ERGANÎ, Mehmet Oktay

(d. 1949 / ö. -)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Mehmet Oktay olan âşık, Ardahan'ın Çıldır ilçesinin Güvenocak köyünde 1949'da dünyaya gelmiştir. Eğitimine ortaokula kadar devam eden âşık, evli olup hâlen köyünde yaşamakta ve geçimini âşıklıkla sağlamaktadır. Saz çalmaya 10-11 yaşlarında başlamıştır. Ailesinde ve yakın çevresinde saz çalmayı bilenler olduğu için saz eğitimini bu şekilde alır. Ağabeyi gibi, dedesinin amcaoğlu Hüseyin de bir saz ustası olup Mehmet Oktay, saz eğitimini ilk olarak ağabeyi sonrasında ise amcaoğlu Hüseyin'den alır. Devamında köyündeki Âşık Dursun’dan eğitim alıp kendini geliştirmiş, askerlikte moral ekibinde yer almış, askerlik dönüşünde de Âşık Dursun ile düğünlere gitmeye devam etmiş, yirmi yıl boyunca birlikte düğünlere giderek dolaşmışlardır. Birçok ustadan pek çok şey öğrendiğini söyleyen Erganî’nin asıl ustası Âşık Dursun Durdağı'dır. Ustası düğünlere giderken Erganî de sazını alıp ustasıyla birlikte gider, kendi kendine şiir yazar, hikâyeler dinler, maceralar öğrenir. Dilinin çözülmesi ise hem irticalen hem de ustalardan dinlediklerinden oluşan ağız alışkanlığının bir sonucu olmuştur. Ergani'nin çırakları, Âşık İsrafil Uzunkaya (Seyyatî), Faruk Erdoğan, Âşık Tunay Aksu, Âşık Ömer Dumanoğlu ve Âşık Mahmut Yılmaz’dır (Güven 2018).

Şiirlerinde Erganî mahlasını kullanır. Mahlası 1985 yılında Feyzi Halıcı tarafından verilmiştir. Şiirlerini irticalen söyleme yeteneğine sahiptir. Ayrıca kendi tasnif ettiği hikâyeler de mevcuttur. Beş hikayesinden "Hamit Han ile Zülfinaz” ve “Cengi Talih ile Telli Kader” hikâyeleri basılmıştır. “Hamit Han ile Zülfinaz” adlı hikâyesi 2014'te, Cengi Talih ile Telli Kader hikâyesi ise 2016'da yayımlanmıştır. Âşığın lebdeğmez tarzında söylediği şiirleri mevcuttur. Çok sayıda âşık karşılaşmasında bulunmuş, çeşitli yarışmalarda dereceler elde etmiştir. Karşılaşma yaptığı âşıklardan birkaçı ustası Âşık Dursun Durdağı başta olmak üzere Âşık Kul Nuri, Faruk Erdoğan, Yener Yılmazoğlu, Karahanlı Murat Yıldız gibi yöre âşıklarıdır. Erganî, âşıklık sizin için ne ifade ediyor diye sorulduğunda, “Sazı elime aldığımda bu dünyayı versen dünya gözümde yoktur; sıkıldığımda, üzüldüğümde, sevindiğimde sazı elime alırım. Sanki yanımda değerli birileri var ve sohbet edip sıkıntımı paylaşacak gibi olurum” dediği saz için “Aşağı yukarı 5-10 saz değiştim, bu son sazımla da öbür tarafa giderim” demektedir. Erganî, âşıklık geleneği hakkında ise halkın artık âşıklığa yeterince önem vermemesinden yakınmakta, âşıklığın devlet tarafından desteklenmesi gerektiğini düşünmekte, “Çünkü âşığı halk yetiştirir, âşıklığın ya okulu olmalı ya da eskisi gibi düğünler olmalı ki âşık yetişebilsin” demektedir. İlk kaset kaydı olan “Bizim Köyler”i 1985'te çıkarmıştır. Devamında cd, internet yoluyla sesini duyurmaya devam etmiştir (Güven 2018).

Kaynakça

Mehmet Oktay, 69 yaşında, Ardahan/Çıldır doğumlu, ilkokul mezunu, âşık [Emine Güven tarafından 12.07.2018 tarihinde Ardahan'da yapılan görüşme kaydı].

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. EMİNE GÜVEN
Yayın Tarihi: 20.12.2018
Güncelleme Tarihi: 06.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1A. Alper Akçamd. 08 Haziran 1952 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2DENİZOĞLU, Bayram Denizoğlud. 02.03.1958 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3SERVET ÇELİKd. 1955 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Selim İlerid. 30 Nisan 1949 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5DERUNÎ/MEYZENÎ, Osman Derind. 1949 - ö. 30.05.2014Doğum YılıGörüntüle
6AKDAĞ, Güzel Akdağd. 1949 - ö. 21.03.1985Doğum YılıGörüntüle
7ŞAKİR, Şakir Hacıyev Şahverdioğlud. 24.01.1922 - ö. 10.04.1979MeslekGörüntüle
8ABBAS GÜLELİYEVd. 1954 - ö. ?MeslekGörüntüle
9ÖZDİLEK, Hasan Özdilekd. 1971 - ö. ?MeslekGörüntüle
10TACİ, Taceddin Kekeçd. 1943 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11DOST YUSUF, Yusuf Çıldırd. 1952 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12HAYDARÎ, Haydar Yükseld. 1950 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13EŞREFOĞLU, Eşref Erdugand. 1941 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14ÖMER KALAFATd. 01.10.1961 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15MEMMED HESEN SENGEKLİd. ? - ö. 1986Madde AdıGörüntüle