Munis Faik Ozansoy

(d. 4 Nisan 1911 / ö. 31 Mart 1975)
Şair, Yazar, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Midilli’de ünlü şair Faik Ali Ozansoy ve Mevhibe Hanım’ın ilk erkek çocuğu olarak dünyaya geldi. Amcası da Servet-i Fünûn’un tanınmış şairlerinden Süleyman Nazif’tir. Şişli’deki École Moderne’de ilköğrenimine başladı, orta ve lise öğrenimini Galatasaray’da tamamladı (1932). Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olduktan sonra (1935) İş Bankası müfettiş muavinliği, Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Şubesinde müdür muavini, müdür, müfettiş, teftiş heyet başkanı olarak çalıştı. Sanatın çeşitli dallarıyla ilgilenen Ozansoy Ankara Sanatsevenler Kulübü’nü kurdu (1950). Memuriyet hayatına Dış Ticaret Dairesi Başkanı, müsteşar, Basın-Yayın ve Turizm Umum Müdürü ve nihayet Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri olarak devam etti. 1960 İhtilali sonrası Balmumcu’da nezaret altında tutulduktan sonra tahliye edildi. T.C. Merkez Bankası Umum Müdürlük müşaviri ve Ankara Sanayi Odası genel sekreteri oldu. Ankara Öğretim Derneği ve Galatasaray Kültür Merkezi’ni kurdu. 1965’te Başbakanlık Müsteşarı, 1971’de Dışişleri Bakanlığı UNESCO Daimi Temsilcisi ve Paris büyükelçisi olarak görev yaptı. Kalp krizi sonucu Paris’te vefat etti (1975).

Küçük yaşlarından itibaren babasından dinlediği Abdülhak Hamid’in, Tevfik Fikret’in şiirlerini ezberleyen Ozansoy, henüz alfabeyi öğrenmeden aruzla beyitler düşünmeye başlamıştır. İlk şiirleriyle birlikte edebî yazılarını da Galatasaray’da öğrenciyken, kurucuları arasında yer aldığı ve 15 Ekim 1931 tarihinden sonra Galatasaray adını alan Akademi dergisinde yayımlamış, babası Faik Ali Ozansoy ile birlikte Marmara’yı çıkarmıştır (15 Nisan 1936). İlk şiir kitabı, Abdülhak Hamid’e ithaf ettiği şiirle de aynı adı taşıyan Büyük Mâbedin Eşiğinde (1938)’dir. 1948’de yayımlanan şiir kitabı Hayâl Ettiğim Gibi, Marmara ve Çığır dergilerinde yayımlanmış şiirlerinden oluşmuştur. Gerek yurt içi gerekse yurt dışında pek çok dernekle bağlantısı olan sanatçının üyesi olduğu dernekler arasında AICA (Association Internationale des Arts Critiqués) da vardır. 16 Mart 1950’de yayın hayatına başlayan Hisar dergisini İlhan Geçer, Mehmet Çınarlı, Yahya Benekay, Gültekin Sâmanoğlu, Mustafa Necati Karaer, Fikret Sezgin, Hasan İzzet Arolat ve Osman Fehmi Özçelik ile birlikte çıkarır. Dergide “Düşündüğüm Gibi” genel başlığı altında edebiyatla ilgili pek çok konu üzerindeki düşüncelerini, yorumlarını deneme-eleştiri türü ile vermiş ve bu yazılarını yine aynı isimle 1957’de kitap olarak yayımlamıştır. 1959 yılında Bir Daha ve hece vezniyle yazılmış şiirlerden oluşan Yakarış adlı şiir kitapları basılır. Aynı yıl Ankara Devlet Tiyatrosu Küçük Sahne’de, Halit Ziya Uşaklıgil’in aynı adlı eserinden uyarlanan Kâbus sahnelenir. Tiyatroya olan ilgisiyle Türk edebiyatına 1963’te, Fransızcadan çevirdiği iki eser kazandırır: Medea ve Andromak. Kitaplarına ön söz yazma âdetinde olmayan Ozansoy, 1965’te yayımlanan Zaman Saati’nde zaman ve şiirle ilgili düşüncelerinden bahsetme ihtiyacı duyarak ön söze yer vermiştir. 1968’de yayımlanan Yakınma, büyük hayranlık beslediği Tevfik Fikret’e ithaf edilmiştir. 1970 yılında geçirdiği trafik kazasında başından ağır şekilde yaralanan ve uzun süren tedaviler sonucu iyileşen Munis Faik Ozansoy’un bu olay sonrasında gerek memuriyet gerekse edebiyat hayatı eskisi kadar hareketli ve verimli olmaz. 1971 yılında son şiir kitabı Kaybolan Dünya'yı yayımlanan sanatçıya 8 Mayıs 1971’de de Türkiye’nin Fransa Büyükelçiliğinde düzenlenen bir törenle Türkiye-Fransa Derneği başkanı Pierre Lyautey tarafından Fransız edebiyatına gösterdiği ilgi ve Fransızcadan Türkçeye yapmış olduğu tercümelerden dolayı Dostluk ve Nezaket nişanı verilir.

Munis Faik Ozansoy, Türk edebiyatında daha çok şair kimliğiyle tanınmasına rağmen dil, edebiyat ve diğer güzel sanatlar konusunda aktüeli takip eden bir sanatçı olarak yazdığı çok sayıdaki makalesiyle de dikkate alınması gereken bir isimdir. Türkiye İktisat Gazetesi, Standard, Türk Ekonomisi, Türkiye İktisat Mecmuası, işiyle ilgili az sayıdaki yazıları yayımladığı yayın organlarıdır. Kurucuları arasında yer aldığı Hisar dergisinde (1950) şiirlerinin yanı sıra çok sayıda makalesi yer alır. Çığır, Millet, Şadırvan, Seçilmiş Hikâyeler, Devlet Tiyatrosu, Kalkınan Köylü yazılarının yayımlandığı diğer dergilerdir. Deneme, eleştiri, inceleme şeklinde kaleme aldığı yazılarında genel olarak edebiyat ve sanata dair görüşlerinden (şiirde şekil, konu, dil, gelenekten yararlanma, yeni şiir, nesir, millî edebiyat, tenkit, resim, müzik, tiyatro, Divan şiiri, Tanzimat sonrası Türk edebiyatı, Servet-i Fünûn şiiri, Meşrutiyet dönemi edebiyatı, Cumhuriyet dönemi edebiyatı, bu edebiyat devirlerinin öne çıkan şair ve yazarları, Batı edebiyatı, vb.) bahsetmiştir.

Babasından gelen etkiyle de şiiri hayatının merkezine koyan Ozansoy, döneminde eski şiiri ve aruzu bilen ustalardan biri olarak kabul edilmiştir. Yahya Kemal estetiğine bağlı olan şair aruzun yanı sıra az sayıda hece vezniyle de şiir yazmıştır. Yahya Kemal etkisi, gazelleri ve bestelenen şiirlerinde de sezilmektedir. Şiirlerinde karamsar, bu dünyadan beklentisi olmayan, hasretle bu dünyadan ayrılacağı günün gelmesini bekleyen, kaybettiği her yakınında ölüm acısını daha derinden hisseden bir şair vardır. Tabiat, aşk ve sevgili, hayal/rüya, yalnızlık, karamsarlık/bezginlik, öte duygusu/kaçış arzusu, maziye özlem, zaman, inanç, ölüm gibi ferdî temaların yanı sıra, insan sevgisi, memleket sevgisi/tarih bilinci gibi sosyal temaları da şiirlerinde işlemiştir. Divan şiiri nazım şekillerinden gazel, mesnevi, müstezad ve şarkı; halk edebiyatından koşma, tekke edebiyatından da ilahi tarzında şiirler yazan Ozansoy, Batı edebiyatından aldığı şekilleri de değiştirerek şiir örnekleri vermiştir. Yayımladığı yedi şiir kitabındaki şiirlerin büyük kısmı daha önce çeşitli dergilerde çıkan şiirlerdir ve şiirde kolaya kaçma taraftarı olmayan Ozansoy, bu tarz şiirlerinde değişiklikler yaparak onları kitap hâline getirmeyi tercih etmiştir.

Şiirlerinde özellikle Divan şiiri etkisinde kalan Ozansoy, kültürün çıkış yeri olarak Grek ve Latin eserlerini gördüğü için Türk edebiyatının özellikle tiyatro alanında bu kaynaklara yönelerek gelişmesi gerektiğine inanmış ve bu düşünceye bağlı olarak Euripides’in Medea, Racine’in Andromaque adlı eserlerini Fransızcadan Türkçeye çevirerek uyarlamasını yapmıştır. Diğer tiyatro uyarlaması ise kitap olarak basılmayan Halit Ziya Uşaklıgil’in Kâbus adlı eseridir.

Özellikle Hisar dergisi çevresinde gençlere örnek olan, onlara yol gösteren Munis Faik Ozansoy şiir anlayışında Abdülhak Hamid Tarhan, Tevfik Fikret, Yahya Kemal Beyatlı ve babası Faik Ali Ozansoy’un etkisi altındadır.

Kaynakça

Batur, Sabahattin (Şubat-1960). “Munis Faik Ozansoy’la Bir Konuşma”. Dost. S. 29. s. 3.

Çakırtaş, Mehmet (1967). “Şair Munis Faik Ozansoy Hayatı ve Şiirleri”. Defne. S. 43. s.16-19.

Çınarlı, Mehmet (1979). Sanatçı Dostlarım. İstanbul: Ötüken Neşriyat.

Çınarlı, Mehmet (1999). Altmış Yılın Hikâyesi. İstanbul: Kitabevi Yayınları.

Dıranas, Ahmet Muhip (1975). “Munis Faik Ozansoy”. Hisar. S. 138/213. s. 9.

Dil, Şahinkaya (1961). Çağdaş Türk Şiirinden Örnekler. Ankara: Başkent Yayınları.

Ediboğlu, Baki Süha (1968). Bizim Kuşak ve Ötekiler. İstanbul: Varlık Yayınevi.

Emiroğlu, Öztürk (2000). Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Hisar Topluluğu ve Edebî Faaliyetleri. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.

Işık, İhsan (2006). Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi. C. 7. Ankara: Elvan Yayınları.

Mumcu, Yasemin (2013). Şair Oğlu Şairim. İstanbul: Zepros Yayınları.

Nebioğlu, Osman (1961-1962). Türkiye’de Kim Kimdir Yaşayan Tanınmış Kimseler Ansiklopedisi. İstanbul: Nebioğlu Yayınevi.

Özçelik, Osman Fehmi (2008). “Hisar Dergisi”. Hayâl. S. 25. s. 62.

Soyuer, Halil (1966). “Munis Faik Ozansoy”. Defne. S. 4. s. 9.

Toros, Taha (1986). “Süleyman Nazif’ten kardeşine ağabey öğüdü: Evlenmek mi? Haşa! Düşmanıma bile önermem!”. Milliyet. s. 11.

Toros, Taha (1992). Mazi Cenneti. İstanbul: İletişim Yayınları.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. YASEMİN MUMCU
Yayın Tarihi: 19.12.2018
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Büyük Mâbedin EşiğindeMarmara / İstanbul1938Şiir
Hayâl Ettiğim GibiAr Basımevi / Ankara1948Şiir
Düşündüğüm GibiDoğan Kardeş / İstanbul1957Deneme
Bir DahaDoğan Kardeş / İstanbul1959Şiir
YakarışDoğan Kardeş / İstanbul1959Şiir
AndromakMEB / Ankara1963Tiyatro
MedeaAnkara Üniversitesi Basımevi / Ankara1963Tiyatro
Zaman SaatiHisar / Ankara1965Şiir
YakınmaHisar / Ankara1968Şiir
Kaybolan DünyaHisar / Ankara1971Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Bekir Fahri İdizd. 1876 - ö. 1938Doğum YeriGörüntüle
2ŞÂKİR, Müftü Ebûbekir Efendi-zâde Ahmed Efendid. 1802-03 - ö. 1867-68Doğum YeriGörüntüle
3ŞEYHİ-İ BURNAZd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4ARDOSLU UMMANÎ, İbrahim Sarıkayad. 1911 - ö. 1979Doğum YılıGörüntüle
5Tahir Olgaçd. 1911 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6İKBALÎ, Karakayad. 1911 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Ali Ulvi Elöved. 05 Mart 1881 - ö. 15 Ağustos 1975Ölüm YılıGörüntüle
8Reşad Ekrem Koçud. 1905 - ö. 6 Temmuz 1975Ölüm YılıGörüntüle
9HİLALİ, Abdurrahman Sarıoğlud. 1908 - ö. 1975Ölüm YılıGörüntüle
10Utku Gürtuncad. 1969 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Sezai Solellid. 1914 - ö. 1979MeslekGörüntüle
12Ruhsan İskifoğlud. 24 Aralık 1984 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Ümit Yaşar Oğuzcand. 22 Ağustos 1926 - ö. 4 Kasım 1984Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Eren Akçiçekd. 19 Mart 1943 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Aslı E. Perkerd. 23 Mart 1975 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Faik Dranazd. 1909 - ö. 1984Madde AdıGörüntüle
17FÂİK, Yancaklı /Balıklı Abdullah Bey-zâde Fâik Efendid. ? - ö. 1688-89Madde AdıGörüntüle
18Faik Esat (Andelib)d. 1873 - ö. 1902Madde AdıGörüntüle