HANDÎ, Eskizağralı

(d. ?/? - ö. 1277/1860 ds.)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Doğum tarihi bilinmeyen Handî, bugün Bulgaristan sınırları içinde kalan Eski Zağra'da doğdu. Asıl adı Ali'dir. Şiirlerinde Handî mahlasını kullandı. Devrin klasik ilimlerini tahsil etti. Muhtemelen bir devlet görevi için Kıbrıs ve Edirne'ye gittiği anlaşılan Handî, hayatının büyük bölümünü Eski Zağra'da geçirdi. Edirne'de şair ve kâtip Mehmed Şerîf Remzî Efendi'yle tanıştı. Onunla ve ayrıca şair Behcet ile karşılıklı şiirler söyledi. Handî'nin Mehmed Rauf adlı bir oğlunun olduğu ve bunu genç yaşta kaybettiği bilinmektedir. Handî'nin vefat yeri ve vefat tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber 1277/1860 yılında hayatta olduğu ve bu tarihten sonra vefat ettiği tahmin edilmektedir. Ölmeden iki hafta önce kaleme aldığı iki gazeldeki ifadelere göre Handî, muhtemelen bir hastalık sebebiyle vefat etmiştir (Özkan 2004: 394).

Handî'nin bilinen tek eseri Dîvân'ıdır. Bu Dîvân'ın gazeller kısmı Harid Fedai tarafından Handî Dîvânı I adıyla (Fedai 2003), diğer şiirleri de Handî Divânı II adıyla yayımlanmıştır (Fedai 2013). Ayrıca Handî'nin bu müretteb Dîvân'ına ek olarak bir Dîvânçe'si de tespit edilmiştir. Dîvân'ını tertip ettikten sonraki şiirlerinden oluştuğu tahmin edilen bu Dîvânçe Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Merkezi Başkanlığı Kütüphanesi'nde 413 numarada bulunmaktadır. Handî'nin Edirne'de tanıştığı Mehmed Şerîf Remzî Efendi tarafından 1277/1860 senesinde istinsah edilen bu Dîvânçe Ömer Özkan tarafından yayımlanmıştır (Özkan 2003). Dîvânçe'de 57 gazel, 4 müstezad, 1 kaside, 2 terkib-i bend, 1 murabba, 15 muhammes, 5 müseddes, 2 müsemmen ve 5 tahmis yer almaktadır (Özkan 2003: 310).

Çok güçlü bir şair olmayan Handî'nin manzumelerinde Kerbela'dan, Hz. Alî'den, evlâd-ı Alî'den bahsetmesi; yine bir gazelinde âlem hankâhına Hacı Bektaş Velî'ye ikrar eylemek için geldiğini dile getirmesi, Alevî-Bektâşi meşrepli bir şair olduğu şeklinde değerlendirilebilir.

Kaynakça

Fedai, Harid (2003). Handî Divanı I. Ankara.

Fedai, Harid (2013). Handî Divanı II. Ankara.

Özkan, Ömer (2004). "Handî". Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. IV. Ankara: AKM Yay. 394.

Özkan, Ömer (2003). "Handî ve Dîvânçesi I". Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. (27): 309-338.

Özkan, Ömer (2003). "Handî ve Dîvânçesi II". Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. (28): 259-294.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET ARSLAN
Yayın Tarihi: 26.11.2014
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Teveccüh eylemez ikbâl nahs-ı tâli'imden mi

Felekden mi bu tarz-ı resm-i hikmet yoksa benden mi

Kabâhat bende mi bilmem yahud nâ-cinsden vârid

Tasavvur-kerde-i cevr ü cefâ ol sîm-tenden mi

Tecessüs eyledim defterçe-i a'mâl-i ikdâmı

Bu kirdâr-ı sitem-dîde aceb çarh-ı kühenden mi

Ki aslâ görmedim bir der-kenâr-ı levh-i hikmetde

Bu seyl-i dâşte-i bîhim ise bâtın yüzünden mi

Ne bendendir ne tâli'den ne hikmet gösterir böyle

Aceb bu baht-ı nâ-mes'ûduma bir kâr senden mi

Kopardı dâmen-i maksûduma ardımca Yûsuf-veş

Bu ibrâz-ı tecellî dest-i cevr-i pîre-zenden mi

Felek bî-kâr-ı şevket gösterir nahl-i gülistâna

Aceb Handî dikenden mi bu Remzî gül dikenden mi

(Özkan, Ömer (2003). "Handî ve Dîvânçesi II". Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. (28): 289-290.)