HİKMET, Ahmed

(d. 1248/1832 - ö. 1295/1878)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Ahmed’dir. 1248/1832 yılında Urfa’nın Pazar Câmi Mahallesi’nde doğmuştur. Babası Şefkat-zâde Eyyûb Efendi’dir. İlk tahsilini babasından aldıktan sonra Hasan Paşa Medresesi’ne girmiş, tefsir ilmini Müftü Abdüllatîf Efendi’den, diğer ilimleri de Müderris Hacı Mustafa Lâmi' Efendi’den öğrenmiştir. İcâzetnamesini de bu zattan almıştır. İleri derecedeki zekâsıyla kendisini tanıtmış, daha öğrenci iken hocalarıyla ilmî tartışmalara girişmiş, hocaları olmadığı zaman arkadaşlarına ders vermiştir. Medreseyi bitirdikten sonra bir müddet hocasına muavinlik etmiş, daha sonra da a’şâr mültezimliği yapmıştır. Kendisi Şeddâdiler’in Âsiyân Oymağı’na bağlı Suruç köylerinde mültezimlik yapmıştır. 1295/1878 yılında Urfa’da vefat etmiş ve Harrankapı Mezarlığı’na defnedilmiştir (Kurnaz, Tatcı 2001: 212; Alpay 1986: 90).

Hafızası kuvvetli, muhakemesi sağlam, görüşleri keskin bir kişiliğe sahiptir. Nükte söylemeyi seven bir şairdir. Refah içinde yaşamış, çevresine cömert davranmıştır. Evlenmemiştir. Bir kaza sonucu sol gözünü kaybetmiştir. Espirili bir kişiliğe sahip olup hazırcevaplılığıyla ün salmıştır.

Ahmet Hikmet, eserlerini zamanın Urfa Mutasarrıfı Süleymân Şefîk Paşa bastırmak üzere İstanbul’a götürmüş, ne yazık ki paşanın iki ay sonra ölmesi üzerine bunlar kaybolmuştur. Şiirlerinin birçoğu özel koleksiyonlarda bulunmaktadır (Alpay 1986: 91; Özgül 2000: 944). Eserleri şunlardır:

1. Dîvân: Müretteb bir Dîvân'dır.

2. Mecmû’a-i Hicviyyât: Ahmed Hikmet'in hicivlerinin yer aldığı eserdir.

3. Nâbî Dîvânı: (ra) harfine kadar Nâbî Dîvânı'na tahmistir.

4. Hâfız-ı Şirâzî Dîvânı: (sin) harfine kadar Hâfız-ı Şirâzî Dîvânı'na tahmistir.

Gerek kendi devrinde ve gerekse kendisinden sonra gelenler Şair Ahmed Hikmet’i benimsemiş, onun gazellerini tahmis ve tanzir etmişlerdir. Şairin teşvik ve desteğiyle Hasan Paşa Kütüphanesi kurulmuş ve bu kütüphaneye de bizzat kendisi bir kitabe yazmıştır. Birçok Urfalı şair gibi Hikmet de Nâbi geleneğini sürdüren ve bu yolda başarılı örnekler veren bir şairdir. Kardeşi Mehmed’e ilk eğitimini vermiş, hatta Şevket mahlasını kardeşine kendisi bulmuştur. Güçlü ve dile hâkim bir şairdir. Şiirinde bilginin izleri kuvvetlidir. Şiirin her türünde Türkçe, Arapça ve Farsça şiirler, keskin hicivler yazmıştır. Şiirlerinin ekserisi irticalidir. Hikemi aşk şiirleriyle Hikmet, Urfa’da Nâbi’den sonra gelen en büyük şair olarak kabul edilmektedir. Onun hakkıyla tanınmayışının tek nedeni Urfa’ya sıkışıp kalmasıdır.

Kaynakça

Alpay, Bedri (1986). Şanlıurfa Şairleri. C. I. Şanlıurfa: Dal Yay.

Kurnaz, Cemal, M. Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. I. Ankara: Bizim Büro Yay.

Özgül, M. Kayahan (hzl.) (2000). İbnü'l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C.2. Ankara: AKM Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. HAKAN YEKBAŞ
Yayın Tarihi: 03.04.2014
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Bâğbân oldum nihâl-i yâsemîni beslerim 
Dâye-i aşkım o şûh-ı nâzenîni beslerim

Şir ü şeker feyz-i cârîdir dil-i masmûmdan 
Bir mukaddes tıfl-veş ruhu’l-emîni beslerim

Katre-i eşkim nüzûl etdikçe rahmet cûş eder 
Âb-ı âlem-gîr-i bâkîyim zemîni beslerim

Cûy-veş hûnîn revân olsun rızâ-yı Hakk içün 
Ben Hüseyn-i Kerbelâyım mâh-ı dîni beslerim

Derd-i endûh-ı belâ bir lahza nâbûd olmasın 
Hikmet ol agniyâdan kalb-i hazîni beslerim

(Alpay, Bedri (1986). Şanlıurfa Şairleri. C. I. Şanlıurfa: Dal Yayıncılık. 92.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Abdullah Haktankaçmazd. 1944 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2M. Salih Sand. 1919 - ö. 25 Haziran 1969Doğum YeriGörüntüle
3HÜRREMÎ, Emine Uğurd. 1955 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4ÖRFÎ, Kerküklüd. 1832 - ö. 1889Doğum YılıGörüntüle
5KADRÎ PAŞAd. 1832 - ö. 1884Doğum YılıGörüntüle
6VASFÎ, Ahmed Vasfîd. 1832 - ö. 1876Doğum YılıGörüntüle
7ABDULLAH RÂMİZ PAŞA, İstanbullud. 1818 - ö. 1878Ölüm YılıGörüntüle
8HÂLET, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullud. 1837 - ö. 1878Ölüm YılıGörüntüle
9Mirza Fethali Ahund-zâded. 1812 - ö. 10 Mart 1878Ölüm YılıGörüntüle
10FERRÎ, Mehmed Efendid. 1756 - ö. 1805MeslekGörüntüle
11TAHSÎN, Hoca Tahsîn Efendid. 1813 - ö. 1881Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12ZİHNÎ, Zülfikârd. 1858 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13ÂGÂHÎd. 1838 - ö. 1903Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14KÂNİ'Î, Müezzin-zâde Şeyh Ahmed Efendid. ? - ö. 1644Madde AdıGörüntüle
15NÂZIMd. ? - ö. 10 Aralık 1875’te hayattaMadde AdıGörüntüle
16DEVÂMÎ, Devâmî-i Yenipazarîd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle