Madde Detay

Hayatı hakkında yeterli bilgi bulunmayan Meşkinli Muhammed, 18. yüzyıl âşıklarındandır. İran’ın Erdebil şehri yakınlarındaki Meşkin kasabasında doğduğu rivayet edilir (Sakaoğlu vd. 2000: 176). Şiirlerinden anlaşıldığı üzere, döneminin önemli âşıklarındandır. Şiirlerinin çok azı günümüze ulaşmıştır. Büyük bir bölümünün ise “Mehemmed” mahlası ile sanatını icra eden âşıkların şiirlerine karıştığı tahmin edilmektedir (Ahundov 1983: 196).

Meşkinli koşma, herbe-zorba (kahramanlık şiiri) ve gıfılbend (muamma) türünde şiirler söyleyip mazmun ve edebî sanatları ustalıkla kullanmış bir âşıktır (Sakaoğlu vd., 2000: 176-178; Çelik, 2008: 193-194). 

Ahundov, Ehliman (1983). Azerbaycan Aşıgları ve El Şairleri.  C. I. Bakı: Elm Neşriyyatı.

Çelik, Ali (2008). Türk Halk Şiiri Antolojisi. İstanbul: Timaş Yay.

Sakaoğlu, Saim, Ali Berat Alptekin, Esma Şimşek (2000). Azerbaycan Âşıkları ve Halk Şairleri Antolojisi I (16-18. Yüzyıllar). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay.

 

Koşma

Gebirlik

Ah u vay çekiben gan ağlamagdan,

Dönübdü ciğerim gana, geriblik.

Hayana bakıram bir kimsenem yoh,

Düşübdü yadıma ana, geriblik.

Azarım çoh olub, ağrıyır başım,

Didemden tökülür bu ganlı yaşım,

Yahamı çürütdü zalım göz yaşım,

İsteyirdi canım ala geriblik.

Anam muyin açıb başım bağlaya,

Bacım yohdu gardaş deyib ağlaya,

Tapşır Mehemmed’e, töhfe sahlaya,

Meni yardan ayrı sala geriblik.

Ahundov, Ehliman (1983). Azerbaycan Aşıgları ve El Şairleri. C. 1. Bakı: Elm Neşriyyatı. 197.

Herbe-zorba

Ceng

Fil ü kergedan tek girrem meydana,

Esremiş nerler tek sallam rezm-i ceng.

Şir ü bebirmisal bir ecdahayam,

Yohdu deryalarda menim tek neheng.

Dastan-i Rüstem’de men gehremanam,

İldırım tek yandırıban yahanam.

Dosta helim, düşmenime yamanam,

Meydanda tab etmez Hind’inen Fireng.

Ezrail zehmimden çekmez nefesin,

Sür-i İsrafil’in batırram sesin.

Yüz min, yüz min şair elese behsin,

Vermez cavabımı Cemşid ü Huşeng.

Meşkin Mehemmed’em, Kuh i Elvendem,

Serendib, Kesarut, hut serbilendem.

Ağrı dağı, Elburz, hem demavendem,

Men Eli guluyam, halis yekireng.

Ahundov, Ehliman (1983). Azerbaycan Aşıgları ve El Şairleri. C. 1. Bakı: Elm Neşriyyatı. 199.

Gıfılbend

Olu

O ne guşdu, ilde çeker bir giye,

Giyesinde yüz min nahaf gan olu?

Ne galadı, dörd yüz gırh dörd bürcü var?

Onda üç yüz altmış altı han olu?

O kimdi ki, hamı zaddan ucadı?

O kimdi ki, istekleri bicadı?

O kimdi ki, ondördünde gocadı?

Otuza yetende novcavan olu?

Ne anadı, yeyer balasın özü?

Ne eli var, ne ayağı, ne gözü?

O kimdi ki, iki başı, dörd üzü?

Üç, beş, yeddi nedi nümayan olu?

Ne cansızdı, dindirceyin veri ses?

Onda yokdu et, gan, sümük, heç nefes.

Meşkinli Mehemmed’nen kim etse behs,

Bir müemma deyer sergerdan olu.

Ahundov, Ehliman (1983). Azerbaycan Aşıgları ve El Şairleri. C. 1. Bakı: Elm Neşriyyatı. 200.