EMÎNÎ, Emin Düştü

(d. 20.10.1943 / ö. 31.01.2016)
?
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Emin Düştü, 20 Ekim 1943’te Tokat Zile’nin Hatippınarı köyünde doğmuş, küçük yaşta türkü söylemeye ve şiir yazmaya başlamıştır. 1962’de köyünü terk edip Ankara’ya yerleşmiş, İlkokulu dışarıdan bitirip 1966’da girdiği bir kamu kurumundan 1992’de emekli olmuştur. 1985’te Geleneksel Ankara Halk Ozanları Yarışması’nda atışma birinciliği, aynı yarışmada destan ikinciliği, 1988’de Türk Dil Kurumunun Âşıklar Arası Cumhuriyet Destanı yarışması birinciliği gibi önemli ödüller almış, çeşitli şiir yarışmalarında dereceler kazanmış, şiirleri çeşitli dergi ve antolojilerde yayımlanmıştır. Şiirlerini Atatürk’ün Türkiyesi, Gönül Deryası, Tellerimiz Atatürk’ü Çağırır, Ummanda Zerreyim Deryada Nokta adlı dört kitapta toplamıştır. Ulusal TV kanallarında programlar yapmış, söz ve müziği kendine ait olmak üzere kasetler ve plaklar çıkarmıştır. 31 Ocak 2016’da Ankara’da vefat etmiştir.

Eserlerini genellikle düz koşmadan hareketle türkü formunda oluşturan, sazıyla sözüyle güzel şiirler söyleyen, türküler yakan Emin Düştü, şiirlerinde Eminî mahlasını kullanmıştır. Şiirlerini önceleri destan türünde yazmış ve Zile’de tek sayfalık halk destanı biçiminde bastırarak çarşıda ve pazar yerlerinde bağıra bağıra okuyup satarak 1960’lı yıllarda yaygın olan halk destancılığı geleneğini sürdürmüştür. İlkokulu bile dışardan bitirmesine karşın, kendini çok iyi geliştirmiş, herkesi dil, din, renk, ırk ayırt etmeksizin sevmiş, kardeş saymış: "Dinleri, dilleri ne olursa olsun/Severim insanları insancasına" diyerek, insan sevgisini şiirlerine ustaca yansıtmıştır. O, toplumu ilgilendiren her konuda yüreğinin tellerini titretip, kendine özgü edasıyla dizelere yansıtıp, bağlamasıyla seslendirmeyi iyi bilmiştir.

Yaşama ve çevresinde oluşan bütün olaylara duyarlı bir tavır sergileyen Eminî, âşıklık geleneklerinin önemli bir bölümüne sahiptir. Âşıklık geleneklerinin başında gelen saz çalma Eminî’de üst düzeydedir. Sade bir dille, hece ölçüsünün genellikle 8 ve 11’li kalıplarını kullanıp düz koşmanın ağıt, güzelleme, taşlama türlerinin güzel örneklerini sergilemiştir. Eminî de pek çok âşık gibi kendinden önce yaşamış bazı âşıkların etkisi altında kalmıştır.

Eminî’nin: "Kudüs’te, Mekke’de Hac’da değildir/Türbede, tekkede, tacda değildir/Hak’la Hak olanlar ucda değildir/Benden içeride bende mevcuttur" dizelerinde açıkça Yunus Emre etkisi görülürken bir şiirinde: "Ala gözlerini sevdiğim dilber" dizesini aynen yinelemesi Karacaoğlan’ı anımsatmaktadır. Bunların ötesinde asıl belirgin olan Eminî’nin şiirlerinin tema ve söyleyiş özelliklerinin Emrah Kolu'ndaki âşıkları andırmasıdır.

Emrah Kolu’ndaki Zileli âşıkların, köyünün yapısı gereği köye sık sık uğraması nedeniyle küçük yaşta âşıkları tanıyan Eminî’nin kulağının, Zileli âşıklar tarzına ve söylemlerine alışık olması bu edayı yakalamasının nedenlerinden biri olarak görülebilir. 1988’de devlet sanatçısı unvanını alan Âşık Eminî, gerek yaşadıkları, gerek dostlarından aldığı destek ile tam bir gönül adamı olmuş, doğru bildiğini savunmaktan geri durmamış, şiirleriyle kendini en iyi biçimde anlatmıştır: "Eminî’yim benim özüm hak ile/Minnet etmem asla bülbüle güle/Ömür boyu bana verdiler çile/Defterim dürdüler yine dönmedim" diyerek ne denli seviyeli bir kişiliğe sahip olduğunu göstermiştir. Olgun kişiliği, örnek bir baba oluşu, toplum içinde sevilmesi, onu halkın sevgisini kazanan önemli âşıklar kervanına katmıştır.

Çok iyi saz çalan Eminî, rüyasında bir pîrin verdiği ekmeği yiyerek nasiplendiğini ve badeli âşık olduğunu söylemiş, ustası olmadığını, eski âşıkların deyişlerini okuyarak yetiştiğini belirtmiş, müzisyen ve bağlama sanatçısı olan oğlu Salman Düştü'yü ve çırakları Dursun Taş, Hasan Özbay ile Halis Bolat’ı yetiştirmiştir. Halk hikâyeleri konusunda çok bilgili olup, pek çok halk hikâyesini kendine özgü tavrıyla anlatıp takdir toplamıştır.

Kaynakça

Artun, Erman (2016). "Güzelleme Söyleme Geleneğinde Zileli Âşık Eminî’nin Yeri". Zile Kültür Sanat Dergisi. 7-8.

Düştü, Âşık Eminî (2009). Ummanda Zerreyim Deryada Nokta. Ankara: Matsa Yay.

İvgin, Hayrettin (hzl.) (1981). Âşık Eminî Düştü, Atatürk’ün Türkiyesi. Ankara: Ankara Teknik Basım Sanayi Mat.

İvgin, Hayrettin (hzl.) (1990). Âşık Eminî Düştü, Gönül Deryası. Ankara: TDK Yay.

İvgin, Hayrettin (hzl.) (2004). Âşık Eminî Düştü, Tellerimiz Atatürk’ü Çağırır. Ankara: Kültür Ajans Yay.

Ozan Naçarî, (1995). Anadolu Kültürü ve Ozanlarımız. Ankara: Halk Ozanları Kültür Derneği Yay.

Özhan, Mevlüt (Komisyon) (1992). Yaşayan Halk Ozanları Antolojisi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

Yardımcı, Mehmet (2004). 16. Yüzyıldan Günümüze İz Bırakan Zileli Şairler. Zile: Zile Belediyesi Kültür Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET YARDIMCI
Yayın Tarihi: 05.06.2018
Güncelleme Tarihi: 22.08.2021

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Atatürk’ün Türkiyesi.Teknik Basım Sanayi Mat. / Ankara1981Şiir
Gönül DeryasıKültür Bakanlığı / Ankara1990Şiir
Tellerimiz Atatürk’ü ÇağırırKültür Ajans / Ankara2004Şiir
Ummanda Zerreyim Deryada NoktaKalan Kültür Bas.Yay. / Ankara2009Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1TAYYARÎ, Zeki Tipid. 1949 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2KÂMİLÎd. ? - ö. 1862Doğum YeriGörüntüle
3SEVDAÎ, Duran Eroğlud. 01.01.1961 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4TAYYARÎ, Zeki Tipid. 1949 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5KÂMİLÎd. ? - ö. 1862Doğum YılıGörüntüle
6SEVDAÎ, Duran Eroğlud. 01.01.1961 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7TAYYARÎ, Zeki Tipid. 1949 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8KÂMİLÎd. ? - ö. 1862Ölüm YılıGörüntüle
9SEVDAÎ, Duran Eroğlud. 01.01.1961 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10TAYYARÎ, Zeki Tipid. 1949 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11KÂMİLÎd. ? - ö. 1862Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12SEVDAÎ, Duran Eroğlud. 01.01.1961 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13TAYYARÎ, Zeki Tipid. 1949 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14KÂMİLÎd. ? - ö. 1862Madde AdıGörüntüle
15SEVDAÎ, Duran Eroğlud. 01.01.1961 - ö. ?Madde AdıGörüntüle