Velet Çelebi İzbudak

Bahâî
(d. 16 Temmuz 1867 / ö. 4 Mayıs 1953)
Bilim adamı, şair, milletvekili
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Tam adı Mehmed Bahâeddin Veled'dir. 16 Temmuz 1867'de Konya'da doğmuştur. Babası Mustafa Necib Çelebi, annesi Râbiâ Hanım'dır. Ailesi Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî soyundandır.

İlk eğitimi sonrası rüştiyedeyken Sultan Veled Medresesi'ne girmiş, Farsça ve Arapça dersleri almış, Mesnevî derslerini takip etmiştir. 1885'te Konya Vilayeti Mektûbî Kalemi'nde mülâzım olmuştur. 1888'de İstanbul'a giderek Bahâriye Mevlevîhanesi'ne yerleşmiş; 1890'da Matbuat-ı Dahiliye Kalemi'nde memur olmuştur. 1898'de dördüncü derece Osmanlı nişanı tevcih edilmiş ve Matbuat-ı Dahiliye'de mümeyyiz-i evvelliğe yükselmiştir. II. Meşrûtiyet'in ilanından sonra görevlerinden istifa etmiş ve Galata Mevlevîhânesi'nde vekaleten şeyhlik yapmıştır. 1910'da çelebilik makamına tayin edilmiştir. 1915'te Mücâhidîn-i Mevleviyye alaylarının kumandanı olarak Kanal Harekâtı'na katılmıştır. 1919'da çelebilikten azledilmiş sonrasında Şuarâ-yı Devlet âzâlığına tayin edilmiştir. Milli Mücadele yıllarında Farsça hocalığı yapmış, Maarif Vekâleti'nde çalışmış 1923-1939 yılları arasında Kastamonu, 1939-1943 yılları arasında Yozgat milletvekilliği yapmıştır. 3 kez evlenmiş, bir oğlu ve iki kızı dünyaya gelmiştir. 4 Mayıs 1953'te Ankara'da vefat etmiştir.

İzbudak 1886'da vilayet gazetesinin baş muharrirliğine atanmış, Lamiî'nin Kitâb-ı Letâif'inden muhtasar fıkraları ve kendi şiirlerinden bazılarını Konya gazetelerinde neşretmiştir. 1889'da İstanbul'a gelince Türkçe sözlük üzerine çalışmaya başlamıştır. Ahter Gazetesi'nde Farsça ve Arapça teftiş memurluğu yapmış, Tercümân-ı Hakîkat, İkdâm, Mekteb, Hazîne-i Fünûn, Resimli Gazete'de yazılar yazmış ve Bahâî mahlasıyla şiirler neşretmiştir. 1908'de Yusuf Akçura ve Necip Asım'la birlikte Türk Derneği'ni kurmuş, Türk milliyetçiliği akımının ilk kurucularından olmuştur. Milli Mücadele döneminde Ankara'da Telif ve Tercüme Encümeni'nde Ziya Gökalp'la çalışmış, dil inkılabı çalışmalarına katkıda bulunmuştur. Mevlevîlik üzerine birçok çalışma yapmıştır. Mesnevî-i Şerîf Tercümesi Türkçe'ye yapılan ilk mensur Mesnevî çevirisidir. Hayatının sonuna kadar Türk Dil Kurumu'nda ilmî çalışmalarını sürdürmüştür.

Kaynakça

Efendioğlu, Süleyman ( 2000). Veled Çelebi Türk Dilinde Medhal. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.

Kara, Mustafa (2001). "İZBUDAK, Veled Çelebi". TDVİA. C. 23. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 503-505.

Metin, Barış (2012). "Veled Çelebi'nin Türk Milliyetçiliğinin Doğuş ve Gelişme Sürecindeki Yeri ve Türk Diline Dair Çalışmaları". Karadeniz Araştırmaları Dergisi. Sayı 32. İstanbul. 99-122.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: MUHAMMET ÖZDEMİR
Yayın Tarihi: 01.01.2019
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Muvâzene- / İstanbulh. 1311Diğer
Leyla ile Mecnun- / İstanbulh. 1311İnceleme
Muhakemetü'l- Lugateynİkdâm Matbaası / İstanbulh. 1315, m. 1897-1898Çeviri
Arapça Gramer- / İstanbulh. 1324İnceleme
Darü\'l-fünûn Dersleri- / İstanbulh. 1328Diğer
Hayrü'l-KelâmNecm-i İkbal Matbaası / İstanbulh. 1330İnceleme
Lisân-ı Fârisî- / İstanbul1909İnceleme
Letâ'if-i Hoca Nasreddinİkbal Kütüphanesi / İstanbul1918İnceleme
Türk Dili? / ??Diğer
Türk Dilinde MedhalMatbaa-i Âmire / İstanbul1922İnceleme
Ferhengnâme-i Sa'dî Tercümesi yâhud Muhtasar Bostan TercümesiMatbaa-i Âmire / İstanbul1921-1923Çeviri
Kur’ân-ı Kerîm Elifbâsı- / İstanbulh. 1341Diğer
Dîvân-ı Türkî-i Sultan VeledMatbaa-i Âmire / İstanbul1925İnceleme
Birbirimizi KırmayalımEvkaf-ı İslâmiye Matbaası / İstanbul1926Diğer
Atalar SözüDevlet Basımevi / İstanbul1936İnceleme
El-İdrâk HâşiyesiTürk Dil Kurumu / İstanbul1936İnceleme
Oğuz Ata-Orhun Abideleri- / -1937Diğer
HatıralarımTürkiye Yayın Evi / İstanbul1946Hatıra
Mesnevî-i Şerîf TercümesiMilli Eğitim Basımevi / İstanbul1942-1946Çeviri

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1DERVÎŞ ÇELEBİ, Pîrî-zâded. ? - ö. 1672Doğum YeriGörüntüle
2NEV‘Î-ZÂDE MEHMED EFENDİd. ? - ö. 1659Doğum YeriGörüntüle
3BENDÎd. 1839 - ö. 1885Doğum YeriGörüntüle
4ŞEMSÎ, Mehmed Şemseddin Ulusoyd. 1867 - ö. 1936Doğum YılıGörüntüle
5Mehmet Celald. 1867 - ö. 25 Ocak 1912Doğum YılıGörüntüle
6FERKÎ, İbrahim Sipahid. 1867 - ö. 1908Doğum YılıGörüntüle
7AYŞE BERKd. 1874 - ö. 1953Ölüm YılıGörüntüle
8YARIM ALİ, Ali Bozkurtd. 1890 - ö. 1953Ölüm YılıGörüntüle
9ADİLEd. ? - ö. 1953Ölüm YılıGörüntüle
10Ömer Erud. 1952 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Yunus Yaşard. 25 Mayıs 1950 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Süleyman Nazifd. 29 Ocak 1869 - ö. 4 Ocak 1927MeslekGörüntüle
13İshak Refet Işıtmand. 1891 - ö. 17 Ekim 1946Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Remzi Oğuz Arıkd. 15 Temmuz 1899 - ö. 3 Nisan 1954Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Ömer Lütfi Fikrid. 1872 - ö. 7 Ekim 1934Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16MEYLÎ, Mustafa Meylî Çelebid. ? - ö. 1592-93Madde AdıGörüntüle
17ZİHNÎ, Bâlî Çelebid. ? - ö. 1614Madde AdıGörüntüle
18SÂİB, Saatî-zâde Ali Çelebid. ? - ö. 1600-01Madde AdıGörüntüle