ÂŞIK AHMED

(d. ?/? - ö. 843’ten sonra ?/1439-40’tan sonra ?)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / Başlangıç-15. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Hayatı hakkındaki bilgileri sadece Sultân II. Murâd döneminde kaleme aldığı Câmi’ü’l-Ahbâr isimli mesnevîsinde bulmak mümkündür. Eserde kendisinden Âşık Ahmed olarak söz eden şair, "Âşık" adını Hakk'a olan sevgisinden dolayı aldığını belirtmektedir. Edirne’de yaşamıştır. Verdiği bilgilere göre, mesnevîyi yazdığı sırada hayatta olmayan babası âlim bir zattır. Annesi ise dindar ve zâhide bir hatundur. Tasavvuf ve tarikatla iç içe, kitap okumayı seven, kültürlü bir ailede yetişmiştir. Küçük yaşta Kur’an’ı hıfzetmiş ve ilk tahsilini annesi tarafından olan dedesinden almıştır. Daha sonra ilim tahsili için muhtemelen Mısır, Şam gibi yerlere gidip yedi yıl memleketinden ayrı kalmış ve döndükten sonra da Câmi’ü’l-Ahbâr’ı yazmıştır. Eserindeki kimi ifadelerden Edirne’de Sultan II. Murâd devrinin ilmî ve kültürel ortamını yaşamış, şiir ve şair muhitlerini yakından tanımış birisi olduğu anlaşılmaktadır. Âşık Ahmed’in elimizdeki tek eseri 12245 beyit uzunluğundaki Câmi’ü’l-Ahbâr’ı aruzun remel bahrinin fâilâtün fâilâtün fâilün kalıbıyla kaleme almıştır. Mesnevîde, evliya menkıbelerini anlattıktan sonra öğütler veren Ahmed’in, sıkça "iy püser, iy baba, iy dede, iy ahî" gibi hitaplar kullanması toplumun bütün kesimlerine seslenmek arzusunda olduğunu göstermektedir. O, kalemi kuvvetli, şiirden anlayan, mutasavvıf kimliği ile öne çıkan bir şairdir. Yaşadığı devre çoğunlukla tasavvufî ve zühdî açıdan bakmakta, evliya menkıbeleri ışığında devrini sürekli olarak eleştirmektedir.

Kaynakça

Çelebioğlu, Âmil (1985). “Âşık Ahmed'in Câmiü'l-Ahbâr Adlı Manzum Tezkiretü'l-Evliyâ’sı”. Türk Kültürü Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. İbrahim Kafesoğlu'nun Hâtırasına Armağan XXIII (1-2). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yay. 171-187.

Eliaçık, Muhittin (1998). Âşık Ahmed'in Câmi’ü’l-Ahbâr’ı. 2 C. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MUHİTTİN ELİAÇIK
Yayın Tarihi: 29.09.2013
Güncelleme Tarihi: 05.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Câmi’ü’l-Ahbâr’dan

Otururken bir gün evümde i yâr

Key melûl idüm hem oldum âşikâr

Nüshalar varidi aldum okudum

İşbu şeytân-ı la'îni tokudum

Nüshalar içinde gördüm bir kitâb

Şöyle eski mechûlidi iy şebâb

Kim atamdan kalmışidi ol benüm

Elüme aldum anı ben iy canum

Çünki aldum elüme itdüm nazar

Bir acâyib gördüm anda iy piser

Bir meşâyıh sözleridür cümle ol

İllâ şöyle deştî dil iy lutfı bol

(Eliaçık, Muhittin (1998). Âşık Ahmed'in Câmi’ü’l-Ahbâr’ı. C. 1. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi. 78.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1HÂFIZ, Hâfız-ı Mevlevi Kömürcü-zâde Mehmedd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2ÖRFÎ, Mahmûd Ağad. 1705 - ö. 1778Doğum YeriGörüntüle
3HÜSEYİN, Pervâne-zâde Hüseyin Çelebid. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4HÂFIZ, Hâfız-ı Mevlevi Kömürcü-zâde Mehmedd. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5ÖRFÎ, Mahmûd Ağad. 1705 - ö. 1778Doğum YılıGörüntüle
6HÜSEYİN, Pervâne-zâde Hüseyin Çelebid. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7HÂFIZ, Hâfız-ı Mevlevi Kömürcü-zâde Mehmedd. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8ÖRFÎ, Mahmûd Ağad. 1705 - ö. 1778Ölüm YılıGörüntüle
9HÜSEYİN, Pervâne-zâde Hüseyin Çelebid. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10HÂFIZ, Hâfız-ı Mevlevi Kömürcü-zâde Mehmedd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11ÖRFÎ, Mahmûd Ağad. 1705 - ö. 1778Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12HÜSEYİN, Pervâne-zâde Hüseyin Çelebid. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13HÂFIZ, Hâfız-ı Mevlevi Kömürcü-zâde Mehmedd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14ÖRFÎ, Mahmûd Ağad. 1705 - ö. 1778Madde AdıGörüntüle
15HÜSEYİN, Pervâne-zâde Hüseyin Çelebid. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle