Madde Detay

Fahrî-i Herevî (Seyyid Husâmuddîn Râşidî 1968: 140)'nin sadece kadın şairlere yer verdiği tezkiresi Cevâhiru’l-Acâyib ile Rahîm İbrâhîm (1395: 41)'in Berghâyî ez-Târîh-i Kaysar'ında adı geçen Bîbî'nin bu eserlerden ilkinde nispesi Yezdî, diğerinde ise Turdî'dir. Fahrî'nin tezkiresi önce 962/1555 yılının ilk aylarında tamamlanıp Hâcı Mâh Begüm'e, sonra düzenlenerek 963/1556'te Mâhım Begüm'e sunulduğuna (Ünal 2021: 304) göre Bîbî-i Yezdî de 16. yüzyılın ilk yarısında veya öncesinde yetişmiş şairlerdendir. Bu yüzyılı kesinleştirmek ise öncelikle sözü edilen kitaplarda adı "Kebek/Kibek" ya da "Kipek" okunabilecek şekilde yazılan Mîrzâ'nın kimliğinin belirlenebilmesiyle mümkün olacaktır. Bu noktada Rahîm İbrâhîm'in çalışmasında şairin Nevâyî'nin çağdaşı olduğunu izah ettiğine dair bir bilginin tarafımıza aktarıldığına değinmek gerekir. Ancak eserin ilgili sayfasına ulaşılamadığı için yazarın dayanaklarının ne olduğunu söylemek mümkün değildir. Fahrî-i Herevî ve büyük ihtimalle onun tezkiresinden de yararlanan Rahîm İbrâhîm'in verdiği bilgilere göre Bîbî, Meymene ve Kaysar vilayetindendir, Mevlânâ Âhî'nin akrabalarındandır. O yöre halkının hepsi Türk olduğu için kendi tarzlarıyla şiir söylermiş. Bîbî’nin, Kebek Mîrzâ oraya geldiğinde söylediği rivayet edilen bir Türkçe beytini de aktaran iki kaynak onun eser kaleme alıp almadığı konusuna ise değinmemiştir. Sadece şairliğinin letafetten uzak olmadığını belirtmişlerdir (Seyyid Husâmuddîn Râşidî 1968: 140; Rahîm İbrâhîm 1395: 41). 

Husâmuddîn Râşidî (1350). "Fahrî-i Herevî ve Se Eser ez-Û". Mecelle-i Dânişkede-i Edebiyyât ve Ulûm-i İnsânî-i Meşhed (26): 421-507.

Rahîm İbrâhîm (1395). Berghâyî ez-Târîh-i Kaysar. Mezâr-ı Şerîf: Müessese-i İntişârât-ı Ta'lîmî.

Seyyid Husâmuddîn Râşidî (hzl.) (1968). Sultân Muhammed Fahrî bin Muhammed Emîrî-i Herevî, Tezkire-i Ravzatu’s-Selâtîn ve Cevâhiru’l-Acâyib. Hayderâbâd-ı Sind Pâkistân.  

Ünal, Sonay (2021). "Heratlı Fahrî ve Eserleri". Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi 3(6): 293-308.

Beyt

Sabr itip devrân ara devlet telâş itmek kirek

Meyde ister il Kebek birlen ma’âş itmek kirek

(Seyyid Husâmuddîn Râşidî (hzl.) (1968). Sultân Muhammed Fahrî bin Muhammed Emîrî-i Herevî, Tezkire-i Ravzatu’s-Selâtîn ve Cevâhiru’l-Acâyib. Hayderâbâd-ı Sind Pâkistân. 140)