Ziyaettin Fahri Fındıkoğlu

(d. 1901 / ö. 16 Kasım 1974)
Akademisyen, Öğretmen, Sosyolog, İktisatçı
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Son devir sosyolog, iktisatçı ve fikir adamlarından Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu, 1901’de Erzurum’un Tortum ilçesine bağlı Çamlıyamaç köyünde dünyaya geldi. Fındıkoğulları ailesine mensuptur. Babası, İstanbul’da eğitim görmüş, farklı yerlerde görev yapmış, dürüstlüğü ve dirayetiyle bilinen Halil Fahri Bey; annesi, Fatma Zehra Hanım’dır (Fındıkoğlu 2010: 17; Timurtaş 1976: 7559).

I. Dünya Savaşı nedeniyle ailenin göç etmek zorunda kalması ve babasının memuriyeti gibi nedenlerle öğrenim hayatını farklı yerlerde sürdürmüş; ilköğrenimini Erzincan ve Hakkâri’de tamamlamış, daha sonra Malatya İdadisi, Kayseri Sultanisi'ne devam etmiştir. Bu dönemden sonra amcasının yanına yerleşmiş, İstanbul Gelenbevi Sultanisi'nde öğrenim görmeye başlamışsa da yaşı büyük öğrencilerin askere alınmasıyla okul kapatılmıştır. Bunun üzerine vilayetler için posta müdürü yetiştiren Posta-Telgraf Mektebi'ne girmiş, 1922’de Galatasaray Postanesi'nde görev yapmaya başlamıştır. Öğrenimine de devam ederek İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nü tamamlamıştır. 1924-1929 yılları arasında Erzurum, Sivas ve Ankara’daki çeşitli liselerde edebiyat, felsefe, içtimaiyat ve Fransızca öğretmenliği yapmıştır (Düzgün 2015: 10-12).

1930’da yurtdışında doktora tahsili için açılan sınavı kazanan Ziyaeddin Fahri, Strazburg Üniversitesi'ne gönderilmiştir. Burada aynı zamanda felsefe lisans programını da tamamlayarak 1936’da Türkiye’ye dönmüş, önce İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde sonra da İktisat Fakültesi'nde görev yapmıştır (Bilgiseven 1987: 9; Düzgün 2010: 12-13). 1958’de ordinaryüs unvanı alan ve yoğun akademik çalışmalarının yanında pek çok farklı kurumda idari işler de yürüten Ziyaeddin Fahri, 6 Haziran 1973 tarihinde emekli olmuştur.

Çok yönlü bir ilim adamı olarak 3000’den fazla akademik çalışmaya imza atan Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu 16 Kasım 1974’te İstanbul’da vefat etmiştir.

Asıl alanı sosyoloji olmasına rağmen hukuki tarih, edebiyat tarihi, halk bilimi ve sosyal bilimlerin hemen bütün alanlarıyla ilgilenmiştir (Düzgün 2015: 16). Ele aldığı konuların sosyolojik boyutlarını ve işlevlerini de inceleyen Fındıkoğlu, toplumun eğitim, iktisat gibi problemlerini sosyal bir ilmî bütünlük çerçevesinde çözümlemeye ve çözmeye gayret etmiştir. Özellikle dil konusunda büyük hassasiyet gösteren Fındıkoğlu, Harf İnkılabından dilin sadeleşmesine, ders kitaplarındaki bozulmalardan dilde tasfiyeciliğe kadar pek çok hususta fikir beyan etmiş; hatta 1948’de “Birinci Dil Kongresi”ni toplayarak pek çok genel ve teorik dil meselesinin ele alınmasına katkı sağlamıştır (Güngör 1991: 189).

1924 yılından itibaren çok önemli olarak gördüğü halkiyat ve harsiyat çalışmalarına eğilmeye başlamış, 1927’de Ankara’da Türk Halk Bilgisi Derneği’ni kurmuştur. Bu dönemde kaleme aldığı Erzurum Şairleri, Bayburtlu Zihni ve Türkiye’de yayımlanan ilk halkiyat rehberi olan Halk Bilgisi Toplayıcılarına Rehber gibi eserleri onun halk bilimi ve edebiyatına verdiği önemi göstermektedir. Ayrıca 1928’de derneğin yayın organı olarak Halk Bilgisi Mecmuası'nı yayımlamıştır (Erkal 1996: 29).

Türkiye’ye döndükten sonra, halk bilimi araştırmaları üzerinde durmaya devam etmiş, İstanbul’a taşıdığı derneğinin yayın organı olarak İhsan Hınçer’le birlikte Türk Folklor Araştırmaları'nı yayımlamıştır. 1980 yılına kadar devam eden dergi halkiyat alanında çok önemli bir kaynak olarak kabul edilmektedir. Kendisinin yayımladığı İş ve Düşünce de aynı minvalde uzun ömürlü ve büyük önem arz eden bir dergi olmuştur (Gökalp 1979: 222).

Kaynakça

(2010). "Fındıkoğlu, Ziyaeddin Fahri". ​​​​Erzurum Şairleri (Haz. Abdulkerim Dinç). Ankara: Semih Ofset.

Düzgün, Dilaver (2015). Erzurum’un Yüzleri: Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.

Erkal, Mustafa E. (1996). "Fındıkoğlu Ziyaeddin Fahri". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt 13. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. s. 28-30.

Gökalp, Mehmet (1979). "Fındıkoğlu, Ziyaeddin Fahri".Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. Cilt 3. İstanbul: Dergah Yayınları. s. 222.

Güngör, Nevin (1991). Kültür-Eğitim-Dil Üzerine Görüşleri ile Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.

Kurtkan Bilgisever, Amiran (1987). Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.

Timurtaş, Faruk K. (1976). "Fındıkoğlu Hoca". Türk Folklor Araştırmaları. 16. 319. 7559-7560.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ LOKMAN TAŞKESENLİOĞLU
Yayın Tarihi: 16.04.2019
Güncelleme Tarihi: 19.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Erzurum ŞairleriSanayi-i Nefise Matbaası / İstanbul1927Biyografi
Bayburtlu Zihni Hayatı Eseri Şahsiyetiİlhani Fevzi Matbaası / İstanbul1928Biyografi
Ahlak TecrübesiDevlet Basımevi / İstanbul1937Araştırma
Sosyolojiye Başlangıçİstanbul Üniversitesi / İstanbul1940Araştırma
Kooperatifçilikİstanbul Üniversitesi / İstanbul1940Araştırma
İçtimaiyatİstanbul Üniversitesi / İstanbul1947İnceleme
Folklor ve Etnografya Kılavuzuİstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları / İstanbul1949Araştırma
Türkiye'de Kooperatifçilik: Tatbiki Sosyoloji Denemesiİstanbul Üniversitesi / İstanbul1953İnceleme
Ziya Gökalp için Yazdıklarım ve SöylediklerimTürkiye Muallimler Birliği Yayınları / İstanbul1955Derleme
Kuruluşunun 25. Yılında KarabükTürkiye Harsi ve İçtimai Araştırmalar Derneği / İstanbul1962Araştırma
Karl Marx Hayatı ve Şahsiyeti Eserleri ve Tahlilleri İktisadi NazariyeleriGençlik Kitabevi / İstanbul1962Biyografi
Kooperasyon Sosyolojisi: Nazri ve Tatbiki Kooperatifçilik Denemesiİstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi / İstanbul1967Araştırma
Doğu Kalkınması ve Erzurum Şehirleşmesi ile ilgili Sosyolojik DenemelerTortum Kalkınma Derneği Yayınları / İstanbul1970Araştırma
Erzurum ŞehirleşmesiTürkiye Harsi ve İçtimai Araştırmalar Derneği / İstanbul1970Araştırma
Zorlara Dağ DayanmazKültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları / Ankara1987Deneme

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Özkan Mertd. 21 Ekim 1944 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2NUSRET TORUNÎ, Nusret Yazıcıd. 05.01.1945 - ö. 23.01.2003Doğum YeriGörüntüle
3ŞERÎFÎ, Muhammedd. 1772 - ö. 1844Doğum YeriGörüntüle
4DİLŞAD HANIMd. 1901 - ö. 16.12.1985Doğum YılıGörüntüle
5MEHMET, Mehmet Ergind. 1901 - ö. 1970Doğum YılıGörüntüle
6Kasım Tınıstanovd. 1901 - ö. 6 Kasım 1938Doğum YılıGörüntüle
7Feridun Ankarad. 1914 - ö. 24 Ocak 1974Ölüm YılıGörüntüle
8Hamit Macit Seleklerd. 30 Aralık 1909 - ö. 23 Ocak 1974Ölüm YılıGörüntüle
9Mehmet Müzekkâ Halidovd. 1885 - ö. 1974Ölüm YılıGörüntüle
10Rıfat Mertoğlud. 20 Ocak 1970 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Hasan Kallimcid. 16 Nisan 1949 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Seyfettin Turhand. 15 Mayıs 1923 - ö. 16 Aralık 2002MeslekGörüntüle
13İlhan Suat Yalçınd. 1929 - ö. 1962Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Nuri Pakdild. 1934 - ö. 18 Ekim 2019Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Nurullah Kuzud. 22 Mayıs 1983 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16FAHRÎ, Mehmedd. ? - ö. 1735Madde AdıGörüntüle
17FAHRİd. 1863 - ö. 1908Madde AdıGörüntüle
18FAHRÎ, Ahmedd. ? - ö. 1799Madde AdıGörüntüle