tuhfe-ı Hattatin’de yer alan bilgiye göre sır kâtibi olarak III. Ahmed (1703-1730) döneminde şâirin görev aldığı bilgisi mevcutken I. Mahmud döneminde görev aldığına dair bir bilgiye rastlanmamıştır (Duman 2021: 144). Aynı zamanda zâim olduğu bilinmektedir (Akçetepe 2012:97). “Şâirin tespit edilen tek eseri kendisinin de belirttiği üzere yenilik ve orijinallik içeren İstanbul Millet Kütüphanesi Ali Emiri Koleksiyonunda 34 Ae Tarih 920 numarada kayıtlıdır. Bu eser “Tarih-i Tüfeng-endāzî-i Sultan Maḥmud Ḫān-ı Evvel” adlı padişahın tüfeng atışlarını kaydettiği ruzname türündeki eseridir. Şâir, I. Mahmud döneminin başında (1143/1630) sır kâtibi olduğu bilgisine eserin mukaddime ve hatime bölümünde yer vermiştir. Hatime bölümünde bizzat eserin ne zaman başlayıp bittiği bilgisine yer vererek kesin bir sınır çizer. Şâir/kâtip, adının Ahmed (Kâtib-i Sır) olduğunu belirterek Sultanın bazı mekanlardaki talim ve atışları kaydetmesi için görevlendirildiği bilgisine mukaddime bölümünde yer verir. (34 Ae Tarih 920- yk. 2a). Kaydettiği atışların sonunda kendisinden bahsederken, Kâtibü’l-hurûf, nâmıku’l-huruf, râkım’ul-hurûf, muharirü’l-fakîr, gibi unvanlar kullandığı görülür. Bu eserde şairin kendisine ait 48 manzume bulunmaktadır (Duman 2021: 144).

Akçetepe,Rıdvan Enes (2012). Osmanlı’da Hattatçılık ve Hattatlar (XVI-XVIII.Yüzyıllar). Ankara.

Duman, Ali (2021). “Sultân’ın Atış Günlükleri: “Târih-i Tüfeng-Endâzî-i Sultân Mahmûd Hân-ı Evvel”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 14 (76): 142-148.

Müstakimzâde (2011). Tuhfe-i Hattâtîn. Mustafa Koç (hzl.). İstanbul: Klasik Yay.

Tarihler

Hüner böyle gerekdir kim ide şâhân cihân-gīrlik

Feżā-yı rezmgâhda düşmeni ʿadd ide naḫcīrlik

Cenâb-ı Hazret-i Sultân Mahmûd Hân Gâzī kim 

Aña tevfîk-ı Mevlâ’dır hünerverlik zafer-gīrlik

Yed-i ʿirfânını çimşīrlikde imtihân içün  

Sebû vazʿ oldı meydâna sezâ-yı vasfı tasgîrlik  

Urınca vehle-i evvelde târih oldı kurşumuñ        

Hemân yek-dânesiyle yâd-gâr-ı cây-ı çimşīrlik

(1143/1730).                                                                                                   

Pâdişâh-ı şark u garb Mahmûd Han-ı hüner

Kim odur hâlâ şehânıñ her hünerde serveri

Seyr-i sahrâ iderek bu cānibe teşrīf idüp

Makdem-i Şâh-ı Cihân şevke getürdi cûları

Bu mahall-i dil-güşâda âzmâyiş-çün o şâh

Dest-i pâkine alup  aʿlâ tüfeng-i gevheri

İki yüz altmış adım yerde nişâna emr idüp

Darbı nā-me‘mūl ü ġāyet saʿb idi menzilleri

Pîş-gehde püşte üzre bir sebû vaz‘ itdiler

Üç atışda bî-muhâbâ urdı şâhân dâveri

Hak teʿâlâ eylesün şevketle dâ’im ber-karâr

 Kande ‘azm eylerse olsun Ḥıżr u tevfîk rehberi

(1143/1730)

(34 Ae Tarih 920- yk. 9a).