PENAH

(d. 1876 / ö. 1921)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Azeri)
ISBN: 978-9944-237-86-4

20. yüzyıl âşıklarından olan Penah’ın doğum yeri ile ilgili kaynaklarda çeşitli bilgiler bulunmaktadır. Bazı kaynaklar onun 1876’da Şamhor bölgesinin Say-sülü köyünde doğduğu hakkında bilgi verirken (Sakaoğlu vd.1986: 190) bazı kaynaklar da âşığın yine aynı tarihi göstermek suretiyle Şamhor kasabasının Seyfelli köyünde dünyaya geldiğini belirtmektedir (www.azerbaycanedebiyati.com). Her iki kaynaktan da anlaşıldığına göre Penah, 1876’da Şamhor civarında doğmuştur. Küçük yaşlarında âşıklık sanatına ilgi duymaya başlayan Penah daha sonra Şemkirli Âşık Hüseyin’in oğlu Çoban’a çırak olmuştur. Çoban’a çırak olduktan sonra, âşıklık sanatını öğrenmiş (Sakaoğlu vd.1986: 190) ve âşıklık sanatına olan yeteneği sayesinde beş yıl gibi kısa bir sürede usta âşık olup (www.azerbaycanedebiyati.com) Azerbaycan’ın güçlü bir âşığı olarak kendisini kabul ettirmiştir. 1921 yılında vefat etmiştir (Sakaoğlu vd.1986: 190).

Âşığın, halk şiirinin koşma, geraylı ve tecnis gibi şekillerinin yanında klasik şekilde de yazmış olduğu muhammesleri vardır. Penah bu muhammeslerde oldukça başarılıdır. Âşığın sanat dünyasında tabiat ve sevgili gibi değişmez konular vardır, fakat o, içtimaî konularda da şiirler söylemiş ve bu yönüyle büyük bir ün kazanmıştır. Halk âşığının zaman zaman Anadolu Türk şiiri ile de ilgilendiği görülmektedir. Anadolu sahasında daha değişik olarak söylenen “Teklik” redifli koşması, onun Anadolu Türk şiirini bildiğini göstermesi bakımından önemlidir. Penah’ın şiirlerinde yer yer namertlerden, soysuzlardan, iki yüzlülerden şikâyet ettiği de görülmektedir.

Şiirlerinde edebi sanatları çok büyük bir ustalıkla kullanması bu halk âşığının sanat gücünü gösteren başka bir özelliktir (Sakaoğlu vd. 1986: 190). 20. yüzyılda yaşamış iki tane Penah isimli halk âşığı bulunmaktadır. Bu iki ismin benzerliği âşıkların karıştırılmasına sebep olmaktadır. Adı geçen diğer âşık, 1926 yılında Salyon’da doğmuş ve 1979’da vefat etmiştir. Ayrıca genellikle şiirlerinde memleket sevgisini anlatmış, siyasi konularda şiirler yazmıştır. Yani bu yönleriyle Şamhor’lu Âşık Penah’tan ayrılmaktadır (Sakaoğlu vd. 1986: 190).

Kaynakça

Axundov, Ehliman, Abbaslı İsrafil, Hüseyn İsmalıyov (2005). Azerbaycan Aşıq Şiirinden Seçmeler II. Bakü: Şerq-Qerb.

http://www.azerbaycanedebiyati.com/index.php/sayfa/detay/asik_penah_seyfelli [Erişim Tarihi: 25.08.2018].

Sakaoğlu, Saim, A. Berat Alptekin, Esma Şimşek (1986). Azerbaycan Âşıkları ve Halk Şairleri II. İstanbul: Halk Kültürü Yay.

Sakaoğlu, Saim, A. Berat Alptekin, Esma Şimşek, Vilayet Muharoğlu (1993). "Âşıq Penah". Başlangıçtan Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi (Nesir-Nazım) Azerbaycan Türk Edebiyatı. Akt. Rıdvan Öztürk, Ali Duymaz. C. 3. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 88-89.

Telli Saz Ustadları (1964). Bakü: yyy.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜSNA KAVAKLIÇEŞME
Yayın Tarihi: 20.11.2018
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1BAYRAMÎ, Ali Bayramîd. 1979 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2AĞCAKIZ, Ağcakız Kerbelayı Dadaşkızı İmanovad. 1870-80 - ö. 1974Doğum YeriGörüntüle
3ZİYADİN CEMAYd. 1878 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Bekir Fahri İdizd. 1876 - ö. 1938Doğum YılıGörüntüle
5NİHANÎ, Hasankaleli Saatçi Nihanid. 1876 (?) - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6İHYÂ, Ömer İhyâüddin Efendid. 1876-77 - ö. 1909Doğum YılıGörüntüle
7HALİL BABAd. 1846? - ö. 1921Ölüm YılıGörüntüle
8NAZMÎ, Ali (Şirvanlı)d. 1858 - ö. 1921Ölüm YılıGörüntüle
9ZİYA, Yusufd. 1858 - ö. 1921Ölüm YılıGörüntüle
10YAYLA, Yayla İşleyend. 1975 - ö. ?MeslekGörüntüle
11İLHAM KULİYEVd. 1967 - ö. ?MeslekGörüntüle
12LÜTFÎ, Hacı Velid. 1859 - ö. 1929MeslekGörüntüle
13KARAÇIOĞLU, İbrahim (Karaçıoğlu) Eliyevd. 1873 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14ELİ MUSA OĞLU KULİYEVd. 1913 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15SALMAN TAĞIYEVd. 1905 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16SAYAD MEHRALI OĞLU ALİYEVd. 1939 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17HAYBERÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18GÜLBAHAR ATAKANd. 1878 - ö. 1945Madde AdıGörüntüle