Edip Ayel

(d. 23 Ağustos 1894 / ö. 17 Ocak 1957)
Şair, Yazar, Öğretmen
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Tam ismi Mahmut Edip Ayel’dir. Temyiz Mahkemesi azalarından Hâfız Mehmet Emin Bey’in oğlu olarak İstanbul’da doğdu. Galatasaray Sultanisi’nde lise öğrenimini tamamladıktan sonra yüksek öğrenim için babası tarafından Paris’e gönderildi. Fransa’da ziraat teknolojisi üzerine eğitimini tamamlayan Ayel, 1914’te İstanbul’a döndü. 11 Ekim 1922 tarihinde Fransızca öğretmeni olarak atandı. İstanbul’da çeşitli liselerde Fransızca dersleri okutan Ayel’in son görev yeri İstanbul Erkek Lisesi’ydi. 1 Ekim 1955’te emekliye ayrılıncaya kadar kendisini mesleğine ve öğrencilerine adayan Edip Ayel, hiç evlenmedi. Şair, 17 Ocak 1957 tarihinde İstanbul’da öldü.

Şiir yazmaya Fransa’da bulunduğu yıllarda başlayan Edip Ayel’in ilk şiirleri Patrice Buet tarafından hazırlanan Poémes Français de Poétes étrangers (Yabancı Şairlerin Fransızca Şiirleri) adlı antolojide yer aldı. 1938 yılında Fransa’da düzenlenen bir şiir yarışmasında birincilik ödülü kazandı. Uzun yıllar Fransızca dersleri okutan şair, şiir kitaplarının yanı sıra Fransızca dil bilgisi ve tercüme kitapları da yayımladı. Fransa’da bulunduğu yıllarda Türkçe şiirler de kaleme alan Edip Ayel, bu şiirlerini uzunca bir süre yayımlamadı. Edip Ayel’in edebiyat âlemimizde tanınması Yusuf Ziya Ortaç ve Orhan Seyfi Orhon’un ortaklaşa çıkardıkları Çınaraltı mecmuası sayesinde oldu. Şair, Çınaraltı’nın 4. sayısında yer alan bir yazıyla “47 yaşında kıyıda köşede kalmış fakat sesi, tarzı ve davası olan bir üstad” olarak tanıtıldı. Mecmuanın 4. sayısında kendisi ile yapılan söyleşide şiir anlayışını Divan şiiri üzerine inşa ettiğini, neo-klasik şiirler yazdığını ve amacının “gazeli dönemin zevkine göre yaşatmak” olduğunu belirtti. Bu takdimin ardından Ayel’in Çınaraltı’nda pek çok şiiri yayımlandı. Bu derginin dışında yazı ve şiirlerini Tanrıdağ, Ankara, Doğu, Bağ gibi dergilerde neşretti. Les Gammes:Sonnets ve Sagesse: Sonnets adlı iki Fransızca şiir kitabı neşreden Ayel, çoğu daha önce dergilerde yayımlanan Türkçe şiirlerini ise iki kitapta topladı. Bu kitaplardan ilki olan Mozaik’te (1944), neo-klasik tarzda yazdığı şiirlerle dünya edebiyatından farklı nazım şekillerini denediği manzumelerini bir araya getirdi. Şehrayin’de(1953) ise fetih, yurt ve vatan kavramları etrafında şekillenen hamasi şiirlerini topladı. Şiir Sanatı (1955) adlı kitabında şiirle ilgili temel kavramlarla nazım şekilleri hakkında kısa bilgiler vererek kendi şiirlerinden örnekler sundu. Divan şiirini yaşadığı dönemin dil, duygu ve hayalleriyle devam ettirmeye çalışan Ayel, bu bakımdan Yahya Kemal’den farklı bir neo-klasizm anlayışı geliştirir. Şiirde müzikaliteye, şekle ve lirizme önem veren şair, Verlaine, Ronsard, Valery gibi Fransız şairlerin etkisi altında kalmıştır. Duru bir dil kullanan Edip Ayel, bütün şiirlerini “metrik hece vezni” olarak nitelendirdiği aruz ölçüsüyle kaleme almıştır. Ayel’in şiirlerinde karşımıza çıkan en önemli temalar aşk, ferdi ıztıraplar, İstanbul ve tarihtir. Gazel, mesnevi, muhammes, müseddes gibi divan edebiyatı nazım şekilleriyle de şiirler yazan Edip Ayel; terner, triolet, klasik sonnet, pantum, iambos, od, stance, balad, rondel, rondo, villanelle, odelette gibi daha önce edebiyatımızda denenmemiş yahut yalnızca bir iki örneğine rastladığımız nazım şekillerinin ilk/başarılı örneklerini edebiyatımıza kazandırmıştır.

Kaynakça

Bulut, Ali (1998). “Neo-klasik Bir Şair Edip Ayel Üzerine”. Türk Dili. S. 553: 53-65.

Cem, İ. Semahaddin (1965). “Şair Edip Ayel’i Anarken”. Türk Yurdu. S.307: 24-26.

Çınaraltı, (1941). “Yeni Bir Şair: Edip Ayel”. Çınaraltı. 1(4): 10.

Sancar, Necdet (1957). “Edip Ayel, Hayatı, Şairliği ve Eserleri”. Yeni Yayınlar. C.1-2: 121.

Sançar, Nejdet (1959a). “Unutulan Değerler: Edip Ayel-I”. Türk Yurdu. S.278: 37-38.

Sançar, Nejdet (1959b). “Unutulan Değerler: Edip Ayel-II”. Türk Yurdu. S.279: 51-52.

Sançar, Nejdet (1960). “Unutulan Değerler: Edip Ayel-III”. Türk Yurdu. S.280: 43-44.

Tonga, Necati. “Çınaraltı Mecmuası Üzerine”. Türk Yurdu. 25(213): 125-128.

Tonga, Necati (2008). “Edip Ayel’in Şiirlerinde İstanbul”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 1(5): 810-823.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. NECATİ TONGA
Yayın Tarihi: 24.10.2017
Güncelleme Tarihi: 19.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Benim Ol? / ??Diğer
En Lüzumlu 3000 Fransızca KelimeBacid Basımevi / İstanbul1946Diğer
Fransızca Gramer Kitabı IIS. Süreyya Bükey Basımevi / İstanbul1943Diğer
Fransızca Orta Gramer (Sınıf V ve VI)S. Süreyya Bükey Basımevi / İstanbul1943Diğer
Fransızca Tercüme Kitabı IVMagazin Basımevi / İstanbul1943Diğer
Fransızca Tercüme Kitabı VHaşet Kitabevi / İstanbul1943Diğer
Le Français Commercial : Choix de lectures , conformes au programme des cours de Français des ecoles de commerce? / ?1937Diğer
Les GammesLibarie Hachette / Paris1966 ?Şiir
Mozaik: Neoklasik ŞiirlerNûmune Matbaası / İstanbul1944Şiir
SagesseV. Agar / Paris ??Şiir
Şehrayin: Fetih,Yurt ve Cenk ŞiirleriYenilik Basımevi / İstanbul1953Şiir
Şiir Sanatı: Estetik ve TeknikEkicigil Basımevi / İstanbul1955Diğer
Şuh Kadın? / ??Diğer

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1AHSEN/HÂFIZ, Hâfız İbrâhim Edhem Efendid. 1810 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Mehmet Bilâld. 15 Mayıs 1962 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3ZEVKÎ/CELÂL, Recâ‘î-zâde Mehmed Celâl Beyd. 1838 - ö. 1882Doğum YeriGörüntüle
4HAMİT HAKKI TANDOĞANd. 1894 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5M. Şakir Ülkütaşırd. 14 Mart 1894 - ö. 30 Mayıs 1981Doğum YılıGörüntüle
6Orhan Midhat Barbarosd. 1894 - ö. 27 Temmuz 1964Doğum YılıGörüntüle
7Hamdi Nüzhet Çançard. 1890 - ö. 15 Haziran 1957Ölüm YılıGörüntüle
8Sami Sabit Karamand. 1877 - ö. 4 Eylül 1957Ölüm YılıGörüntüle
9Sabri Cemil Yalkutd. 01 Eylül 1882 - ö. 12 Ağustos 1957Ölüm YılıGörüntüle
10Alper Canıgüzd. 13 Şubat 1969 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Utku Gürtuncad. 1969 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Nesrin Z. İnankuld. 15 Mart 1956 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Şinasid. 1826 - ö. 12 Eylül 1871Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14MEHMED NÂZIM [PAŞA]d. 1849 - ö. 17 Aralık 1926Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Hakkı Kamil Beşed. 1899 - ö. 15 Ocak 1982Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Ahmet Edip Başarand. 1978 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17Yusuf Edipd. 1949 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18Halide Edip Adıvard. 1882 - ö. 9 Ocak 1964Madde AdıGörüntüle