Madde Detay
Emin Haki
(d. 16 Ekim 1889 / ö. 1 Nisan 1921)
Şair, yazar, memur
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
İstanbul Balat’ta doğdu. Babası Aziz Mahmud Hüdaî türbedarı Hafız Hüseyin Avni Efendi’dir. Henüz çocukken babasını kaybetti.İlk öğrenimini Eğrikapı Mekteb-i Rüştiyesi'nde gören Hâkî, zaruretler yüzünden öğrenimine devam edemedi. On beş yaşında Defter-i Hakanî Muhasebe Kalemine çırak alındı. 1909’da Mektubî Kalemine atandı. Yirmi yaşlarında Mevleviliğe bağlandı. Ardından Bektaşiliğe yöneldi ve şair Edib Harabî’nin sohbetlerine katıldı. Daha sonra tekrar Mevlâna’nın ruhaniyetine sığındı (Erbay, Tozlu ve Şimşek, 2005).
İttihat ve Terakki Fırkası’na kaydoldu. Şahit olduğu çıkar çatışmaları sebebiyle partiden ayrıldı. Gönüllü olarak Balkan Harbi’ne katıldı. Birinci Dünya Savaşı’nda tekrar askere çağrıldı. 46. Fırkayla cepheye gitti. Mütarekenin imzalanması ve savaşın sona ermesi üzerine 1918'de terhis edildi.
Birinci Dünya Savaşı'nın bitişiyle terhis olup memuriyete dönen Hâkî, 1 Nisan 1921'de veremden öldü. Cenazesi, Üsküdar’da Haşim Baba dergâhı haziresinde Mevlevi şeyhlerinden şair Ahmed Rasima Dede’nin ayak ucuna defnedildi.
İlk kalem denemelerini Rüşdiye’de öğrenci olduğu yıllarda yapar. Yakın dostu İhsan Mahvî’nin tespitiyle, sadece iptidai tahsiline rağmen, harikulâde zekâsı Emin Hâkî’yi bir şair olarak yetiştirmiştir (1921, s. 11). Hâkî, 29 Mayıs 1913'te ilk sayısı yayımlanan Mektepli dergisinin “sermuharriri” (başyazarı) olarak görev yapar. Dergide şiirleri ve çocuklara yönelik ibretli hikâyeleri yayımlanır.
Balkan Savaşı sırasında yazdığı ve annesine ithaf ettiği “Vaveylâ-yı Teessür” adlı şiir, Emin Hâkî’nin vatan aşkını dile getiren örneklerden biridir. Daha önce Namık Kemal’in "Vaveylâ" şiirinde rastlanan “anne vatan” tasavvuru, Emin Hâkî’nin şiirinde de ifadesini bulur. “Vâveylâ-yı Teessür”, kanla yıkanan vatan manzarası karşısında Emin Hâkî’nin samimi feryadıdır (Erbay Tozlu ve Şimşek, 2005). Altı şiirin yer aldığı İkaz adlı tek şiir kitabında millî edebiyatın ve Mehmed Akif tarzı realist tavrın takipçisidir. Bu yönüyle o, şiirde sosyal muhtevayı ve faydayı öne çıkaran bir şairdir.
Millî Hikâyeler Kütüphanesi'nin ilk kitabı olarak yayımlanan Tassubun Neticesi Yahut Farmason Çocuk ise dönemin sosyal sorunlarına ışık tutan hikâyelerden oluşur.
Kaynakça
Emin Hâkî (1911). İkaz, İstanbul: Artin Asaduryan ve Mahdumları Matbaası, 1911
Emin Hâkî (1914). Taassubun Neticesi Yahut Farmason Çocuk, İstanbul: Şirket-i Mürettibiye Matbaası.
Erbay, Erdoğan, Tozlu, Selahattin, Şimşek, Tacettin (2005). Potin ve Şiir-Emin Hâki'nin Hayatı ve Eserleri, Erzurum: Suna Yayınları.
İnal, İbnülemin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri, c.1, İstanbul: Dergâh Yayınları.
Selçuk, Hayri (1979). Emin Hâkî, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, c.3, İstanbul: Dergâh Yayınları.
İhsan Mahvi (1921). Emin Hâkî, Mahfil, nr. 13.
Yaşar Şadi (1921). Dümû-ı Teessür, Mahfil, nr. 19
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ TACETTİN ŞİMŞEKYayın Tarihi: 28.11.2019Güncelleme Tarihi: 31.10.2020
Yayın Tarihi: 28.11.2019Güncelleme Tarihi: 31.10.2020
Güncelleme Tarihi: 31.10.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
İkaz | Artin Asaduryan ve Mahdûmları Matbaası / İstanbul | 1911 | Şiir |
Taassubun Neticesi Yahut Farmason Çocuk | Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul | 1914 | Hikâye |
Taassubun Neticesi Yahut Farmason Çocuk | İkinci Adam Yayınları / İstanbul | 2018 | Hikâye |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | İFFETÎ, Abdülkerim-zâde Hâfız Mustafa İffetî Efendi | d. ? - ö. 17 Eylül 1726 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | SABÎH, Ahmed Efendi | d. ? - ö. 1783 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Evren Yiğit | d. 30 Mart 1978 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Zeki Mesut Alsan | d. 15 Mayıs 1889 - ö. 24 Eylül 1984 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Burhan Felek | d. 11 Mayıs 1889 - ö. 4 Kasım 1982 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Yakup Kadri Karaosmanoğlu | d. 27 Mart 1889 - ö. 13 Aralık 1974 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Süleyman Vehbi | d. 1864 - ö. 12 Eylül 1921 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | ZİYA, Yusuf | d. 1858 - ö. 1921 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | RÂMî, Rıza | d. 1866 - ö. 1921 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Metin Eloğlu | d. 11 Mart 1927 - ö. 11 Ekim 1985 | Meslek | Görüntüle |
11 | Özlem Kumrular | d. 03 Nisan 1974 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | Eyüp Ekinci | d. 10 Ağustos 1973 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | Mithat Cemal Kuntay | d. 1885 - ö. 30 Mart 1956 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | İshak Refet Işıtman | d. 1891 - ö. 17 Ekim 1946 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Enis Behiç Koryürek | d. 27 Mart 1893 - ö. 18 Ekim 1949 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | EMİN ALPAY | d. 1949 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | EBU'L-ES'AD/SA'DÎ/EMÎN, Mehmed Emîn Sa'dî Efendi | d. ? - ö. 7 Haziran 1725 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | ÂSAF, Mehmed Emîn, Tersâne Emîni-zâde | d. 1797 - ö. 1842 | Madde Adı | Görüntüle |