MEYDANİ/MEYDANİ MEHMET/MEYDANİ BABA

(d. 1865/1869? / ö. ?)
âşık, tenekeci
(Âşık / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Âşık Meydani Mehmet'in doğumu ile ilgili iki rivayet vardır. Bir rivayete göre 1938 yılında 69 yaşındadır; yani 1869 doğumludur (Toros 1938: 34 ). Bir diğer rivayete göre ise 1940 yılında 75 yaşındadır (Asyalı 1940: 11). Âşığın doğum tarihi ile ilgili söylenenlere bakıldığında 1865 ya da 1869 yılında Adana'da doğmuş olmalıdır (Arı 2009: 184). Âşık Meydani Mehmet, herhangi bir eğitim almamıştır; yani ümmidir (Asyalı 1940: 11). Âşık geçimini tenekecilikle sağlamıştır. Adana 'da helke pazarında tenekecilik yapmıştır. Elimizde âşığın hayatı ile ilgili daha başka bir bilgi yoktur. Dolayısıyla âşığın ölüm tarihi de bilinmemektedir.

Âşık, 15 yaşında iken mahallelerindeki bir komşu kızına âşık olması sonucunda âşıklığa ilk adımını atmıştır. Âşık Meydani Mehmet'in saz çalma niteliği vardır. Usta-çırak ilişkisi içerisinde yetişmemiştir. Ancak, yaşadığı dönemde Selami, Necati, Devrani gibi âşıklarla tanışması, onlarla meydana çıkıp atışması neticesinde usta kabul ettiği bu âşıklar tarafından kendisine "meydani" mahlası verilmiştir. Âşık Meydani Mehmet, badeli bir âşık değildir (Toros 1938: 34).

Âşık, şiirlerinde genellikle doğrudan anlatım, soru-cevap yoluyla anlatım, nasihat ve hitap yoluyla anlatım ve hikâye yoluyla anlatım tekniklerini tercih etmiştir. Âşığın şiirlerinde anlatım kalıplarından tekrir ve ikilemeleri(atıp tutmak, cevr ü cefa, lale sünbül, yazınan güzü...), atasözlerini ( gün doğmadan neler doğar, iki gönül bir olunca samanlık seyran olur...) sıkça kullandığı görülür. Bunun yanı sıra deyimleri (candan osanmak, sözü yabana atmak, perişan olmak, dost eli...), alkış-kargışları (Mevla'm kavuştursun Hak selamete, yardımcımız olsun Yaradan gayrı...) halk söyleyişlerini (osanmak, arkam sıra, yazınan, diyem, n’eyleyim…) de sıklıkla kullandığı dikkat çekmektedir. Bunlara ek olarak âşığın -yaşadığı dönemden de kaynaklanmış olsa gerek- şiirlerinde Osmanlıca kelime ve terimleri de (mihriban, cevr ü cefa, hamd ü sena , lâ mekan, pir i fan, ser, hüsn ü melek, teşrif, bezm, intizar, devran…) çok yoğun bir şekilde kullandığı görülmektedir.

Âşık Meydani Mehmet’in şiirlerinin çoğunluğunu koşma tarzında destanlar ve güzellemeler oluşturur. Bu tarz yazdığı şiirlerde aşk, ayrılık, hasret ve doğal afet -sel- temalarının işlendiği görülür: "Meydani hakikat doğru gitmeli/ Garip şol gönlümü az incitmeli/ Vefası olmayan yâri n’etmeli/ Felek bizi artık lâ mekan etti" (Arı 2009: 186-189).

Kaynakça

Arı, Bülent (2009). Adana'da Geçmişten Bugüne Âşıklık Geleneği. Adana: Altınkoza Yay.

Asyalı, Selami (1940). "Âşık Meydani Mehmet". Görüşler. Adana: Adana Halkevi Yay.

Toros, Taha (1938). Çukurova'da Etili Halk Şairleri. Adana: Seyhan Basımevi.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. BÜLENT ARI
Yayın Tarihi: 03.01.2019
Güncelleme Tarihi: 09.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1DURDUd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2SIRRI, Salih Sırrı Aktand. 1878 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3SİNEM KIZd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4DURDUd. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5SIRRI, Salih Sırrı Aktand. 1878 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6SİNEM KIZd. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7DURDUd. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8SIRRI, Salih Sırrı Aktand. 1878 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9SİNEM KIZd. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10DURDUd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
11SIRRI, Salih Sırrı Aktand. 1878 - ö. ?MeslekGörüntüle
12SİNEM KIZd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
13DURDUd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14SIRRI, Salih Sırrı Aktand. 1878 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15SİNEM KIZd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16DURDUd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17SIRRI, Salih Sırrı Aktand. 1878 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18SİNEM KIZd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle