Mehmet Ziya Bey

(d. 1866 / ö. 27 Mart 1930)
Öğretmen, yazar
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Mehmed Ziya Bey Türk tarihindeki önemli şahsiyetlerin ölüm yıldönümünde ihtifaller düzenlediği için İhtifalci Mehmed Ziya ismiyle anıldı. 1866-67 (h. 1283) tarihinde İstanbul’da doğdu. Babası Osman Vasfi Efendi’dir. Hamidiye Sıbyan Mektebi, Galatasaray Mekteb-i Sultânîsi, Sanâyi-i Nefise okullarında öğrenim gördü. Çeşitli şehirlerde memurluk, müdürlük, müfettişlik ve öğretmenlik yaptı. İstanbul’un tarihini korumak amacıyla kurulmuş İstanbul Muhibleri Cemiyeti üyesi oldu. Birçok vakıf, heyet ve komisyonda bu amaç için bulundu. 27 Mart 1930’da vefat ederek İstanbul Eyüp Dedeler Mezarlığı’na defnedildi. (Eyice 2000: 559-560; Eyice 1993: 122-126)

Mehmed Ziya ders kitaplarından tiyatroya, gezi yazılarından şehir ve sanat tarihine, tarımdan biyografiye, tercüme usûlünden sosyal ve iktisadî tarihe kadar birçok farklı konuda kalem oynatmasıyla birlikte en önemli eserlerini İstanbul'un kent ve estetik tarihi üzerine yazmıştır.Târîh-i Sanâyi’ adlı eserini II. Abdulhamid’e sunmuştur ve eser, eski medeniyetlerden kendi dönemine değin sanayinin seyrini anlatmaktadır. Vesâik-i Kadîme-i Edebiyye adlı eserini kendisi “şark u garbın mahsûlât-ı fikriyyesinin bir lügatçesi” olarak tanımlamıştır. Rehber-i Usûl-i Tercüme'de tercümenin zorlukları, önemi ve çeşitlerine dair kısa bir girişten sonra Fransızca-Türkçe tercüme örnekleri vermiştir. Yenikapı Mevlevihanesi adlı eseri tezkire geleneğinin bir devamı olması açısından ve Mehmed Ziya'nın bizzat kabirler üzerinden yaptığı tespitleri ihtiva etmesi açısından önemlidir. Başta İstanbul olmak üzere Konya ve Bursa hakkındaki şehir tarihi, mimari, gezi, sanat ve estetik yazıları hem dönemine kaynaklık etmesi açısından hem de geçmişe ışık tutması bakımından önemlidir.

Kaynakça

Eyice, Semavi (2000). “İhtifalci Mehmed Ziya”. C. 21. İstanbul: TDV. s. 559-560.

Eyice, Semavi (1993). “Bir İstanbul Tarihçisi İhtifalci Mehmed Ziya Bey”. İstanbul 6. s. 121-126.

Eyice, Semavi (2003). “İhtifalci Mehmed Ziya Hayatı, Mezarı, Eserleri”. Eyüp Sultan Sempozyumu VI. s. 172-181.

Karavelioğlu, Murat A. (2010). İmparatorluk Başkentinden Kültü Başkentine. içinde “İhtifalci Mehmed Ziya Bey ve Boğaziçi ve İstanbul Adlı Eseri”. Ed. Feridun Emecen. İstanbul: Kitabevi.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. MEHMET YUNUS YAZICI
Yayın Tarihi: 24.10.2018
Güncelleme Tarihi: 08.11.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Bereketzâde ÇeşmesiAgop Matyosyan Matbaası / İstanbult.y.Makale
Eden Bulur Yahud Merhametsiz ValideTercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul1298Tiyatro
Duvardaki Gölge Yahud TecrübeMatbbaa-i Aramyan / İstanbul1299Tiyatro
Vesâik-i Kadîme-i EdebiyyeHükümet Caddesi 109 Numara Mat / Bursa1313İnceleme
İlm-i NebâtatKarabat Matbaası / İstanbul1314İnceleme
Âlem-i İslamiyyet: Açe TarihiTahir Begin 40 Numaralı Matbaası / İstanbul1316İnceleme
Kariye Câmi-i ŞerifiŞems Matbaası / İstanbul1326İnceleme
Konya Seyahati HatıratındanAraks Matbaası / İstanbul1328Hatıra
Bursa’dan Konya’ya SeyahatVatan Matbaası / İstanbul1328Gezi Yazısı
Yenikapı MevlevihanesiAraks Matbaası / İstanbul1329Biyografi
Rehber-i Usûl-i TercümeKasar Matbaası / İstanbul1335İnceleme
İstanbul ve Boğaziçi: Bizans ve Osmanlı Medeniyetinin Âsâr-ı BâkiyesiMaarif-i Umûmiye Nezâreti / İstanbul1336(I.C) 1338(II.C)İnceleme
İstanbul’daki Asar-ı Atika Hakkında Muhtasar MalumatAhmed İhsan ve Şürekası Matbaacılık / İstanbul1338İnceleme
Siyer-i NebîKitâbhâne-i Hilmî / İstanbul1340Biyografi
HasenatKitâbhâne-i Hilmî / İstanbul1342İnceleme
İncirBilgi Matbaacılık / İzmir1928İnceleme
Sanayi TarihiAtlas Akademi / İstanbul2018İnceleme

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Fuat Hulusi Demirellid. 1877 - ö. 23 Kasım 1955Doğum YeriGörüntüle
2Nadir Paksoyd. 07 Şubat 1952 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Ali Selahattin Yiğitoğlud. 1887 - ö. 31 Aralık 1939Doğum YeriGörüntüle
4Sadık Vicdani Kayıkçıoğlud. 9 Kasım 1866 - ö. 22 Ekim 1939Doğum YılıGörüntüle
5HAYDERÎ, Haydard. 1866 - ö. 1923Doğum YılıGörüntüle
6FERŞAD/FERŞADZADE, Ferşad İbrahim Hakkıd. 1866 - ö. 03.09.1929Doğum YılıGörüntüle
7Ahmet Rızad. 1858 - ö. 26 Şubat 1930Ölüm YılıGörüntüle
8Hikmet Şevkid. ? - ö. 28 Nisan 1930Ölüm YılıGörüntüle
9KÂŞİF, Mehmetd. 1865? - ö. 1930?Ölüm YılıGörüntüle
10Yuşa Arışd. 1969 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Rıdvan Akard. 1961 - ö. ?MeslekGörüntüle
12SANCAK, Hasan Sancakd. 1951 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Hüseyin Suat Yalçınd. 1284 (1867) - ö. 21 Mart 1942Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Müstecâbî-zâde Mehmed İsmet Beyd. 1868 - ö. 1917Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Nahit Sırrı Örikd. 22 Mayıs 1895 - ö. 18 Ocak1960Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Mehmet Ergünd. 1953 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17SEFİL ERÖKSÜZ, Mehmet Ali Eröksüzd. 1970 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18UZUN MEHMET, Mehmet Doğand. 1938 - ö. ?Madde AdıGörüntüle