Mirza Elekber Sabir

Sabir, Hophop, Ağlar Güleyen, Goca Emi, Ebunesr Şeybânî, Cingöz Bey, Fazil, Boynu Buruğ, Din Bireyi, Tükezban Cici, Boynu Yoğun, Goca İranlı, Yarı Könül, Sevdâyi, Nizedâr, Çuvalduz
(d. 30 Mayıs 1862 / ö. 12 Temmuz 1911)
şair
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Türkiye Dışı)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Azerbaycan’ın doğusu Şamahı’da dünyaya gelir. Tüccar olan babası Hacı Zeynelabidin oğlunun din görevlisi olmasını ister ve onu sekiz yaşında Mollahane denilen klasik tarz eğitimin verildiği mektebe gönderir. 1874’te Seyid Ezim Şirvani’nin modern eğitim veren okuluna gider. Bu okulda Arapça, Farsça, Rusça, tarih, coğrafya, edebiyat gibi çeşitli dersler alır. Burada iyi bir eğitim alır fakat babasının isteği üzerine okulu bırakır. Babasının dükkânında çalışan şair, zamanını yine okumaya ve şiir yazmaya ayırır. 1885’te kültür ve medeniyet merkezlerini gezmek maksatlı Şamahı’dan ayrılır. Aşkabat, Buhara, Horasan, Merv, Nişabur, Semerkant, Sebzevar/Sebzivar kentleri gezdiği yerler arasındadır. Belirli aralıklarla Şamahı’ya dönen Sabir, babasının ölümü üzerine 1886’da Şamahı’ya döner ve 1887’de akrabası ile evlenir. Bu evlilikten sekiz kızı bir oğlu olur. Ailesini geçindirmek için sabun satar. (Kafkasyalı, 2004:238-240). 1908 yılında Bakü Valiliğinin öğretmenlik sınavını kazanır ve bir müddet yardımcı öğretmenlik yapar. 1908’de Şamahı’da Ümid isimli mektebi açar, 1909 yılında bu okulu kapatır. Saadet adlı okulda öğretmenliğe devam eder ve çeşitli gazetelerin yazı işlerinde çalışır. 1910 yılında karaciğer hastalığına yakalanır ve öğretmenliği bırakır. 12 Temmuz 1911’de Şamahı’da ölür ve Yeddi Günbez Mezarlığına defnedilir. (Yılmaz, 2012: 367-368).

Seyyid Azim Şirvaninin okulunda eğitim gördüğü süre zarfında ilk şiirlerini yazar. Burada Farsça’dan tercümeler yapar ve şiirlerinde divan şairlerinin etkisi vardır. Tiflis’te çıkan ilk Türk gazetesi Şark-ı Rus’ta ilk şiiri 1903’te bu gazetede yayımlanır. Milli mücadele fikrini ilk şiirlerinde ortaya koyar. 1906 yılında çıkan Molla Nasrettin Dergisi’nin yazı kadrosuna dahil olur ve şiirlerinin orda yazmaya devam eder. Satirik ve mizahi şiirleri dolayısıyla birçok engelle karşılaşır. Molla Nasrettin Dergisi dışında Azerbaycan’ın birçok önemli dergisinde şiirlerini yayımlatır. Şiirlerini ölümünden sonra “Hophopname” ismiyle 1912 yılında eşi ve dostları yayımlatmıştır (Kafkasyalı, 2004:244). Kalemini insanlığın huzur için kullanan Sabir, İslami ve milli unsurları şiirlerinde kullanarak her türlü taassup ve batıl inançları eleştirir (Resulzade, 1934:376).

Azeri şiirini modern anlamda öncüsü Sabir, Molla Nasreddin Dergisi’nin en iyi şairidir. Şair ve eleştirmen kimliğiyle divan şiirinin imaj dünyasını eleştirmesine rağmen hem klasik edebiyat hem yeni edebiyat nazım şekillerini, ölçülerini, ifade şekillerini kullanmıştır. Şiirleri hürriyet, bağımsızlık, vatan, millet, adalet, gelenek, kavramları merkezinde şekillenen şair hem divan şairleri hem de Namık Kemal’den etkilenmiştir (Akpınar, 1994:238-245).

Kaynakça

Yavuz Akpınar (1994). Azeri Edebiyatı Araştırmaları. Dergâh Yayınları, İstanbul.

Kafkasyalı, Ali (2004). Sabir ve Devrin Meselelerine Bakışı. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı.9. s.237-261.

Yılmaz, Hayati (2012). Mirza Elekber Sabir. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, XII/I, s.361-386.

Resulzade Mehmet Ali (2008). “Azeri Edebiyatında Sabir II”, Azerbaycan Yurt Bilgisi (1-36. Sayılar), Yıl:1-3, Birleştirilmiş Tıpkıbasım, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, s.1422-1433.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. NİLÜFER AKA ERDEM
Yayın Tarihi: 31.12.2018
Güncelleme Tarihi: 08.11.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Hophopname- / Bakü1912Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1BAYRAMOĞLU, Daşdemird. 1868 - ö. 1928Doğum YeriGörüntüle
2RIZA MEMMEDOVd. 1944 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Hesenbey Melikzâde Zerdâbjd. 1842 - ö. 25 Kasım 1907Doğum YeriGörüntüle
4HASBÎ, Helvacı-zâde Hasbî Muharrem Efendid. 1862 - ö. 1912Doğum YılıGörüntüle
5DEVAMÎ, Ali, Sillelid. 1862 - ö. 1913Doğum YılıGörüntüle
6SÂFÎ, Mustafâd. 1862 - ö. 1901Doğum YılıGörüntüle
7RUHSATÎ, Deliktaşlı Mustafad. ? - ö. 1911Ölüm YılıGörüntüle
8ES'AD DEDE, Mehmed Es'ad Deded. 1841 - ö. 1911Ölüm YılıGörüntüle
9EMÎN, Arab-zâde Emîn Efendid. 1849 - ö. 1911Ölüm YılıGörüntüle
10Mustafa Yüreklid. 27 Kasım 1960 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Mehmet Erted. 1978 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Nusret Merdand. 1948 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Ayaz Gıylecevd. 1928 - ö. 2002Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Alimcan İbrahimovd. 12 Mart 1887 - ö. 21 Ocak 1938Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Musa Taşmuhammetoğlu Aybekd. 10 Ocak 1905 - ö. 1 Temmuz 1968Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16NÂKİS, Sâbir Ahun Binni Abdukâdird. 1840 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17NÛRÎ, Halil Nûrî Beyd. ? - ö. 1799Madde AdıGörüntüle
18TÂCÎ, Tâcî Bey, Mîr Tâcîd. 1422-23 - ö. 1485-86Madde AdıGörüntüle