MU’ÎNÎ, MU’ÎN, Mu’înüddîn bin Mustafâ

(d. ?/? - ö. ?/?)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / Başlangıç-15. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

On beşinci yüzyılda yaşayan Mu’înî’nin hayatıyla ilgili mevcut bilgiler oldukça sınırlıdır. Hakkında bilinenler de kaleme aldığı esere dayanmaktadır. Künyesi Mu’înüddîn bin Mustafâ’dır (Yavuz yty: 1-2). Gönçer (1971: 381), Feridun Nafiz Uzluk’a dayanarak onun Afyonlu olduğunu söylemektedir. Mu’înî, mesnevî ve gazel tarzında şiirler yazan âlim ve mutasavvıf bir şairdir. Eserindeki “Mevlevîyem Mevlevîyem Mevlevî / Mevlevî olmayan olur levlevî” beytinde açıkça belirttiği üzere de Mevlevî’dir. Metinde boyunca sıkça andığı Abdurrahîm isminde bir şeyhe intisap etmiştir. İlk Mevlevî şairlerinden olup “Mu’în” veya “Mu’înî” mahlasını kullanmaktadır (Yavuz yty: 1-2). Onun bilinen yegâne eseri, Mevlânâ’nın Mesnevî’sinin birinci cildinin manzum bir tercümesi durumundaki Mesnevî-i Murâdiyye’sidir. Mu’înî, mesnevîsini Sultân II. Murâd’ın isteğiyle 839/1436 yılında kaleme almış ve ona sunmuştur. “Ma’niyi kıl Mesnevî’den müntehab / Ma’nevî nâm it Murâdiyye lakab” beytinde belirttiği üzere eserinin asıl ismi Mesnevî-i Ma’nevî, lakabı ise II. Murâd’a sulmasından dolayı Mesnevî-i Murâdiyye’dir. İki ciltten oluşan metnin 233 beyitlik birinci bölümü giriş mahiyetindedir (Yavuz yty: 4). İkinci bölümü ise Mevlânâ’nın Mesnevî’sinin birinci cildinin tercüme ve şerhinden ibarettir. 14.404 beyitlik manzume dönemine kadar yazılan mesnevîlerin en hacimlisidir. Mesnevî-i Murâdiyye, Mesnevî’nin bilinen ilk manzum tercüme ve şerhi olması bakımından çok önemlidir. İçinde Farsça olanlarla birlikte toplam 152 gazel ve kaside vardır (Yavuz 2007: 26). Metinde bir de muamma bulunmaktadır. Mu’înî’nin bu alanda Türk edebiyatında öncü konumunda olduğu görülmektedir (Çelebioğlu 1999: 258). Farsçayı da çok iyi bildiği anlaşılan Mu’înî, Türkçeye hakim ve dili konulara uygun kullanmada usta bir şairdir. Eserinin tercüme ve açıklama kısmı ile didaktik mahiyetteki şiirlerinde anlaşılır bir dili ve sade bir üslubu vardır (Yavuz yty: 2).

Kaynakça

Çelebioğlu, Amil (1999). Türk Edebiyatında Mesnevi (XV. yy'a kadar). İstanbul: Kitabevi Yay.

Gönçer, Süleyman (1971). Afyon İli Tarihi. İzmir.

Yavuz, Kemal (hzl.) (2007). Mu’înî’nin Mesnevî-i Murâdiyye’si, Tercüme ve Şerhi (II. cilt Metin). Konya: Selçuk Üniversitesi Mevlâna Araştırma ve Uygulama Merkezi Yay.

Yavuz, Kemal (hzl.) (yty). Mu’înî’nin Mesnevî-i Murâdiyye’si (Giriş- Metin. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78437/muini---mesnevi-i-muradiyye.html [erişim tarihi: 29.12.2014].

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ALİ YÖRÜR
Yayın Tarihi: 29.12.2014
Güncelleme Tarihi: 06.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Mesnevî-i Murâdiyye’den

Bişnev în-ney çün şikâyet mî-küned

Ez-cüdâyî-hâ hikâyet mî-küned

Nâle-i neyden işitgil yâ bu ney

Kim neden ağlar neden köyner bu ney

Gûş-ı hûş aç tuy şikâyetler ider

Ayrılıklardan hikâyetler ider

(...)

Şol kişiler ki ola hüm lâ-yesma’ûn

İ’tirâz eylemesün lâ-ya’lemûn

Kim neden nây-ıla âgâz oldı söz

Kim bi-bismillâh bünyâd oldı söz

Nî hudâya hamd u nî medh-i Habíb

Bu nice tasnîfdür yâ Rab acîb

(Yavuz, Kemal (hzl.) (2007). Mu’înî’nin Mesnevî-i Murâdiyye’si, Tercüme ve Şerhi (II. cilt Metin). Konya: Selçuk Üniversitesi Mevlâna Araştırma ve Uygulama Merkezi Yay. 29.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1HIZIR, Hızır Çelebi, Hızır Şâh, Hızır Deded. 1276 - ö. 1349Doğum YeriGörüntüle
2RABİA SULTAN, Rabia Barışd. 1949 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3FAKI, Fakı Edeerd. 1954 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4HIZIR, Hızır Çelebi, Hızır Şâh, Hızır Deded. 1276 - ö. 1349Doğum YılıGörüntüle
5RABİA SULTAN, Rabia Barışd. 1949 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6FAKI, Fakı Edeerd. 1954 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7HIZIR, Hızır Çelebi, Hızır Şâh, Hızır Deded. 1276 - ö. 1349Ölüm YılıGörüntüle
8RABİA SULTAN, Rabia Barışd. 1949 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9FAKI, Fakı Edeerd. 1954 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10HIZIR, Hızır Çelebi, Hızır Şâh, Hızır Deded. 1276 - ö. 1349Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11RABİA SULTAN, Rabia Barışd. 1949 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12FAKI, Fakı Edeerd. 1954 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13HIZIR, Hızır Çelebi, Hızır Şâh, Hızır Deded. 1276 - ö. 1349Madde AdıGörüntüle
14RABİA SULTAN, Rabia Barışd. 1949 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15FAKI, Fakı Edeerd. 1954 - ö. ?Madde AdıGörüntüle