Madde Detay

Antep’in 18. yüzyılda yetiştirdiği ünlü ­kişilerdendir. Nazmü’l-Le'âl adlı manzum bir sözlük yazan Şeyh Ahmed'in beşinci kuşaktan torunu ve Mütercim Âsım'ın babasıdır. Asıl adı Mehmed Sa'îd'dir. Doğum tarihi tam olarak tespit edilememesine rağmen Antep Şer’î Mahkeme Sicilleri'nde 1145/1732’de henüz reşit olmadığının söylenmesinden 1130/1717’lerde doğduğu anlaşılmaktadır. Ölüm tarihi de tam olarak belli değildir. Mahkeme kayıtlarına göre yaşamını sürdürdüğüne dair son belge 1194/1780 tarihlidir. Ârif Hikmet Tezkiresi'ne göre ömrünün sonunda delirerek ölmüştür (vr.12b). Medrese eğitimi görmüş, 1156/1743'te kâtiplik yapmıştır. 1161/1748’te Eyüboğlu Camii mütevellisinde, 1174/1760’da Sacur Suyu vakfı mütevellisinde görev almıştır. Şer’î Mahkeme Sicilleri’ne göre, 13 Rebiülevvel 1188/1774’ten 27 Rebiülahir 1188’e kadar Antep kadısı Ali Esberî‘ye vekillik etmiştir. 1191/1777’de ise Antep nâibi olmuştur. Mütercim Âsım’dan başka Emin ve Osman Husûlî adında bir oğlu ile Ayşe adında bir kızı olduğunu kaynaklar bildirmektedir (Güzelbey 1984: 33).

Karatarla Camii minare kapısı üzerine yazdığı bir tarih manzumesi vardır. Şiirlerinde Cenanî mahlasını kullanmıştır. Bâkî’nin ve Kilisli Rûhî’nin birer gazellerini tahmis etmiştir. Dr. Mehmet Kutlar’a ait şiir defterinde Halep’in özelliklerini ortaya koyan bir kasidesi mevcuttur.

Aksoy, Ömer Asım (1959). “Şeyh Ahmet ve Nazmü'l-Leal”. TDAY Belleten. 206-207.

Ârif Hikmet Tezkiresi. Millet Ktp. Tarih 789. vr. 12b.

Dr. Mehmet Kutlar Şiir Defteri. Dr. Mehmet Kutlar Özel Kütüphanesi.

Güzelbey, Cemil Cahit (1988). Gaziantep Büyükleri ve Gaziantep Meşahirine Ek. Ankara: Ajans-Türk.

Güzelbey, Cemil Cahit (1984). Cenaniler. Gaziantep.

Güzelbey, Cemil Cahit (1967). “Cenânîler ve Cenânî Mehmet Efendi”. Gaziantep Kültür Dergisi 10: 210-214.

İpekten Haluk vd. (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.

Şiir Defteri. Halil İbrahim Yakar Özel Kütüphanesi.

Yakar, Halil İbrahim (2013). Antepli Divan Şairleri. Gaziantep: ycm Yay.

Yener, Şakir Sabri (1958). Gaziantep Kitabeleri. Gaziantep: Kardeşler Matbaası.

Halep Kasidesi

Mâşaallah ne güzel şehr-i dilârâdır Haleb

Gıbta-bahşâ cennet ü Firdevs-i a‘lâdır Haleb

Hâlet-efzâ-yı dil-i enzâr içün hikmet ile

Bir musannâ‘-sûret âlem-i temâşâdır Haleb

Dest-i mi‘mârî-i kuds ile esâs-ı rif‘ati

Bulmış istihkâm-ı kuvvet başka mebnâdır Haleb

Eylemiş pehnâ zemînde anı üstâd-ı ezel

Resm-i nâzükle zihî hoş sun‘-ı Mevlâdır Haleb

Siyyemâ ol câmi‘-i a‘zam ki ervâh-ı Kudüs

Mec‘ma‘-ı pür-tûde-i envâr-ı uzmâdır Haleb

Enbiyânun evliyânun ol makarr u ma‘beri

Bir kadîmî dâr-ı pür-yümn-i dilârâdır Haleb

Hıtta-i Şâmın arûsu mülk-i İslâm zîneti

 Âl-i Osmân iftihârı pâye-pîrâdır Haleb

Hind u Çînin matmahı Rûm u Irâkın manzarı

Rub‘-ı meskûn bihteri Mısr-ı mu‘allâdır Haleb

Lâne-i ehl-i kerâmet künc-i erbâb-ı kemâl

Mevrid-i âsâr-ı feyz [u] ferd-i Mevlâdır Haleb

Bâd-ı lutf-ı Hak vezân olmakda dâ’im üstine

Bir gülistân-ı cinân cây-ı ferahzâdır Haleb

Sît-i tesbîh-i du‘â birle dem-i vakt-i sabah

Gulgule-bahş-ı melâik sidre- peymâdır Haleb

Dünyevî hem uhrevî kâlâ-yı cevher ma‘deni

Hak bu kim bir başka şehr-i hayret-efzâdır Haleb

Âsitân-ı Şeyh Ebû Bekr-i kerâmet- perverî

Sâyesinde münserih cân-ı mücellâdır Haleb

Bî-aded câmi‘ medâris hânkâh-ı dilküşâ

Hân u dükkân u imâret birle ârâdır Haleb

Çok efâzil çok kibâr-ı evliyâ mesbûkadır

Mültakî ile hıfz-ı fahr itse ahrâdır Haleb

Sahn-ı Firdevsden nişâne ol müferrih bahçeler

Kâh-ı zerrînle müzeyyen hûb u zîbâdır Haleb

Âsmân- peyvestedir burc-ı hisâr-ı muhkemi

Top-ı gülbâng-ı sadâ-bahşâ-yı dünyâdır Haleb

Halkının hulkı güzel cümle tevâzû‘-pîşedir

Ehl-i diller birle memlû nerm-i ra‘nâdır Haleb

Fi’l-asıl şîrîn-zebân tâhir salîb oldukları

Sûdmend-i feyz-i şîr-i pâk şehbâdır Haleb

Sâir a‘yân u ekâbir bî-misâl-i rûzgâr

Anlar ile âleme çün gıbta-fermâdır Haleb

İlm ü irfân-ı belâgat bahrinün ummânıdır

Ma‘den-i fazl u kemâl-i pür- takvâdır Haleb

Hâsılı Nâbî- pesend bir şehr-i vâlâ-i‘tibâr

Huccet-i tercihle müsbet ü mümezâdır Haleb

Siyyemâ ol âşiyân-dâr-ı vatan zât-ı şerîf

Esberî fâzıl ile zî-kadr u a‘lâdır Haleb

İlm ü irfânuň kemâlüň menba‘ı ‘âlî-[cenâb]

Böyle zât ile tefâhur itse ahrâdır Haleb

Âlim ü ârif hıredmend-i cihân rûşen-zamîr

Anuň içün böyle müstesnâ-yı dünyâdır Haleb

Çok vucûhuyla hulâsa medhe lâyık beldedir

Seyr iden dünyâyı der bî-misl-i hemtâdır Haleb

Ey Cenânî şimdi eyle ihtisâr-ı nazm-ı pâk

Gerçi [kim] tanzîm olup biline uhrâdır Haleb

Kıl du‘â ihlâs ile dergâh-ı Hakka el açıp

Kimi du‘â etmeklige gâyetde evlâdır Haleb

Durdugınca nüh felek ma‘mûr ola ol şehr-i pâk

Tâ kıyâmet hayr ile densin ne ra‘nâdır Haleb

Mekr-i a‘dâ zulm-i zâlimden olup dâ’im emîn

Söylene âlemde râhat birle yektâdır Haleb

Hemcivârı beldemiz Ayntâbı dahı hıfz içün

Tâ-be-mahşer dine ana sâye-bahşâdır Haleb

(Yakar, Halil İbrahim (2013). Antepli Divan Şairleri. Gaziantep: ycm Yay.100-102.)