ARGUN/ERGUN, Celâleddîn Argun/Ergun, Celâl Argun/Ergun

(d. ?/? - ö. 775/1373-74)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / Başlangıç-15. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Mevlevîliğin yayılmasını sağlayan ilk Mevlevî şeyhlerinden Argun Çelebi, Germiyan’da (Kütahya) doğdu. Sâkıb Mustafâ Dede’nin (1283: 59) Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyye’sindeki bilgilere göre, Burhâneddîn İlyâs Paşa’nın oğlu, Germiyanoğlu Sü­leymân Paşa’nın torunudur. Süleymân Paşa, Sultân Veled’in kızıyla evlendiğinden Celâleddîn Argun’a da Çelebi unvanı verilmiştir. Ulu Ârif Çelebi (ö. 719/ 1319-20), Emîr Âlim Çelebi (ö. 739/1338-39) ve Emîr Vâcid Çelebi’den (ö. 742/1341-42) fe­yizlendi. Ahî Evran, Celâleddin Argun’un müridiydi. Ahî Mustafâ ve Ahî Erbasan ad­lı iki fütüvvet şeyhi de kendisine in­tisap etti. Argun Çelebi, Konya’da Şems makamında yedi terkli Şemsî tac giyerek hilâfet aldıktan bir süre sonra Kütahya’da İmâdüddîn Hezâr tarafından yaptırılan mevlevîhânenin ilk postnişini oldu. Uzun süre şeyhlik yaptıktan sonra burada 775/1373-74’te öl­dü ve dergâhın hazîresine defnedildi. Vefatından önce makamını oğlu Burhâneddîn İlyâs Çelebi’ye bıraktı. Sâkıb Mustafâ Dede (1283: 67-68, 68-75); tezkiresine Argun mahlasını kullanan şairin “insân-ı kâmil” kavramını anlattığı kırk beyitlik Türkçe Genc-nâme mesnevîsini almış, Mevlevî âyininin özelliklerini anlattığı İşâretü’l-Beşâre’si ile bir de mensur risâle olan Çihl Kelime-i Tayyibe’sinin olduğunu yazmış, ardından Arapça ve Farsça bazı tasavvufî-ahlâkî sözlerini aktararak tercüme ve şerhetmiştir. Ayrıca Esrâr Dede, Argun’un on sekiz latif ibaresinin toplandığı, ancak adını belirtmediği bir Risâle’sinin varlığından söz etmiştir. Şairin Genc-nâme’sinin tam metni Esrâr Dede Tezkiresi içinde de mevcuttur (Genç 2000: 97-102).

Kaynakça

Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (Hzl.) (2001). Tuhfe-i Nâilî - Divân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Sâkıb Mustafâ Dede (1283). Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyye. C. 1. Mısır.


Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. NİLGÜN AÇIK ÖNKAŞ
Yayın Tarihi: 08.08.2014
Güncelleme Tarihi: 05.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Genc-nâme’den

Ne gam pür-gerd-i fakr u fâka gösterse birûnından

Ni’am ki olmaya yandum cüdâ bezm-i derûnından

Gehî pîr ü gehî bir nâ-gehî ümmî gehî dânâ

Olup ol gevher-i meclâ görenler didi âmennâ

Belî Gûrâne rû-pûş-ı adîm-i hâk olup hâ’il

Göze göstermeyüp mânend-i İblîs oldılar bâtıl

Ne bilsün neş’e-i sahbâ-yı vaslı merdüm-i mehcûr

Nice âmîziş eyler sırr-ı hoş-sohbet ile rencûr

O kim pîşîn ide nakd-i revânum yok yire isrâf

Ne kâbil devlet-i eşrâf ile ol müflisi eşrâf

Bihamdillah harâb-ı aşk-ı Mevlânâ olup Argûn

Küşâd-ı genc künc-i tenden oldı cânumuz memnûn

Serîr-i ahsenü’t-takvîmün olduk şâh-ı Cem-câhı

Aceb mi eylesek berbâd-hâlet bâr u bengâhı

Şikest-i çarh-ı tedbîrât ile dehlîz-i sûretde

Olup âyîne-dâr-ı şems-i dîn eflâk-i sîretde

Hilâl-i sîne-çâkin itdi ya’nî feyz-i nâ-gâhı

Hilâfet bezmine şem’ ü sa’âdet evcinün mâhı

(Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay. 101.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Namdar Rahmi Karatayd. 24 Kasım 1896 - ö. 26 Ağustos 1953Doğum YeriGörüntüle
2Aydilge Sarpd. 25 Haziran1979 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3RE'YÎ, (Sarı) Re'yî Çelebid. ? - ö. 1579-80Doğum YeriGörüntüle
4Namdar Rahmi Karatayd. 24 Kasım 1896 - ö. 26 Ağustos 1953Doğum YılıGörüntüle
5Aydilge Sarpd. 25 Haziran1979 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6RE'YÎ, (Sarı) Re'yî Çelebid. ? - ö. 1579-80Doğum YılıGörüntüle
7Namdar Rahmi Karatayd. 24 Kasım 1896 - ö. 26 Ağustos 1953Ölüm YılıGörüntüle
8Aydilge Sarpd. 25 Haziran1979 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9RE'YÎ, (Sarı) Re'yî Çelebid. ? - ö. 1579-80Ölüm YılıGörüntüle
10Namdar Rahmi Karatayd. 24 Kasım 1896 - ö. 26 Ağustos 1953MeslekGörüntüle
11Aydilge Sarpd. 25 Haziran1979 - ö. ?MeslekGörüntüle
12RE'YÎ, (Sarı) Re'yî Çelebid. ? - ö. 1579-80MeslekGörüntüle
13Namdar Rahmi Karatayd. 24 Kasım 1896 - ö. 26 Ağustos 1953Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Aydilge Sarpd. 25 Haziran1979 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15RE'YÎ, (Sarı) Re'yî Çelebid. ? - ö. 1579-80Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Namdar Rahmi Karatayd. 24 Kasım 1896 - ö. 26 Ağustos 1953Madde AdıGörüntüle
17Aydilge Sarpd. 25 Haziran1979 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18RE'YÎ, (Sarı) Re'yî Çelebid. ? - ö. 1579-80Madde AdıGörüntüle