Madde Detay
Ahmet Hadi Maksudi
(d. 1868 / ö. 1941)
Ceditçi aydın, Dilbilimci, yayıncı, pedagog
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Türkiye Dışı)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Kazan / Taşsu’da dünyaya geldi. İlk eğitimini babasından ve dedesinden aldı. 1881 yılında Kazan’a geldi ve burada Gölboyu Medresesi’nde eğitim almaya başladı. Yirmili yaşlara geldiğinde Rus okullarında verilen eğitimi inceleyerek bu kurumlardaki yenilikleri takip etmeye başladı. 1889 yılında medrese eğitimini tamamladı. 1890-1893 yılları arasında Kazan’daki Gallem Hoca Medresesi’nde yenilikçi bir biçimde eğitim verdi. 1894 yılında Türkiye’ye geldi ve burada eğitim konusunda yapılan reformları öğrendi. Türkiye’den dönerken bir müddet Kırım Bahçesaray’da kalarak Zincirli Medresesi’nde Arapça öğretmenliği yaptı. İsmail Gaspıralı ile tanışarak arkadaş oldu. Gazete ve dergilerde yayımladığı yazılarla halkı bilinçlendirmeye çalıştı. Yıldız isimli bir gazete çıkarttı. 1939 yılında Sovyet kamplarında tutuklandı. İşkence gördükten sonra Kazan’daki psikiyatri hastanesine gönderildi. 1941 yılında yetmiş üç yaşında vefat etti (Timurhan, 2019: 35-46).
İsmail Gaspıralı’dan etkilenerek Muallim-i Evvel ve Muallim-i Sani isimli elifba ve okuma kitaplarını yazdı. Muallim-i Evvel isimli kitabında didaktik yazılara yer vererek cahilliğin zararlarından ve okumanın faydalarından bahsetti. Daha sonra Sarf-ı Türkî ve Nahv-ı TürkÎ isimli kitaplarında Kazan Türkçesi’nin gramerini yazdı. Fizik, Kimya, Astronomi gibi dersleri anlattığı Dünyevi Bilimler isimli bir ders kitabı yazdı. 1903 yılında mantık alanındaki kitabı olan Mizan’ül Efkar isimli kitabını yazdı. 1934 yılında edebiyat ve sanat hakkındaki Kratkoya Biografiya adlı eseri çıktı. 1918 yılında Dil Bilimi ve Türkçe İmla Kaideleri isimli ders kitapları yayımlandı. Süreli yayınlarda dil ve imla konuları, eğitim sistemi, millî-iktisadî konular ve siyasî meselelere dair çok sayıda makale yazarak dönemin entelektüel birikimine büyük katkı yaptı (Timurhan, 2019: 35-46).
Kaynakça
Timurhan, Aslınur (2019). "Ahmet Hadi Maksudi ve Eğitimci Olarak Cedit Hareketindeki Yeri". Bilge Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. S. 3/1. 35-46.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: ARAŞ. GÖR. ÖMER FARUK ATEŞYayın Tarihi: 30.11.2019Güncelleme Tarihi: 26.10.2020
Yayın Tarihi: 30.11.2019Güncelleme Tarihi: 26.10.2020
Güncelleme Tarihi: 26.10.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Törkiçe (Tatarça) İmla Kagıydeleri | ? / Kazan | 1918 | İnceleme |
Sarf-ı Türkî | ? / Kazan | 1910 | Araştırma |
Mizan'ül Efkar | ? / Kazan | 1903 | Araştırma |
Kratkoya Biografiya | ? / Kazan | 1934 | Araştırma |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | HASTA BAYRAMALİ | d. 1898 - ö. 1952 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | FEGANİ, Alipaşa Fegani | d. 1912 - ö. 1975 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | FERRAHÎ, Mehmet Ali | d. 1934 - ö. 22.04.1969 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | İSMAYIL ELİBEYLİ | d. 1868 - ö. 1940 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | VEFÂ, Ahmed Vefâ | d. 1868 - ö. 1900 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | KASABALI NURİ, Dölekzade Mehmet Nuri | d. 1868 - ö. 1916 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | İPEKNİSA MEŞEDİ MEHBALI KIZI | d. ? - ö. 1941 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | HACI EMİNE/ŞEM'Î'NİN GÜLÜ/ŞEM'Î'NİN BÜLBÜLÜ, Emine | d. 1824/1845/1846 ? - ö. 1934/1941? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Ali İffet Gencarap | d. 16 Nisan 1869 - ö. ? Eylül 1941 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Ayşe Çolakoğlu | d. ? - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | M. Sunullah Arısoy | d. 25 Mart 1925 - ö. 19 Aralık 1989 | Meslek | Görüntüle |
12 | Ülkü Tamer | d. 20 Şubat 1937 - ö. 01 Nisan 2018 | Meslek | Görüntüle |
13 | Gavril Gaydarcı | d. 1937 - ö. 1998 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Cemaliye Sağlam | d. 1966 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Sabit Yusuf | d. 7 Nisan 1957 - ö. 07 Mayıs 2007 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | KUL AHMET, Ahmet Aykut | d. 1967 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | Niyazi Durusoy | d. 30 Aralık 1909 - ö. 5 Ocak 1985 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | Nurettin Topçu | d. 20 Kasım 1909 - ö. 10 Temmuz 1975 | Madde Adı | Görüntüle |