MÜNÎRÎ

(d. ?/? - ö. ?/?)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Hayatı hakkında kaynaklarda bilgiye rastlanmayan Münîrî’nin varlığı, eserinde kendisi hakkında verdiği bilgilere dayanır. Münîrî Kanuni Sultan Süleyman’a, (1494-1566), Şehzâde Selîm’e (1524-1574) ve İbrahim Gülşenî’ye (ö.1534) methiye yazmış, eserini Şehzâde Selîm adına düzenlemiştir. Şairin ifadelerinden Şehzâde Selîm’e yakın olduğu, onun ilgi ve sevgisini kazandığı, bu ilgi ve sevgiden dolayı da mutlu olduğu görülür. Yine eserden elde edilen bilgilerden bu çalışmanın Gelibolu’da tamamladığı (956/1549) öğrenilmektedir. Adı geçen şehrin eser içinde zaman zaman anılması, şairin 16. yüzyılın bu önemli kültür merkezi doğumlu olabileceğini gösterir. Gülşen-i Ebrâr ve Ma’den-i Esrâr adlı eserinden, Münirî'nin İbrahim Gülşenî’den etkilendiği görülmektedir. Buradan hareketle onun 16. yüzyılın bu karizmatik şeyhine bağlanmış ve gülşenilik yolunu izlemiş olabileceği akla gelmektedir. 

Münîrî’nin tek eseri, Gülşen-i Ebrâr ve Ma’den-i Esrâr’dır. 5213 beyitten oluşan bu mesnevi Kanuni Sultan Süleyman’ın oğlu Şehzâde Selîm adına düzenlenmiştir. Eser Feridüddin Attar’ın Bülbülnamesi’nin çevirisi olmasına rağmen başka hikâyelerle de zenginleştirilmiştir. Gülşen-i Ebrâr ve Ma’den-i Esrâr’da tasavvufî ve ahlakî konular üzerinde durularak, bu konular hakkında öğütler verilmiştir.

16. yüzyıl, her bakımdan Türk kültür ve edebiyatının, tamamen şahsiyetini kazandığı en zengin ve verimli devresini teşkil ettiğinden dolayı Münîrî de bu dönemin bir şairi olarak, mesnevi biçimindeki bu eserini günün edebî anlayışıyla kaleme almıştır. Münîrî bu eserini insanları eğitmek, onlara dinî öğütlerde bulunmak, ders vermek hikâyelerden yola çıkarak kıssadan hisse almalarını sağlamak amacını gütmüştür. Bu yönüyle eser, edebiyatımızdaki hikemî mesnevilerden biridir. 

 

Kaynakça

Çelebioğlu, Amil (1994). Kanuni Sultan Süleyman Devri Türk Edebiyatı. İstanbul: MEB Yay.

İspir, Meheddin (2004). Münîrî’nin Gülşen-i Ebrâr ve Maden- i Esrâr Mesnevisi (İnceleme - Metin - Sadeleştirme). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.

Levent, Agâh Sırrı (1996). Türk Edebiyatı Tarihine Giriş. C. 1. Ankara: TTDB.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. MEHEDDİN İSPİR
Yayın Tarihi: 02.06.2013
Güncelleme Tarihi: 31.10.2020

Eserlerinden Örnekler

KİTÂB-I                           İftitâh-ı Kitâb-ı Gülşen-i Ebrâr ve Ma’den-i Esrâr'dan 

Çü fâş olmak diler sırr-ı nihânî

Beyâna açalum nutk u zübânı




Gülistân-ı hakâyık güllerinden

Bahîl el değmemiş sünbüllerinden



Direlüm deste deste dâne dâne

Virelüm anı ‘uşşâk-ı cihâne



Gül-i nevdür kimesne görmemişdür

Kohusına meşâmin urmamışdur



Bu bir bâğ-ı nihânînün gülidür

Ki ‘ârifler o bâgun bülbülidür



Bunun bûyı damâgı tâze eyler

Revânî âşinâ ol râza eyler



Degildür bu gülün tâze kohusı

Ki Hak’dandur bunun renk ile bûsı



Bunun gülzârına gülzâr-ı cennet

İder her lahza reşk ile gayret


                           (İspir, Meheddin (2004). Münîrî’nin Gülşen-i Ebrâr ve Maden- i Esrâr Mesnevisi (İnceleme - Metin - Sadeleştirme). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi. 199-200)