Madde Detay
Hıfzı Tevfik Gönensay
(d. 1892 / ö. 13 Kasım 1949)
Edebiyat tarihçisi, şair, yazar, öğretmen
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Selanik'te doğdu. İdare-i Mahsusa muhasebeciliği ve Seyr-i Sefain İdare Meclisi üyeliğinden emekli Sıraeminizade Selânikli İshak Tevfik Bey'in oğludur. Selânik'te Mekteb-i Feyziye'de başladığı ilköğrenimine İstanbul'da Tefeyyüz Mektebinde devam etti ve Numune-i Terakki okulunda tamamladı. Ortaöğrenimini Mercan ve İstanbul Leyli İdadisinde yaptıktan sonra Mülkiye Mektebini bitirdi (1913). Çanakkale Savaşı sırasında Karargâh-ı Umumi İstihbarat Şubesi tarafından savaş yerlerini görmek için davet edilen edebiyatçılar arasında yer aldı (Haziran 1915). Kabataş, Vefa (1916), İstanbul Erkek (1920), Özel Feyz-i Ati (1928) liselerinde Türkçe ve edebiyat öğretmenliği yaptı. Ağustos 1930'da Ankara'da toplanan Türkçe ve Edebiyat Muallimleri Kongresi'ne katıldı, bu kongrede Divan edebiyatının liselerde okutulması yönünde görüş bildirdi. 1933'te yeniden Kabataş Lisesindeki öğretmenliğe döndü. Bir süre Feyz-i Ati Lisesinde müdürlük yaptı. İyi derecede Fransızca bilen Hıfzı Tevfik, İstanbul Erkek Lisesi'nde edebiyat öğretmeniyken öldü. Feriköy Mezarlığı'nda gömülüdür.
Hıfzı Tevfik, Şehbal mecmuasında Balkan Savaşı'na dair yazdığı tarihî şiirleri ile edebiyat hayatına girdi. Bu mecmuanın ardından şiir ve yazıları; Servet-i Fünun, Türk Yurdu, Hürriyet-i Fikriye, Nedim, Şair, Donanma, Bilgi, İslam-Türk Muhitül Maarif Mecmuası dergilerinde yayımlandı. Şiirlerinde klasik edebiyat kültürümüzün etkileri görülür. Şair, dergilerde yayımladığı şiirlerini daha sonra kitaplaştırmadı. Kitap hâlinde yayımlanan ilk eseri, Hasan Âli Yücel ve Hamamizâde İhsan ile birlikte liselerde okutulmak üzere hazırladıkları bir antoloji olan Türk Edebiyatı Numuneleri: Menşelerden Onuncu Hicret Asrına Kadar (1926)'dır.
Gönensay'ın edebiyat tarihimizde ön plana çıkan yönü edebiyat tarihçiliğidir. Bu sahada yayımladığı ilk eser, 1942'de Nihat Sami Banarlı ile birlikte yazdıkları Başlangıçtan Tanzimat’a Kadar Türk Edebiyat Tarihi'dir. Bu kitap, Gönensay'ın bu sahada yazdığı diğer eserlere temel teşkil etmiştir. Hıfzı Tevfik ve Nihat Sami, hazırladıkları ders kitabının ilk bölümünde edebiyat tarihini şöyle tanımlarlar: “Milletlerin edebiyat sahasında yetiştirdikleri büyük şahsiyetleri ve onların meydana getirdikleri edebî eser ve hareketleri tanıtmak için yazılan tarihe de edebiyat tarihi denir.” (Gönensay, Banarlı, 1942: 7).
Hıfzı Tevfik Gönensay, edebiyat tarihi alanında kaleme aldığı bu eserlerin yanı sıra Hamid'in Son Yılları ve Son Şiirleri (1943) ile Oğuz Kağan Destanı ve İki Masal (1948) adlı kitaplarını yayımlamıştır. Şiirler de kaleme alan Hıfzı Tevfik Gönensay, Türk edebiyatında edebiyat tarihçisi kimliğiyle ve bu alanda verdiği eserlerle ön plana çıkmıştır.
Kaynakça
Gönensay, Hıfzı Tevfik; Banarlı, Nihat Sami (1942). Başlangıçtan Tanzimat'a Kadar Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi Yay.
İnal, İbnülemin Mahmut Kemal (1969). Son Asır Türk Şairleri, C.1, s. 634. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yay.
Polat, Nâzım H. (2012). Yenileşme Devri Türk Edebiyatından Çizgiler. Ankara: Kurgan Edebiyat Yay.
Tonga, Necati (2012), “Nihad Sami Banarlı’nın Edebiyat Tarihçiliği”. 21. Yüzyılda Eğitim Ve Toplum-Eğitim Bilimleri Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. Ağustos 2012. S.2, ss.129-144.
Yalçın, Murat (2010). Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi. C.1, s. 462, İstanbul: Yapı Kredi Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. NECATİ TONGAYayın Tarihi: 19.05.2018Güncelleme Tarihi: 19.12.2020
Yayın Tarihi: 19.05.2018Güncelleme Tarihi: 19.12.2020
Güncelleme Tarihi: 19.12.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Türk Edebiyatı Numuneleri: Menşeelerden Onuncu Hicret Asrına Kadar | Millî Matbaa / İstanbul | 1926 | Antoloji |
Başlangıçtan Tanzimat'a Kadar Türk Edebiyatı Tarihi | Remzi Kitabevi Yay. / İstanbul | 1942 | Edebiyat Tarihi |
Başlangıçtan Günümüze Kadar Türk Edebiyatı Tarihi | Remzi Kitabevi Yay. / İstanbul | 1943 | Edebiyat Tarihi |
Hamid'in Son Yılları ve Son Şiirleri | Vakit Matbaası / İstanbul | 1943 | İnceleme |
Tanzimat'tan Zamanımıza Kadar Türk Edebiyatı Tarihi | Remzi Kitabevi Yay. / İstanbul | 1944 | Edebiyat Tarihi |
Oğuz Destanı ve İki Masal | Doğan Kardeş Yay. / İstanbul | 1948 | Destan |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | AHMED DEDE/ÂŞIK, Müneccimbaşı | d. 1631-32 - ö. 28 Şubat 1702 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Ahmet Emin YALMAN | d. 1888 - ö. 19 Aralık 1972 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | MA’NEVÎ, Derviş Ma’nevî | d. ? - ö. 1572 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Muhsin Ertuğrul | d. 07 Mart 1892 - ö. 29 Nisan 1979 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Can Akengin | d. 1892 - ö. 31 Ağustos 1942 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | ÂYET, Âyetullah Kurutluoğlu | d. 25.07.1892 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | İBAD, İBADÎ, İBAD HOCA, Abdullah Çelebi | d. 01.07.1866 - ö. 25.03.1949 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | AZMİ, Abdullah Yamanoğlu | d. 1905 - ö. 20.10.1949 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | ZUHURÎ, Tevfik Bozkurt | d. 12.04.1887 - ö. 21.02.1949 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | İsmail Hakkı Paşa | d. 1839-40 - ö. 18 Ocak 1913 | Meslek | Görüntüle |
11 | DÎDE, Mirza Nasrullah | d. 1797 - ö. 1870 | Meslek | Görüntüle |
12 | Mehmet Ergüven | d. 27 Eylül 1947 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | Ahmet Talat Onay | d. 1885 - ö. 22 Eylül 1956 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | ABDÜLHAK MİHRÜNNİSA | d. 1864 - ö. 1943 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | İbnülemin Mahmut Kemal İnal | d. 17 Kasım 1871 - ö. 14 Mayıs 1957 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | SOFU-ZÂDE MEHMED TEVFÎK EFENDİ | d. 1873 - ö. 1960 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | Mehmet Ali Tevfik | d. 1901 - ö. 4 Mayıs 1937 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | Tevfik Fikret | d. 24 Aralık 1867 - ö. 19 Ağustos 1915 | Madde Adı | Görüntüle |