ŞÂMÎ, Abdulbâki Efendi

(d. 1055/1645-46 - ö. 1091 Muharrem/1680-81 Şubat-mart)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Abdülbâkî'dir. Memeleketine nispetle Şâmî mahlasını kullanmıştır. 1055/ 1645-46 yılı civarında Şâm'da doğdu. Babası'nın adı Ahmed, dedesinin adı Mehmed'dir. Dedesi Mehmed Efendi'nin, İbnü's-semmân adıyla bilinmesi yağcılıkla uğraşan bir esnaf ailesinden geldiğini düşündürmektedir. Abdülbaki Efendi de İbn Semmân künyesiyle tanınmıştır. İlk eğitimini Şam bilginlerinden almış, ardından Kâhire'ye giderek İbni Ganim Mukaddesî ve Seyyid Ahmed Hamavi-i Mısri'den dersler almıştır. Anadolu'ya döndüğünde Sadrazam Fazıl Ahmed Paşa kasrına gidip sohbetlerine katılmış ve bazı kasideleri ile sadrazamın dikkatini çekerek takdirini kaanmıştır. 1080 / 1670 tarihinde İstanbul ile Yenişehir ve Selanik seferlerinde bulunmuş, Sadrazam Fazıl Ahmed Paşa'nın aracılığıyla padişahın huzurunda derslere dahil olmuştur. 1081 Safer/1670 Haziran-Temmuz'da Fenâri-zâde Ebulfazıl Efendi’den mülâzım olmuş ardından kırk akçelik medreselerde müderrislik yapmış, hâric elli rütbesine ulaşınca Fatma Sultan Medresesi'ne atanmış, 1083 Muharrem/1672'de Emre Hoca Medresesi'ne, 1084 Zilhicce/1674 Mart-Nisan'da Sahn'a, 1088 Şevval/ 1677 Kasım-Aralık'ta Zâl Paşa Medresesi'ne müderris olarak atanmış, 1091 Muhharem/1680-81 Şubat-Mart'ta vebadan vefat etmiştir.

Âlim ve şairliğinin yanı sıra satranca olan ilgisiyle de şöhret bulmuş hatta bu oyunda yeni bir tarz icat etmiştir. Tamamlanmış ve yarım kalmış bir hâlde pek çok eseri bulunmaktadır. Tamamladığı eserler şunlardır:  

1)Esma-i Hüsnâ Şerhi

2) Şerh-i Şevâhid-i Molla Câmî

3) Şerh-i Muhtasarü’t-Tezhib Fi’l-Mantık

4)Mirkatü’ş-Şuarâ

5) Şerhu Fasli'il-hitâb fi İlmeyi'l-Mantık ve'l-Âdâb: (Arapça) adlı eseri Nuruosmaniye Kütüphanesi Nu: 2757'de bulunmaktadır.

Tamamlanmış bu eserlerinin yanı sıra hadis alanında yarım kalmış bir eseri bulunmaktadır. Hülâsatü’l-Eser'de Şâmî Abdülbâkî Efendi'nin kendi el yazısıyla tertip ettiği yedi adet mecmuası olduğu kayıtlı olmasına rağmen söz konusu mecmualar bugün için elde değildir.

Kaynaklar, Şâmî'nin özellikle kasidelerini başarılı bulmaktadır.  İbn Muhammed Semmam eş-Şami adına Risaletü fi Halli Müşkilat İbn Hallikan ( Atıf Efendi, Nu: 1542/ 6) adlı eserde aynı kişinin veya aynı sülaleden bir başkasının eseri olmalıdır. 

Kaynakça

Kissling, Hans Joachim (1965). Uşşâkîzâde's Zeyl-i Şakâayık. Wiesbaden: Ottoharrasowıtz. Kissling. 489.

 

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAK
Yayın Tarihi: 02.02.2015
Güncelleme Tarihi: 26.11.2020

Eserlerinden Örnekler


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ŞÂMÎ, Ahmed Şâmî Efendid. ? - ö. 1604-05Doğum YeriGörüntüle
2Hızır Ağad. 1710? - ö. 1796?Doğum YeriGörüntüle
3ANKÂ, Emîr Süleymand. ? - ö. 1810Doğum YeriGörüntüle
4ŞÂMÎ, Ahmed Şâmî Efendid. ? - ö. 1604-05Doğum YılıGörüntüle
5Hızır Ağad. 1710? - ö. 1796?Doğum YılıGörüntüle
6ANKÂ, Emîr Süleymand. ? - ö. 1810Doğum YılıGörüntüle
7ŞÂMÎ, Ahmed Şâmî Efendid. ? - ö. 1604-05Ölüm YılıGörüntüle
8Hızır Ağad. 1710? - ö. 1796?Ölüm YılıGörüntüle
9ANKÂ, Emîr Süleymand. ? - ö. 1810Ölüm YılıGörüntüle
10ŞÂMÎ, Ahmed Şâmî Efendid. ? - ö. 1604-05MeslekGörüntüle
11Hızır Ağad. 1710? - ö. 1796?MeslekGörüntüle
12ANKÂ, Emîr Süleymand. ? - ö. 1810MeslekGörüntüle
13ŞÂMÎ, Ahmed Şâmî Efendid. ? - ö. 1604-05Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Hızır Ağad. 1710? - ö. 1796?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15ANKÂ, Emîr Süleymand. ? - ö. 1810Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ŞÂMÎ, Ahmed Şâmî Efendid. ? - ö. 1604-05Madde AdıGörüntüle
17Hızır Ağad. 1710? - ö. 1796?Madde AdıGörüntüle
18ANKÂ, Emîr Süleymand. ? - ö. 1810Madde AdıGörüntüle