KUL MEHMET/HALAÇOĞLU, Mehmet Halaçoğlu

(d. 1917 / ö. ?)
âşık, tahsildar
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Mehmet Halaçoğlu, 1917 yılında Adana'nın Kozan ilçesine bağlı Çukurören köyünde doğmuştur. Aslen Sarız ilçesinin Veliler köyünden gelip bölgeye yerleşen bir aileye mensuptur. İlkokulu bitirip sonrasında 1932 yılında Adana Erkek Lisesine kayıt yaptırmış, orada bir yıl eğitim gördükten sonra maddi imkansızlıklar nedeniyle eğitimini yarım bırakmak durumunda kalmıştır. Ardından Çukurören köyüne dönerek kısa bir süre çiftçilik yaparak geçimini sağlamıştır.

Âşık, 1940'lı yıllarda İl Özel İdaresinde önce tahsildar daha sonra da tahakkuk memurluğu görevlerini yürütmüştür. Âşık, uzun yıllar görev yaptığı söz konusu kurumdan 1974 yılında emekli olmuştur. Mehmet Halaçoğlu evli ve 10 çocuk sahibidir. Çocukları arasında Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu bünyesindeki Türk Tarih Kurumunda uzun yıllar başkanlık yapan Yusuf Halaçoğlu da vardır (Arı 2009: 239).

Mehmet Halaçoğlu, şiir yazıp söylemeye 13-14 yaşlarında başlamıştır. İlk şiirini yaşadığı bir diş ağrısı esnasında söylediği ifade edilmektedir. Âşığın saz çalma niteliği yoktur ve usta-çırak ilişkisi içerisinde yetişmemiştir. Rüya görme, bade içme durumu yoktur yani badeli âşık değildir. Âşık, şiirlerinde mahlas kullanmamış, çoğu zaman -bir kaç şiirinde Kul Mehmet ifadesine rastlanmaktadır.- kendi soyadını tapşırmıştır (Halaçoğlu 1992: 4-5).

Âşık, şiirlerinde genellikle 8'li (4+4,5+3) ve 11'li (6+5, 4+4+3) hece ölçülerini kullanmayı tercih etmiştir. Âşığın şiirlerinde genellikle xaxa, bbba, ccca..., abab, cccb, dddb... kafiye örgülerini kullandığı görülür (Göyünç 1988: 13-14). Şiirlerine bakıldığında genellikle k, l, r, z, s gibi seslerle yarım kafiye yapmayı tercih ettiği söylenebilir: "Irmakların mahzun mahzun akardı/ Çiçeklerin melul mahzun kokardı/ Arslan Mehmetçiğim sürdü çıkardı/ Şimdi toprağında iller kalmadı" (Arı 2009: 240).

Âşık Mehmet Halaçoğlu'nun yazdığı/söylediği şiirlerde çoğu zaman hikâye etme, soru-cevap, nasihat ve hitap, doğrudan anlatım tekniklerini kullanmayı seçtiği görülmektedir. Yine âşık, şiirlerinde anlatımı daha güçlü, etkili, akıcı kılmak için tekrir ve ikilemelere (kimi... kimi..., mahzun mahzun, burcu burcu, çağıl çağıl, konu komşu...), halk söyleyişlerine (debe, millet, ılıkmıyor, ey'olur, melul, alam, kahpe, il halkı, hayal, salın, herhal, anneyin...), deyimlere ( gönül etmek, hasret çekmek, baykuş olmak, boyun bükmek, hayrete kalmak, evlilik şerbeti...) sıkça yer vermiştir (Arı 2009: 241). Şiirleri genellikle koşma tarzında güzelleme, nasihat ve destan şeklindedir. Âşık, şiirlerinde aşk, evlilik, doğa, diş ağrısı, vatan sevgisi gibi temalara yer vermiştir (Arı 2009: 242).

Kaynakça

Arı, Bülent (2009). Adana'da Geçmişten Bugüne Âşıklık Geleneği, Karacaoğlan-1966. Adana: Altınkoza Yay.

Göyünç, Nejat (1988). "Kozanlı Halk Şairi Mehmet Halaçoğlu". Erciyes. Kayseri. 129: 13-15.

Halaçoğlu, Ahmet (1992). Mehmet Halaçoğlu. Adana: yyy.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. BÜLENT ARI
Yayın Tarihi: 02.01.2019
Güncelleme Tarihi: 08.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ABİDİN/ABİDİN KAYA, Abidin Kayad. 12.01.1960 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2HUSREV, Mehmed Husrev Efendid. ? - ö. 18-19. yy.Doğum YeriGörüntüle
3Mehmet Ergüvend. 27 Eylül 1947 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Cahit Külebid. 10 Ocak 1917 - ö. 20 Haziran 1997Doğum YılıGörüntüle
5AHMET DURSUN DEMİRCİd. 1917 - ö. 1977Doğum YılıGörüntüle
6ÇOBAN TAĞIYEV MESTAN OĞLUd. 1917 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Cahit Külebid. 10 Ocak 1917 - ö. 20 Haziran 1997Ölüm YılıGörüntüle
8AHMET DURSUN DEMİRCİd. 1917 - ö. 1977Ölüm YılıGörüntüle
9ÇOBAN TAĞIYEV MESTAN OĞLUd. 1917 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10Cahit Külebid. 10 Ocak 1917 - ö. 20 Haziran 1997MeslekGörüntüle
11AHMET DURSUN DEMİRCİd. 1917 - ö. 1977MeslekGörüntüle
12ÇOBAN TAĞIYEV MESTAN OĞLUd. 1917 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Cahit Külebid. 10 Ocak 1917 - ö. 20 Haziran 1997Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14AHMET DURSUN DEMİRCİd. 1917 - ö. 1977Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15ÇOBAN TAĞIYEV MESTAN OĞLUd. 1917 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Cahit Külebid. 10 Ocak 1917 - ö. 20 Haziran 1997Madde AdıGörüntüle
17AHMET DURSUN DEMİRCİd. 1917 - ö. 1977Madde AdıGörüntüle
18ÇOBAN TAĞIYEV MESTAN OĞLUd. 1917 - ö. ?Madde AdıGörüntüle