HUSREV

(d. ?/? - ö. 1004/1595-96)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbulludur. Asıl adı Mehmed’dir. “Deli” ya da “Dîvâne Husrev” lakapları yanında “Hırkalu Hınzîr” (Atik Gürbüz 2011: 284) lakabıyla da tanındı. Babası, yayabaşıyken sancak beyi olmuş Karagöz Bey’dir. Yeniçeridir. Kâmûsü’l-A’lâm’da yer alan bilgiye göre yeniçeri bölüğünde müstahdemdi (Şemseddin Sâmî 1308: III/2043). Bir süre uzlete çekildi, daha sonra Sarhoş Bâlî Efendi’ye intisap etti, onun ölümünden sonra Bektaşî tarikatına girdi, sonrasında Haydarî ve Kalenderî dervişleri arasına katıldı. Bu şekilde değişik tasavvufî akımlara girip “farklı renklere boyandığı” için de Deli/Dîvâne lakaplarıyla anıldı (İsen 1994: 304). Tezkire yazarlarından Riyâzî (tsz: 63b) ve Rıza’ya (Zavotçu 2009: 122) göre kendini aşk cezbesine fazlaca kaptırdığı için aklî melekeleri zayıfladı ve bu sebepten “mezhebini azıttı”. Bu delilik isnadından bahseden Âlî (İsen 1994: 304) isnadın sebepleri arasında, yukarıdakilerden başka, şairin seçkin insanlarla geçinememesini gösterir. Husrev bu sürecin sonunda tekrar yeniçeriliğe döndü. Hatta “uslanıp eski hâlinden eser kalmadığı için” yayabaşılıktan Şam (Kili) Dizdarlığına getirildi (İsen 1994: 304). 1004/1596 yılında bu görevi sırasında vefat etti (Zavotçu 2014: 122).


Kafzâde Fâizî (Kayabaşı 1997: 282), şairin Divan’ını gördüğünü, tezkiresine aldığı örnek beyitleri de oradan seçtiğini belirtir. Keşfü’z-Zünûn’da da şairin Dîvân’ı olduğu kayıtlıdır (Fluegel 1842: III/278). Ancak söz konusu eser bugün henüz ele geçmemiştir. Kaynaklarda sayısız şiiri ve pek çok gazeli olduğu ve bunlar arasında övgüye lâyık sözleri bulunduğu kayıtlıdır. Hâle uygun doğaçlama şiir söyleme yeteneğine sahiptir.

Kaynakça

Mehmed Süreyyâ (1996). Sicill-i Osmânî. C. 3. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
Atik Gürbüz, İncinur (2011). Mecmû’a-i Letâ’if. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Erdağı, M. Sadık (hzl.) (2002). Seyyid Rıza (Zehrimarzade), Rıza Tezkiresi. Ankara: Kalkan Matbaası.
Fluegel, Gustavus (1842). Keşfü’z-Zünûn Esâmi’l-Kütübi ve’l-Fünûn. C. 3. London: The Oriental Fundation. 278.
İpekten, Haluk, M. İsen, R. Toparlı, N. Okçu, T. Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: Kültür ve Turizm Bak. Yay.
İsen, Mustafa (hzl.) (1994). Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay. 304-305.
Kayabaşı, Bekir (1997). Kâfzâde Fâ’izî’nin Zübdetü’l-Eş’âr’ı. Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.
Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). C. 2. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü.
Mehmet Nail Tuman (2001). Tuhfe-i Na’ilî: Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. 1. Ankara: Bizim Büro Yay.
Riyâzî (tsz). Riyâzü’ş-Şu’arâ. Nuruosmaniye Kütüphanesi. nr. 3724. vr. 63b-64a.
Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkîretü’ş-Şu’arâ. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-215418/h/metin.pdf [erişim tarihi: 12.02.2014].
Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkîretü’ş-Şu’arâ. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-219122/h/tsmetina.pdf [erişim tarihi: 12.02.2014].
Şemseddi Sâmî (1308). Kâmûsü’l-A’lâm. C. 3. İstanbul: Mihran Matbaası. 2043.
Zavotçu, Gencay (hzl.) (2009). Zehr-i Mâr-Zâde Seyyid Mehmed Rızâ, Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Tezkiresi. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10746,metinpdf.pdf?0 [erişim tarihi: 12.02.2014].
 

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ İNCİNUR ATİK GÜRBÜZ
Yayın Tarihi: 26.02.2014
Güncelleme Tarihi: 31.10.2020

Eserlerinden Örnekler

 Gazel
 
Cismüne rûh-ı musavver lebüne cân dirler
La’l-i cân-bahşun içün çeşme-i hayvân dirler

Ehl-i hikmet anıcak leblerün ey rûh-ı revân
Biri Îsî-i zamân birine Lokmân dirler

Eşk-i hûnînüme öykündügiçün deryâlar
Gazabından güzelüm dîdelerüm kan dirler

Ben nice fürkat ile girye vü âh itmeyeyin
Halk-ı âlem gözümün yaşına bârân dirler

N’ola ey gonçe-dehen gülşen-i âlemde eger
Sen gül isen baña da bülbül-i nâlân dirler

Nazm idelden berü evsâfunı ey hüsni hasen
Cümle Vassâf-ı cihân Husreve Hassân dirler

(Atik Gürbüz, İncinur (2011). Mecmû’a-i Letâ’if. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. 284-285.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ZARÎF, Mehmed/Abdullah Çelebid. ? - ö. 1703-04Doğum YeriGörüntüle
2Mithat Cemal Kuntayd. 1885 - ö. 30 Mart 1956Doğum YeriGörüntüle
3SA'ÎD, Şehrî-zâde Mehmed Efendid. 1730 - ö. 1764Doğum YeriGörüntüle
4ZARÎF, Mehmed/Abdullah Çelebid. ? - ö. 1703-04Doğum YılıGörüntüle
5Mithat Cemal Kuntayd. 1885 - ö. 30 Mart 1956Doğum YılıGörüntüle
6SA'ÎD, Şehrî-zâde Mehmed Efendid. 1730 - ö. 1764Doğum YılıGörüntüle
7ZARÎF, Mehmed/Abdullah Çelebid. ? - ö. 1703-04Ölüm YılıGörüntüle
8Mithat Cemal Kuntayd. 1885 - ö. 30 Mart 1956Ölüm YılıGörüntüle
9SA'ÎD, Şehrî-zâde Mehmed Efendid. 1730 - ö. 1764Ölüm YılıGörüntüle
10ZARÎF, Mehmed/Abdullah Çelebid. ? - ö. 1703-04MeslekGörüntüle
11Mithat Cemal Kuntayd. 1885 - ö. 30 Mart 1956MeslekGörüntüle
12SA'ÎD, Şehrî-zâde Mehmed Efendid. 1730 - ö. 1764MeslekGörüntüle
13ZARÎF, Mehmed/Abdullah Çelebid. ? - ö. 1703-04Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Mithat Cemal Kuntayd. 1885 - ö. 30 Mart 1956Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15SA'ÎD, Şehrî-zâde Mehmed Efendid. 1730 - ö. 1764Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ZARÎF, Mehmed/Abdullah Çelebid. ? - ö. 1703-04Madde AdıGörüntüle
17Mithat Cemal Kuntayd. 1885 - ö. 30 Mart 1956Madde AdıGörüntüle
18SA'ÎD, Şehrî-zâde Mehmed Efendid. 1730 - ö. 1764Madde AdıGörüntüle