MURTAZA

(d. 1281/1865 - ö. 1332/1917)
âşık
(Âşık / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Murtaza olan âşık, şiirlerinde de adını mahlas olarak kullanmıştır. H. 1281/M. 1865 yılında Kayseri’ye bağlı Pınarbaşı ilçesinin Büyük Karamanlı köyünde doğmuştur. Fahri Bilge derlemeleri sayesinde haberdar olunan Âşık Murtaza, Afşarların Hallı Uşağı kabilesine mensuptur. Bu kabileye bağlı Dallı Oğulları’ndan Mehmed’in oğludur. Ümmidir. Ailesine ve mesleğine dair kesin bilgiler bulunmamaktadır. Fahri Bilge’ye ait defterde “orta boylu, sarışın, etine dolgun, kır sakallı, hoş sohbet, meclis-ârâ” bir zat olarak tanıtılan Âşık Murtaza, köyünde 25 Kanun-ı Evvel 1332 [7 Ocak 1917]’de vefat etmiştir (Çapraz 2008: 63, 181-182).

Âşık Murtaza’nın Fahri Bilge’ye ait defterde bir adet türkülü-hikâyesi bulunmaktadır (Çapraz 2008: 181-182). Türkülü-hikâyede, bir çeşit yabani ördek olan ‘ankıt’ kuşu konu edilmiştir. Türkülü hikâyede, konar-göçer Türkmen yaşamının da izleri görülmektedir. Ayrıca türkülü-hikâyeye bakarak Âşık Murtaza’nın göçerevli Türkmen yaşamına bağlı olarak sanatını icra ettiğini ve diyar diyar dolaşmış gezgin bir aşiret âşığı olduğu söylenebilir.

Âşık Murtaza’ya ait türkülü-hikâye, 11’li hece ölçüsüyle ve koşma nazım şekliyle tertip edilmiştir. Türkülü-hikâyede Afşarların ağız özelliklerine özgü söyleyişler vardır. Metinden anlaşıldığı kadarıyla Âşık Murtaza, sade, içten ve duygulu bir anlatıma sahiptir.

Kaynakça

Çapraz, Erhan (2008). Fahri Bilge Defterleri Işığında Kayseri ve Yöresi Halk Şairleri. Kayseri: Laçin Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ERHAN ÇAPRAZ
Yayın Tarihi: 22.12.2014
Güncelleme Tarihi: 09.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Koşma

Ağca Deniz’in kenarında yüksek tutarsın

Ben bilirim sen sılaya katarsın

Göle konmuş garip garip ötersin

Derin mi yuka mı gölünüz ankıt

 

Beni gördün cigalini düzersin

Çıtbırından bile hile sezersin

Ne deyi böyle yalınız gezersin

Eşinden m(i)’ayrıldın boz kulağ ankıt

 

Ankıt yumurtada yavru bellersin

Sesi kanarya zilifini yaslarsın

Göle konmuş kanadını ıslarsın

Derin mi yuka mı gölünüz ankıt

 

Yüreğil Çölünden emendin geldin

Yürüdün yollara bellere kondun

Bahara ne kaldı deyi sual sordun

Dillerin bir kelâm söylesin ankıt

 

Der Murtaza’m gelir geçersin

Her gölden bir su içersin

Vakit gelir yüksek uçarsın

Daha yolların kar yatıyor ankıt

Çapraz, Erhan (2008). Fahri Bilge Defterleri Işığında Kayseri ve Yöresi Halk Şairleri. Kayseri: Laçin Yay. 181-182.


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1AHMED NAZİF EFENDİd. 1859 - ö. 1911Doğum YeriGörüntüle
2MEYDANÎ, İdris Eroğlud. 03.03.1942 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Galip Ayatad. 11 Haziran 1945 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4DİDARİ/EFGAN DİDARİ, Ökkeş Adil Toprakd. 1865/1872? - ö. 1914Doğum YılıGörüntüle
5MECDİ, Abdülaziz Mecdi Tolund. 1865 - ö. 27.08.1941Doğum YılıGörüntüle
6Mehmet Ali Ulvid. 1865 - ö. 16 Ekim 1922Doğum YılıGörüntüle
7BAHÂEDDÎN MEHMED, İstanbullud. 1845 - ö. 1917Ölüm YılıGörüntüle
8HAFIZ BABA, Mehmed Salih Babad. 1847 - ö. 1917Ölüm YılıGörüntüle
9Ayanzade Namık Ekremd. 1878 - ö. 1917Ölüm YılıGörüntüle
10KUL HAYDAR, Yozgatlıd. 1870 - ö. 1916Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11FASSAL MUSTAFAd. 1843 - ö. 1887Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12MAHFÎd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13YETKİN, Hacı Yetkind. 1945 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14ÇELİK, Enver Çelikd. 1943 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15NİHADÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle