Madde Detay

Asıl adı Ahmed olan Hâlis Efendi, Mevlevî büyüklerinden Sâkıb Mustafa Dede (ö.1148 / 1735)'nin oğludur. Babasının yanında yetişmiş olmalıdır. Onun vefatı üzerine Kütahya'da, Erguniyye Mevlevîhanesi şeyhi oldu ve 45 seneden fazla burada şeyhlik yaptı. Şeyh Galib'in; "Şeş cihetden gelür âvâz-ı teessüf Gâlib / Nakd-i Hâlis gibi Ahmed Dede çıkdı elden" (1191/1777-78) beyti vefatına tarihtir.

Esrar Dede'nin âlim ve fâzıl bir zat, edip bir şâir olarak nitelendirdiği Hâlis Dede'nin, Türkçe ârifâne ve Mevlevîyâne şiirleri vardır. Mürettep bir Dîvânçe'si ve babasının hâl tercümesini anlattığı Tufeylî adlı bir eseri vardır. Dîvânçe'nin nüshası, İstanbul Üniversitesi Ktp. Farsça Yazmalar nr. 1607'de kayıtlıdır.

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî . C.2. İstanbul. 589.

Ali Enver (1309). Semâhâne-i Edeb. İstanbul. 57-59.

Fatin Davud (1271). Tezkire-i Hâtimetü'l-Eş'âr. 81-82.

Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şu'arâ-yı Mevlevîyye. Ankara: AKM Yay. 154-156.

Şemseddin Sami (1996). Kâmûsu'l-Âlâm. C.3.  İstanbul. 2018.

Tuman, Nail. Tuhfe-i Nailî, MEB Yayınlar Dairesi Başkanlığı Nüshası, nr. B / 870. 1 / n. 1008.

Gören kûyında cûş-i mevc-i giryem yem kıyâs eyler

O gül-ruhsâr ise mânend-i şeb-nem nem kıyâs eyler

Eger zehr olsa nûş eyler rakîbün sundıgı câmı

Ben ana âb-ı hayvân dahi virsem sem kıyâs eyler

Dil istib'âd ider ol denlü neyl-i devlet-i vaslı

Eger râm olsa ol âhû-yı mahrem rem kıyâs eyler

Gam-ı la'li ile hûn-âbe-pâş-ı mihnet oldukça

Sirişk-i çeşmümi seyr iden âdem dem kıyâs eyler

Senün her bir sözün bir gevher-i sencîdedür Hâlis

Velî kej-tab' olan yârân-ı ebkem kem kıyâs eyler

(Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şu'arâ-yı Mevlevîyye. Ankara: AKM Yay.156-157.)