HİLMÎ, Mustafa, Bostan-ı Evvel Çelebi

(d. 961/1553 - ö. 1040/1630)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Mustafa'dır. Şiirlerinde Hilmî mahlasını kullandı. Konya'da doğdu. Babasının adı Ferruh Ece Çelebi'dir. Babası vefat ettiğinde Çelebi İstanbul'daydı. O vakit şehzade olan I. Ahmed'in dostluğunu kazandı, onun Mevleviliğe sevgisini sağladı. Ferruh Çelebi 1012/1603'te vefat ettiğinde onun yerine 51 yaşında iken, 14. halife olarak hilafet seccadesine oturdu. Tahtta bulunan III. Sultan Mehmed'in huccetiyle Konya Dergahı'na çelebi olarak nasbedildi. Onun şeyhlik döneminin en parlak dönemlerden olduğu kabul edilir. Anadolu'nun birçok şehrindeki Mevlevihaneler Bostan Çelebi zamanında açıldı. Çelebi 1040/1630'da vefat etti, yerine kardeşi Ebubekir Çelebi makama oturdu. Mezarı Dergah Türbesi'ndedir. Ebubekir Çelebi vefatı sebebiyle şu tarih kıtasını söyledi:

Dâmân-ı tecerrüdden olup cânı miyâne / Oldı harem-i Hazret-i cânâne revâne /

Ya'ni sene-i gamdan idüp hâtırı vahşet / 'Azm eyledi Bostan Çelebi bâğ-ı cinâne.

Esrar Dede, şiirlerini dil-pezir (gönle hoş gelen) olarak nitelendirir. Şiirleri, şiir mecmualarında yer almaktadır.

 

Kaynakça

Duru, Necip Fazıl (2000). Mevleviyane Şiir Güldestesi. İstanbul: Perşembe Kitapları.

Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şu'arâ-yı Mevleviyye, Ankara: AKM Yay.

Sadeddin Nüzhet, Mehmed Ferid (1926). Konya Vilayeti Halkiyyât ve Harsiyyâtı. Konya: Vilayet Matbaası.

Önder, Mehmet (2002). "Mevleviliğin Sistemleşmesi, Sultan Veled ve Diğer Postnişinler". Konya'dan Dünya'ya Mevlana ve Mevlevilik. Konya: Karatay Belediyesi Yay. 131-150.

Zorlu, Cem (hzl.) (2003). Mevlevilerin Tarihi (Mecmû'atü't-Tevârîhü'l-Mevleviyye). İstanbul: İnsan Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. NECİP FAZIL DURU
Yayın Tarihi: 27.03.2014
Güncelleme Tarihi: 25.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Âteş-i 'aşkın başımda tâc-ı izzetdir bana

Kaddimi ham kıldı cevrin dâl-ı devletdir bana

Gözüme görünmez ey hûrî benim bâg-ı İrem

Kûyunun her kûşesi gülzâr-ı cennetdir bana

Yir yir dâğlar koyup kendi elinle sîneme

Göz göre yaktın ey mâh ayn-ı râhatdır bana

Baş açup meydâna ben merdâne girdim dönmezem

N'ola 'aşkından ölürsem hoş sa'âdetdir bana

Hilmiyâ dilberlerin cevr ü cefâsı gûyiyâ

Şehd ü sükkerden lezîzdir hân-ı ni'metdir bana

Gazel

Sâlik-i râh-ı Hudâya pîşvâdur Mesnevî

Cümle erbâb-ı tarîka reh-nümâdur Mesnevî

Dîde-i câna dilersen âşinâlık el vire

Gâfil olma aç gözün kim tûtiyâdur Mesnevî

Haste-diller n'ola bulursa semâ'ından safâ

Hikmet-i hakkıyla her derde devâdur Mesnevî

Bu ne sözdür kim olur a'lâ vü ednâ hissedâr

Şâh ile şehdür gedâyile gedâdur Mesnevî

Nûruna doymazsa münkirler n'ola huffâşvâr

Hilmiyâ çün matla'-ı şems-i Hudâdur Mesnevî

(Duru, Necip Fazıl (2000). Mevleviyane Şiir Güldestesi. İstanbul: Perşembe Kitapları. 86.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1HİCRÎ, Hicrî Çelebid. ? - ö. 1609-10Doğum YeriGörüntüle
2ÖMERd. 1840 - ö. 1910Doğum YeriGörüntüle
3KÂSIM, Kâsım Deded. ? - ö. 1640-41Doğum YeriGörüntüle
4KEMÂLÎ, Taşköprî-zâde Kemâleddîn Mehmedd. 1553 - ö. 1621Doğum YılıGörüntüle
5MUHÎTÎd. 1553 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6HÂFIZ, Hâfız Mahmûd Efendd. ? - ö. 1630-35Ölüm YılıGörüntüle
7HAYLÎ, Ahmed Çelebid. ? - ö. 09 Aralık 1630Ölüm YılıGörüntüle
8HİCÂZÎ, Ahmed Hicâzî Efendid. ? - ö. 1630-31Ölüm YılıGörüntüle
9SALACIOĞLU, Mustafa Celvetîd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
10HİMMET/ABDÎ, Şeyh Himmet Efendid. ? - ö. 1683-1684MeslekGörüntüle
11ZÜHDÎ, Şeyh Yûsuf Zühdî Deded. ? - ö. 20 Mart 1817MeslekGörüntüle
12BÜLENDÎ/Kûtehîd. ? - ö. 1629-30Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13REŞÎD, Mehmedd. ? - ö. 1701-02Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14RÂGIB, Mehmed Râgıb Çelebid. ? - ö. 1715Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15REFÎK, Mehmed Refîk Efendi, Manisalıd. 1786 - ö. 1830Madde AdıGörüntüle
16TÂLİB, Mustafa Tâlibd. 1810-11 - ö. 1873-74Madde AdıGörüntüle
17HASAN, Hasan Paşa, Rum Mehmed Paşa-zâded. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle