Madde Detay

Şeyh Abdurrahmân Hüsâmî Çelebi, Çelebi Sultân Mehmed dönemi mutasavvıf ve şairlerindendir. Onunla ilgili en eski ve güvenilir bilgilerin Yakup Paşa Camii’nin çilehanesinin vakıf kayıtlarında yer aldığını söyleyen Karataş’ın (Karataş 2011: 74-75) söz konusu belgelerden aktardığına göre Hüsâmî Çelebi, 814/1412’de 25 yaşlarındadır ve bu sırada Amasya müftüsüdür. Dolayısıyla şairin doğum tarihi 788/1387 civarlarında olmalıdır. Babası Hüsâmeddîn Efendi’nin Amasya’nın Gümüş kasabasından olması nedeniyle Abdurrahmân Çelebi de “Gümüşlüoğlu” lakabıyla tanınmıştır. Annesi, Halvetî şeyhlerinden Pîr İlyâs’ın kızıdır. Abdurrahmân Hüsâmî Çelebi, Şeyh Zekeriyâ’nın kılavuzluğunda tasavvuf yoluna girmiş, eğitimine devam ederken Şeyh Zekeriyâ vefat edince onun yerine Halvetî şeyhi olmuştur. Evliyâ Çelebi, “din ve dünya padişahının ziyaret ettiği bilgi dağının simurgu” dediği ve pek çok kerameti olduğunu söylediği Şeyh Abdurrahmân Çelebi hakkında şu hikâyeyi anlatmaktadır: II. Murâd, üç şehzadesiyle birlikte Şeyh Abdurrahmân Hüsâmî Çelebi’nin elini öpmek için yanına gider. Şehzâde Mehmed eğilip Hüsâmî’nin ayağını öper. Bunun üzerine Şeyh de boynundaki şalı çıkarıp Şehzâde Mehmed’in boğazına sarar ve “Kostantiniyye’de Müslüman halkın emirlerine hoşça hizmet eyle” der. Allah’ın hikmetiyle yirmi yıl sonra Mehmed Han Kostantiniyye fatihi olur (Kurşun 1998: 96). Hüsâmî Çelebi’nin mezarı Amasya’da Yakup Paşa Camii’nin çilehane kısmındadır. Türbesinin penceresinde iki Farsça ve bir Türkçe tarih kıt’ası bulunmaktadır (Uzunçarşılı 1927: 122-123). “Hüsâmî” mahlasını babasının isminden dolayı aldığı belirtilen (Edirneli Mecdî Efendi 1269: 94) Şeyh Abdurrahmân’ın mahlasının “Hasmî” (Tuman 2001: 38) şeklinde okunması doğru değildir. Hüsâmî’nin eser kaleme alıp almadığına dairse kaynaklarda herhangi bir bilgi yoktur. Bunlarda sadece aşk ve coşku hâlindeyken yazdığı bazı arifâne ve sofiyâne şiirlerinin varlığından söz edilmiş, şairliği ve şiirleri hakkında değerlendirme yapılmamıştır. 

Edirneli Mecdî Efendi (1269). Şakâ’ik-i Nu’mâniye Tercümesi. İstanbul. https://archive.org/details/tercmeiaiinumn00shkuuoft [erişim tarihi: 27.07.2014].

Karataş, Hasan (2011). The City as a Historical Actor:The Urbanization and Ottomanization of the Halvetiye Sufi Order by the City of Amasya in the Fifteenth and Sixteenth Centuries. Ph.D. Berkeley: University of California.

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî -  Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.I. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kurşun, Zekeriya, S. A. Kahraman, Y. Dağlı (hzl.) (1998). Evliyâ Çelebi b. Derviş Mehemmed Zıllî Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi II. Kitap. İstanbul: Yapı Kredi Yay.

Müstakîm-zâde Süleymân Sa’deddîn (2000). Mecelletü’n-Nisâb (Tıpkı Basım). Ankara: KB Kütüphaneler Genel Müdürlüğü Yay.

Şemseddîn Sâmî (1311). Kâmûsu’l-A’lâm. C. 4. İstanbul.

Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1927). Kitabeler: Tokat, Niksar, Zile, Turhal, Pazar, Amasya Vilayeti, Kaza ve Nahiye Merkezlerindeki Kitabeler. İstanbul.