Şükran Kurdakul

(d. 23 Mart 1927 / ö. 15 Aralık 2004)
Şair, Yazar, Araştırmacı, Gazeteci
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbul’da doğdu. Bir yaşındayken babasını kaybetti. Onu en iyi anlatanlardan biri olan Asım Bezirci, “O çok erken işe koyuldu: 1942’de, henüz on beş yaşındayken, Yedigün ve Yarımay dergilerinde ilk şiirlerini yayımladı. Bir yıl sonra da bunları bir kitapta topladı: Tomurcuk…” (Bezirci 1971: 121) diyerek Şükran Kurdakul’un hayata erken başladığını söyler. 1946’da Türkiye Sosyalist Emekçi ve Köylü Partisi’nin Denizli şubesini kurmaya girişti. Ancak kısa süre sonra parti kapatıldı, Şükran Kurdakul da tutuklandı. Bu arada İzmir Karşıyaka Lisesi'nde öğrenciydi. Türk Ceza Yasası’nın 142. maddesine aykırı eylemde bulunduğu gerekçesiyle dört buçuk ay tutuklu kaldı. 1947’de beraat etti. Askerliğini 1948-1950’ yılları arasında Maraş sürgün alayında yaptı. 1947-1950 arasında Fikirler, Genç Nesil, Kaynak gibi dergilerde toplumcu şiirler yazdı. Hapisten çıktıktan sonra askerliğe kadar İzmir Belediyesi Encümen Kaleminde daktilo olarak çalıştı. 15 Ekim 1951-15 Mart 1952 arasında arkadaşlarıyla on beş günlük Yeryüzü dergisini çıkardı. 1951-1953 yılları arasında İstanbul Ziraat Bankası Bahçekapı Şubesinde depo memuru olarak görev yaptı. 1953’te Türkiye Komünist Partisi’ne üye oldu. 26 Eylül 1953’te tutuklandı. Birkaç ayı hücre olmak üzere yine sosyalist fikirleri gerekçesiyle iki yıl tutuklu kaldı. Çıktıktan sonra 1956’da hapiste yazdığı şiirlerden oluşan Giderayak’ı çıkardı. Ancak kitap toplatıldı. Kurdakul; Varlık Yayınevi, Tan ve Yeni Gazete'de düzeltmenlik yaptı. 1958’de Ataç Yayınevini açtı ve yine 1958-1962 yıllarında Yelken’i yönetti. 17 Ekim 1960’ta Selma Koray’la evlendi. 1964-1966 yıllarında ise Eylem dergisini çıkardı. 1964’te Türkiye Edebiyatçılar Birliğinin genel sekreterliğini yaptı.

İdeolojik fikirlerini savunup, siyasi mücadelenin içerisine atılmak amacıyla 1963’te Türkiye İşçi Partisine girdi. Kurdakul, partisinin Balıkesir il başkanlığının yanı sıra Türkiye Yazarlar Sendikası ikinci başkanlığı ve PEN Yazarlar Derneği başkanlığı görevlerini üstlendi. 15 Aralık 2004 tarihinde vefat etti.

Şükran Kurdakul, çıraklık ürünleri olarak nitelendirdiği hece ölçüsünde uyaklı şiirlerini Yahya Kemal Beyatlı, Ahmet Haşim ve Faruk Nafiz Çamlıbel etkisiyle 1941-1942 yıllarında Yarımay ve Yedigün dergilerinde yayımlamıştır. Fakat Fikirler, İstanbul, Servet-i Fünûn-Uyanış ve Yürüyüş dergilerini okumaya başladıktan sonra Nâzım Hikmet, Sait Faik Abasıyanık, Ahmet Muhip Dıranas, Necip Fazıl Kısakürek, Cahit Sıtkı Tarancı ve Fazıl Hüsnü Dağlarca gibi isimlerden etkilenmeye başlamıştır. İç dünyasını yansıttığı Zevklerin ve Hülyaların Şiirleri adlı şiir kitabını yayımladıktan sonra şiirlerinde toplumcu gerçekçi bir anlayışa dönmüştür. Şükran Kurdakul, artık eserlerinde özgürlüğü, emek mücadelesini, yaşamdaki siyasi olayları sosyalist bir düşünceyle kaleme almaya başlar.

“Ölçülü ve kafiyeli ilk şiirleri 1943’ten 1953’e kadar sürdü. 1953’ten itibaren toplumcu sanat anlayışına yönelir ve bu doğrultuda şiirler yazar.” (Çetin 2002: 134) Şairin 1956’da çıkan Giderayak adlı şiir kitabı 1953’te yaşadığı iki yıllık tutuklanmasının uzun bir hesaplaşması niteliğindedir. On iki yıllık bu süre zarfında çıkardığı yüzü aşkın şiirine hiçbir şiir kitabında yer vermemiştir. Şükran Kurdakul, 1970’te öyküye yönelmesini şu şekilde açıklar: “Şiirlerin kaldıramayacağını sandığım düşünce yükünden arınma amacı ile öyküye yöneldim.” (Ercan 1993: 28) 1976’da ilk iki cildi, 1987’de ise sonraki iki cildiyle birlikte toplam dört ciltlik Çağdaş Türk Edebiyatı adlı araştırma çalışmasını gerçekleştirir. Şükran Kurdakul, Bir Yürekten Bir Yaşamdan ile 1982’de Nevzat Üstün Şiir Ödülünü alır.

Kaynakça

Bezirci, Asım (1971). On Şair On Şiir. İstanbul: May Yayınları.

Çetin, Mehmet (2002). Türk Şiiri Antolojisi. Ankara: Akçağ Yayınları.

Ercan, Enver (Haziran-1993). "50. Şiir Yılında Şükran Kurdakul İle Söyleşi”. Varlık. (1029): 28-29.

Kahraman, Kemal-Ünlü, Seyfettin. Hayâl Şehir. Üsküdar Belediye Başkanlığı.

Kocagöz, Samim (Eylül-1977). “Edebiyat Tarihleri”. Varlık. (840): 4.

Kurdakul, Şükran (Haziran-1946). “Amele”. Varlık. (311): 325.

Kurdakul, Şükran (1990). Zindandaki Şair. Ankara: Gerçek Sanat Yayınları.

Mehmet Fuat (2008). Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi. İstanbul: Adam Yayınları.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. HATEM TÜRK
Yayın Tarihi: 26.06.2018
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
TomurcukEge Basımevi / İzmir1943Şiir
Zevklerin ve Hülyaların ŞiirleriÜlkü Kitapevi / İzmir1944Şiir
GiderayakSinan Matbaası / İstanbul1956Şiir
Nice Kaygılardan SonraAtaç Kitapevi / İstanbul1963Şiir
İzmir’in İçinde Amerikan NeferiAtaç Kitapevi / İstanbul1965Şiir
Sosyalist Açıdan Türkçe Yargılanıyor? / ?1966İnceleme
Halk OrdularıAtaç Kitapevi / İstanbul1969Şiir
Tanıdığım Biri? / ?1970Hikâye
Şairler ve Yazarlar SözlüğüAtaç Kitabevi / İstanbul1971İnceleme
Beyaz YakalılarAtaç Kitabevi / İstanbul1972Hikâye
Kurtuluştan SonraAtaç Kitabevi / İstanbul1973Hikâye
Onların ÇocuklarıAtaç Kitabevi / İstanbul1975Hikâye
Çağdaş Türk Edebiyatı-Meşrutiyet DönemiMay Yayınları / İstanbul1976İnceleme
Acılar DönemiCem Yayınevi / İstanbul1977Şiir
Namık KemalCem Yayınevi / İstanbul1977İnceleme
Bir Yürekten Bir YaşamdanKaracan Yayınları / İstanbul1982Şiir
Ökselerin Yöresindeİzlem Yayınları / İstanbul1984Şiir
Ölümsüzlerleİzlem Yayınları / İstanbul1985Şiir
Çağdaş Türk Edebiyatı-Cumhuriyet DönemiBROY / İstanbul1987İnceleme
ÖykülerCem Yayınevi / İstanbul1987Hikâye
İhtiyar YüzyılaÜmit Yayıncılık / Ankara1997Şiir
Nâzım’ın Bilinmeyen MektuplarıDoğan Kitap / İstanbul1997İnceleme
Seçme ŞiirlerAdam Yayınları / İstanbul2000Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1İsak Fererad. 1877/1883 - ö. 7 Mart 1933Doğum YeriGörüntüle
2EVCÎ, Mehmedd. ? - ö. 1644-45Doğum YeriGörüntüle
3Ethem İzzet Beniced. 1903 - ö. 28 Mart 1967Doğum YeriGörüntüle
4SÜLEYMAN, Süleyman Sağcıd. 1927 - ö. 1986Doğum YılıGörüntüle
5Ali Halim Neyzid. 14 Mart 1927 - ö. 26 Haziran 2005Doğum YılıGörüntüle
6Mahmut Yağmurd. 1927 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Mehmet Emiroğlud. 1918 - ö. 7 Eylül 2004Ölüm YılıGörüntüle
8Cahit Uçukd. 17 Ağustos 1909 - ö. 7 Kasım 2004Ölüm YılıGörüntüle
9GAFİLÎ, Hacı Ozand. 17.11.1934 - ö. 24.04.2004Ölüm YılıGörüntüle
10Yunus Emre Gümüşd. 1983 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Necati Cumalıd. 13 Ocak 1921 - ö. 10 Ocak 2001MeslekGörüntüle
12Adli Morand. 1919 - ö. 1981MeslekGörüntüle
13Kaan Arslanoğlud. 1959 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Sami Ateşd. 1950 - ö. 10 Haziran 1993Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Hakan Sürsald. 12 Temmuz 1963 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Şükran Binarkd. 9 Temmuz 1962 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17Şükran Oğuzkand. 1931 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18Şükran Yüceld. 1952 - ö. ?Madde AdıGörüntüle