MUSA, Musa Kaya

(d. 1973 / ö. -)
âşık, çoban
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Musa Kaya, 1973'te Kars’ın Sarıkamış ilçesinin Köroğlu köyünde dünyaya gelmiştir. Babası İbrahim Kaya ve annesi Cezminur Kaya'dır. Musa Kaya, altı çocuklu ailenin ikinci çocuğudur. İlkokulu köyde okuyan Musa Kaya ortaokulu son sınıfta iken bırakmak zorunda kalır. Ailenin maddi sıkıntılarının çoğalması Musa Kaya’nın çocuk yaşta hayata atılmasına neden olur. Ekonomik sıkıntılardan dolayı tahsiline devam edemeyen âşık, kendi köyünde çobanlık yapmaya başlar (Aldemir 2011: 367). Âşığın çocukluk yıllarında ailesinin yaşadığı maddi sıkıntılar gençliğinde de devam eder. Berberlik yaparak, zaman zaman gurbete çıkarak ailesine destek olmak için çabalar. Askerlik görevini yapmak üzere Antalya’ya gider ve orada acemilik dönemini tamamlar ve oradan da usta birliğine, Tekirdağ’a gönderilir. Askerlikte ustalık dönemini Tekirdağ’da bitirip memleketi Kars’a döner. Kars’a dönmesiyle yine geçim sıkıntıları içerisinde kalır ve çalışmak için Ankara'ya gider (Aldemir 2011: 368). Musa Kaya, bu yıllarda bir kızla tanışıp ona âşık olur. Ankara’da oturan kızla bazen akrabalarını ziyarete geldiği Sarıkamış’ta bazen de Ankara'da buluşurlar. Bu durum 5-6 sene devam eder. Sevdiği kızla evlenmeyi ister, ancak kızın anne ve babası Musa Kaya’nın Kars’ta köyde oturmasını bahane ederek kızı vermezler. Bu durum Âşık Musa Kaya’nın psikolojik sıkıntılar yaşamasına neden olur (Aldemir 2011: 369). Âşık, 2001’de annesinin vefat etmesi üzerine ikinci bir ayrılık darbesiyle psikolojik olarak sıkıntılı günler geçirir. Hastaneye yatırılır ve psikolojik tedavi görür. İlaç tedavisinin hâlâ devam ettiğini söyleyen Kaya uzun bir süre Ankara'da yaşar. Kaya daha sonra evlenmiş, sanatını, âşıklığını icra etmek için ülkesini gezmeye başlamıştır. Üç çocuğu olan Kaya, Sarıkamış’ın Yeniköy köyünde âşıklığını devam ettirmektedir (Aldemir 2011: 370).

Musa, daha çocuk yaşta merak saldığı âşık meclislerine sık sık katılma fırsatı bulur. Tahsil hayatına erken veda etmek zorunda kalan âşık bu açığını bu meclislerde bir nebze olsun kapatmaya çalışmıştır. Özellikle, Âşık Mevlüt İhsani’nin meclisinden çok etkilenmiştir. Çocuk yaşta âşık meclislerinde saz ile tanışan Âşık Musa Kaya sazın kendisine rüyasında bir ak sakallı pir tarafından eğitildiğini şöyle ifade etmektedir: “Âşık meclislerinde âşıkları dinlediğim zaman ben de söylemek istiyordum ama yapamıyordum. Bu durumdan çok sıkılıyordum. Çok yoğun bir duygu seline kapılmıştım. Rüyamda o pir, sözü böyle tamamlayacaksın diye ders verdi. Ben sabah kalkıp daha kahvaltı bile etmeden, bir yere gitmeden, hemen sazı alır, aynısını yapar, onun dediği gibi yazardım. O zamanlar kendimi çok mutlu hissediyordum. O aksakallı pirin bana çok yardımı oldu ama bade içmedim. Böyle yapacaksın diye sanki bir hoca gibi gelip bana ders verip gidiyordu.” (Aldemir 2011: 370-371). Kaya, Mevlüt İhsani’nin dışında birçok âşıkla tanışmış ve beraber saz çalıp söz söylemiştir. Bunlardan biri Kars’ın Selim ilçesinden Âşık Mustafa Aydın, diğeri Şenkayalı İhsan Yavuzer'dir. Âşık Musa, Ankara, İzmir gibi büyük şehirlerde çok defa programlara katılmış sık sık farklı şehirlerdeki etkinliklerde yer almıştır. Kaya, Sümmanî kolundan gelen bir âşıktır (Aldemir 2011: 372). Şiirlerinin çoğunda Musa mahlasını kullanmakla beraber bazı şiirlerinde Âşık Musa mahlasını da kullanmaktadır (Aldemir 2011: 375).

Âşık Musa Kaya, şiirlerini hece ölçüsüyle yazmıştır. Şiirlerinde açık ve sade bir dil kullanmıştır. Bazı kelimeleri ağız özellikleri ile kullanmıştır. Şiirlerinde yarım, tam ve zengin kafiyeyi karışık olarak kullanır. Âşık tarzı şiir geleneğine uyarak şiirlerinde mahlas kullanmıştır. Şiirlerinde başlık bulunmaktadır. Şiirlerinin tümünü abab, cccb, dddb kafiye örgüsüne göre ve koşma nazım şekliyle yazmıştır. Âşık şiirlerinde daha çok gurbet, beşeri aşk, doğa sevinci, memleket sevgisi, anne sevgisi, hüzün gibi temalara yer vermiştir. Âşığın tek dörtlükten oluşan şiirleri olduğu gibi üç, dört, beş dörtlükten oluşan şiirleri de vardır (Aldemir 2011: 376-377).

Kaynakça

Aldemir, Abdurrahman (2011). "Âşık Musa Kaya Hayatı Sanatı Şiirleri". Kars Âşıklarının Hayatları, Sanatları ve Şiirlerinden Örnekler. Ed. Kürşat Öncül. Kars: Kafkas Üniversitesi Türk Halkbilimi Uygulama ve Araştırma Merkezi Yay. 367- 382.

Bolçay, Ezgi (2012). Kars'ta Âşıklık Geleneği ve Karslı Âşık Maksut Koca'nın Hayatı, Sanatı ve Şiirleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. KÜRŞAT ÖNCÜL
Yayın Tarihi: 05.03.2019
Güncelleme Tarihi: 09.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ALİ OSMAN, Ali Osman Kahramand. 1959 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2DERÛNÎ,TORUN, Karslıd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3ŞEVKÎ, Mehmet Şevkid. 1877 - ö. 1943Doğum YeriGörüntüle
4Yaprak Özd. 11 Aralık 1973 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Cem Uçand. 1973 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6ÇERKEZOĞLU/SÜRMELİ, Sürmeli Çerkezoğlud. 1973 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7SEFİL İBRAHİM/İBRAHİM, İbrahim Karabulutd. 1926 - ö. ?MeslekGörüntüle
8TURANİ/ FARUK, Faruk Erdoğand. 1984 - ö. ?MeslekGörüntüle
9HAKİROĞLU, Cemal Demirellid. 1953 - ö. ?MeslekGörüntüle
10YUSUF GÖÇERd. 1962 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11ABDİL, Abdil Yıldırımd. 1943 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12SEYRANÎ, Mevlüt Kayad. 1923 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13LUZÛMÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14TÜCCARİ, Mustafa Yılmazd. 1943 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15Bahattin Yıldızoğlud. 1953 - ö. ?Madde AdıGörüntüle