ERBİL/ERBİLÎ, Mustafa Erbil

(d. 1907 / ö. 1972)
?
(Tekke / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Mustafa Erbil olan şair, 1907'de Kayseri'nin İncesu ilçesinde doğmuştur. Babasının adı Osman, annesinin adı ise Fatma Medhiye'dir. Dört kardeşi vardır. Sekiz yaşındayken babasını kaybeder. Yetim kalan Mustafa Erbil, üçüncü sınıfa kadar İncesu'da okur. Üçüncü sınıfta eğitimine ara verir. Ancak daha sonra ilkokul diplomasını alır. Çocukluğu fakirlik içinde geçer. 16-17 yaşlarında çalışmak için evden ayrılıp önce Mersin ve Adana çevrelerine daha sonra da Ankara'ya gider. Ankara'da çeşitli işlerde çalıştıktan sonra 1935 yılında Maliye Bakanlığında memur olarak işe başlar. 1929'da evlenir; eşinin adı Kadriye'dir. İki kızı vardır (Cebecioğlu 2011: 9-29; Helvacı 2012: 13-54).

Mustafa Erbil, 1930'lu yılların başında Nakşibendî şeyhi Muhammed Es'ad-ı Erbilî'ye intisap eder. 1936'da Soyadı Kanunu çıkınca şeyhine duyduğu sevgiden dolayı onun memleketinin adını kendisine soyadı olarak seçer. 1965'te karayolu ile hacca gider. Bu yolculuk esnasında Irak'ın Erbil şehrine gider ve Muhammed Es'ad-ı Erbilî'yi ziyaret eder. Ankara'da çevresinde toplanan tarikat ehliyle kendi evinde sohbetler ve zikir toplantıları düzenler. Ömrü Kur'an okumak, ibadet ve tefekkür etmekle geçer. 1972'de Ankara'da vefat eder ve Yenimahalle Mezarlığı'na defnedilir (Cebecioğlu 2011: 9-156; Helvacı 2012: 13-54).

Şairin mahlası Erbil'dir ancak bazen Erbilî mahlasını da kullanır. Şair, tekke edebiyatı dairesinde şiirler kaleme alır. Şiirlerinden derin bir tasavvufî ve dinî bilgiye sahip olduğu görülür. Nakşibendî şeyhi Muhammed Es'ad-ı Erbilî'ye intisap etttikten sonra çokça oruç tutmayı, ibadet etmeyi ve zikir yapmayı, az yemek yiyerek az uyumayı yaşam tarzı hâline getirir. Şiirlerinde daha çok ömrün ve dünyanın faniliği, ölüm, kıyamet, Allah, Hz. Muhammed ve Kur'an sevgisi, kötü alışkanlık ve davranışlardan kaçınma, gaflet ile geçen ömrün üzüntüsü gibi konulara değinir; Kur'an-ı Kerim'den ayetler tefsir eder. Şiirlerinde hem hece hem aruz ölçüsünü kullanır. Bunların yanında şiirlerinde çok sevdiği şeyhi Muhammed Es'ad-ı Erbilî'ye olan bağlılığını da sık sık dile getirir, ayrıca onun bazı şiirlerine tahmisler yapar. Muhammed Es'ad-ı Erbilî'nin vefatından sonra ise sevgisini onun halefi Mahmud Sami Ramazanoğlu'na yöneltir (Cebecioğlu 2011: 9-29; Helvacı 2012: 13-54). 

Kaynakça

Cebecioğlu, Ethem (2011). Allah Dostları 6 -20. Yüzyıl Türkiye Evliya Menakıbı- Kayserili Mustafa Erbil Efendi. İstanbul: Erkam Matbaası.

Helvacı, Lokman (2012). Son Devir Sufilerinden Mustafa Erbil (ö. 1972), Hayatı, Şiirleri ve Tasavvufi Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ EROL AKSOY
Yayın Tarihi: 03.01.2019
Güncelleme Tarihi: 06.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Celal Fedaid. 09 Eylül 1972 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Mustafa Miyasoğlud. 14 Ağustos 1946 - ö. 01 Ağustos 2013Doğum YeriGörüntüle
3Abdullah Akayd. 1930 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4İLHAMÎ, Yusuf Ziya Başerd. 1907 - ö. 1984Doğum YılıGörüntüle
5ÖZSOY, Ali Özsoyd. 1907 - ö. 1992Doğum YılıGörüntüle
6Nihad Sami Banarlıd. 18 Haziran 1907 - ö. 13 Ağustos 1974Doğum YılıGörüntüle
7Orhan Seyfi Orhond. 23 Ekim 1890 - ö. 22 Ağustos 1972Ölüm YılıGörüntüle
8Ahmet Emin YALMANd. 1888 - ö. 19 Aralık 1972Ölüm YılıGörüntüle
9GÜLİSTAN, Gülistan Çobanlard. 1900 - ö. 1972Ölüm YılıGörüntüle
10GÜVENÇ DEDE, Ali Ergünd. 05.05.1955 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11GÜPÜR HAYDAR, Haydar Güpürd. 25.04.1955 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12ÇOBAN VELİ, Veli Korkankorkmazd. 02.04.1949 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13DEVAÎ, Mustafa Çıplakd. 1957 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14BÜYÜK İRŞÂDÎ BABA, Bayburtlud. 1790? - ö. 1865Madde AdıGörüntüle
15İLYAS DOĞANd. 1902 - ö. 1983Madde AdıGörüntüle