Madde Detay
Selami İzzet Sedes
Kumru, Selami Arif, Selami İzzet Kayacan, İzzetoğlu
(d. 1896 / ö. 13 Mayıs 1964)
Yazar, Şair, Gazeteci, Çevirmen
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Selami İzzet Sedes, eserlerinde ve gazete-dergilerde yer alan yazılarında Selami İzzet Sedes, Selami İzzet, Kumru, Selami Arif, Selami İzzet Kayacan, İzzetoğlu isimlerini ve S.İ., S.İ.S. kısaltmalarını kullandı. İstanbul'da 1896 yılında doğdu. Kaynaklarda babasının Rüsûmat Emaneti Hukuk Müşaviri Yusuf İzzet Bey; dedesinin, II. Abdülhamit döneminde konutanlıklarda bulunmuş Arnavut Türklerinden Edirne doğumlu Selami Paşa olduğu bilgisine yer verilir. Ancak yazarın dedesinin isminin "Selami Paşa" değil de "Süleyman Paşa" olduğunun hem Sedes'in oğlu İzzet Sedes hem de aile efradı tarafından belirtildiği ifade edilir. (Hergüner 1998: 9)
İlköğrenimine 1906 yılında Teffeyyüz Mektebi'nde başladı, 1910'da Burhan-i Terakki'de okudu ve Mekteb-i Sultani'den mezun oldu. Mekteb-i Sultani'de eğitim gördüğü sıralarda futbolla da ilgilendi ve 1914-1915 yıllarında Galatasaray birinci takımının sol açık oyunculuğunu yaptı. 1917'de bugünkü adıyla İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesindeki eğitimini yarım bıraktı. 1918'de Mehmet Rauf'un kızı Fatma Nihal Hanım'la evlendi. Fatma Nihal Hanım aynı zamanda anne tarafından Tevfik Fikret'in yeğeninin kızıdır. Sedes'in bu evliliğinden Nazan, İzzet ve Ayşegül adlı üç çocuğu oldu.
13 Mayıs 1964'te altmış sekiz yaşındayken İstanbul Fenerbahçe'deki evinde vefat etti. Mezarı, Zincirlikuyu Asrî Mezarlığı'nda bulunmaktadır.
Selami İzzet Sedes, yazın hayatına 1917'de şiirle başlayıp Fağfur isimli bir sanat dergisi çıkardıktan sonra şiirle ilgilenmeyerek roman ve hikâyeler yazdı. Yazarın tiyatro, eser, şahıs, sosyal eleştirileri; eser tanıtımları; te'lif, tercüme, adapte hikâye ve romanları ile bir piyesi mevcuttur. Bunların çoğu çeşitli gazete ve dergilerde tefrika edilirken bir kısmı da farklı başlıklar altında toplanıp kitap hâlinde neşredildi. Sedes'in, dönemindeki birçok gazete ve dergide yazısı vardır.
Behçet Necatigil, Sedes'in Fransız Maurice Leblanc'tan "Arsen Lüpen" ve İngiliz Conan Doyle'den "Şerlok Holmes" polis ve dedektif roman çevirileriyle tanındığını belirtir. (Necatigil 1985: 287) Ortaç, okurların ünlü Fransız yazarlarının çoğunu Sedes'in kaleminden tanıdığını söyler. (Ortaç 1966: 322) Sedes, döneminde popüler romanlar ve günlük olayları konu alan hikâyeler yazmıştır. Bunlar dönemin gerçeklerini yansıtmaması; din, felsefe, siyaset, ekonomik ve sosyal durum gibi konular etrafında teşekkül etmemesi veya bu konulara değinmemesi bakımından kimi çevrelerce eleştirilmiş, sanatsal ve estetik bir değere sahip olmadığı vurgulanmıştır. Alemdar Yalçın, Tanzimat'la birlikte Fransızcadan dilimize çevrilip ilgi gören bu tür romanlar olduğunu belirtirken Sedes'in romanlarında sıradan duygulara seslendiğini, toplumun orta kültür tabakasına ve gençlerine hitap ettiğini, üst kültür gruplarına ise estetik bir haz vermediğini ifade eder. Rauf Mutluay, Sedes'in romanlarının çağdaş romancılıkla bağdaştırılamayacak derecede acemi ve tek boyutlu aşk hikâyeleri olduğunu, bu nedenle de günümüze kadar gelemeyen eserler arasında yer aldığını belirtir. Eleştirilere rağmen gerek tefrika veya ilave yoluyla halkın eserlere kolayca ulaşabilmesi gerekse eserlerin, döneminde fazla sayıda basılıp yoğun ilgi görmesi göz ardı edilmemelidir. Bu durum, romanların kolay okunabilirliği ve sürükleyiciliği sebebiyledir.
Kaynakça
Acaroğlu, Türker (1964). "Sedes, Selami İzzet", Varlık Yıllığı 1965. İstanbul: Ekin Basımevi, s.547-548.
Hergüner, Şebnem (1998). Selami İzzet Sedes Hayatı, Edebi Şahsiyeti ve Eserleri. Yüksek lisans tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Işık, İhsan (1985). "Sedes, Selami İzzet", Yazarlar Sözlüğü. İstanbul: Varlık Yayınları, s.376.
Kurdakul, Şükran (1989). "Sedes, Selami İzzet", Şairler ve Yazarlar Sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitabevi, s.532.
Mutluay, Rauf (1976). Elli Yılın Türk Edebiyatı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 3.Bs.
Necatigil, Behçet (1975). "Sedes, Selami İzzet", Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü. İstanbul: Varlık Yayınları, 8.Bs., s.246-247.
Nureddin, Vâlâ (Vâ-Nû) (2 Şubat 1932). "Hikâyeler Nasıl Yazılır?", Akşam: s.9.
Ortaç, Yusuf Ziya (1966). "Selami İzzet", Bizim Yokuş. İstanbul: Akbaba Yayınları, s.321-323.
Özkırımlı, Atilla (1982). "Sedes Selami İzzet", Türk Edebiyatı Ansiklopedisi, C.4. İstanbul: Cem Yayınevi, s.1019, 1020.
Yalçın, Alemdar (1992). Sosyal Siyasi Değişmeler Açısından Cumhuriyet Devri Türk Romanı. Ankara.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: HANDE BULDUKYayın Tarihi: 10.11.2018Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Yayın Tarihi: 10.11.2018Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
| Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
|---|---|---|---|
| Teselli | İstiklal Matbaası / İstanbul | 1919 | Tiyatro |
| Geceye Aşık | Teşebbüs Matbaası / İstanbul | 1922 | Hikâye |
| Çıplak Kadın | Orhaniye Matbaası / İstanbul | 1925 | Hikâye |
| Dertli Geceler | Orahaniye Matbaası / İstanbul | 1925 | Hikâye |
| Gönül Sarmaşıkları | Orhaniye Matbaası / İstanbul | 1925 | Hikâye |
| Hanım Beni Uyandır | Orhaniye Matbaası / İstanbul | 1925 | Hikâye |
| Güneş mi, Ay mı? | Orhaniye Matbaası / İstanbul | 1925 | Hikâye |
| Sevişenler | Orhaniye Matbaası / İstanbul | 1925 | Hikâye |
| Siyah Benli Kadın | Orhaniye Matbaası / İstanbul | 1925 | Hikâye |
| Şüphe!.. Aşka Galipsin | Şirket-i Mürettebiye Matbaası / İstanbul | 1925 | Roman |
| Aşkım Günahımdır | Orhaniye Matbaası / İstnabul | 1926 | Roman |
| Menekşe Demeti | Orhaniye Matbaası / İstanbul | 1926 | Roman |
| Ağustos Böceği | Orhaniye Matbaası / İstanbul | 1926 | Roman |
| Bir Dans Gecesi | Orhaniye Matbaası / İstanbul | 1926 | Hikâye |
| Gönül Cehennemi | Orhaniye Matbaası / İstanbul | 1926 | Hikâye |
| Heyecanlı Hikayeler | Orhaniye Matbaası / İstanbul | 1926 | Hikâye |
| Yaseminci Güzeli | Orhaniye Matbaası / İstanbul | 1926 | Hikâye |
| Aşk, İzdivaç ve Gönül Mektupları | Orhaniye Matbaası / İstanbul | 1926 | Mektup |
| Prensesin Maceraları | Orhaniye Matbaası / İstanbul | 1927 | Hikâye |
| Haydutzade Cin Ali Bey'in Hatıratı | Türk Neşriyat Yurdu / İstanbul | 1928 | Roman |
| Kaçırılan Fırsat | Orhaniye Matbaası / İstanbul | 1928 | Hikâye |
| Yuva | Orhaniye Matbaası / İstanbul | 1928 | Hikâye |
| Pierre Corneille ve Jean Racine | Kanaat Küt. / İstanbul | 1931 | İnceleme |
| Küçük Hanım'ın Kısmeti | Sühulet Küt. / İstanbul | 1933 | Roman |
| Canım Ayşe | Remzi Kitabevi / İstanbul | 1933 | Roman |
| Arsen Lüpen'in Maceraları | Akşam Küt. / İstanbul | 1933 | Çeviri |
| Arsen Lüpen: Harikulade Maceralar | Akşam Küt. / İstanbul | 1933 | Çeviri |
| Deli | Akşam Kit. / İstanbul | 1933 | Roman |
| Fadime | Remzi Kitabevi / İstanbul | 1933 | Roman |
| Bir Kadın Geçti | Akşam Kitabevi / İstanbul | 1934 | Hikâye |
| Arsen Lüpen'in Maceraları | Akşam Mat. / İstanbul | 1934 | Çeviri |
| Arsen Lüpen: Harikulade Maceralar | Akşam Küt. / İstanbul | 1934 | Çeviri |
| Tiyatro Sanayı | Akşam Matbaası / İstanbul | 1935 | Eleştiri |
| Lüks Otomobilli Adam | Umumi Küt. / İstanbul | 1935 | Çeviri |
| Tiyatro Konuşmaları | Akşam Matbaası / İstanbul | 1936 | Eleştiri |
| Kalbimin Romanı | İnkılap Kitabevi / İstanbul | 1938 | Roman |
| Tiyatroya Dair | Kenan Basımevi / İstanbul | 1938 | Eleştiri |
| Hitler Bana Dedi ki... | Remzi Kitabevi / İstanbul | 1940 | Çeviri |
| Babil Melikesi | Teşebbüs Matbaası / İstanbul | 1943 | Roman |
| Külkedisi Evlendi | İnkılap Kitabevi / İstanbul | 1943 | Roman |
| Maznunun Hatıraları | Semih Lütfi Kit. / İstanbul | 1944 | Çeviri |
| Altın Üçgen ve Kupanın Yedilisi (Arsen Lüpen) | Güven Yayınları / İstanbul | 1944 | Çeviri |
| Arsen Lüpen | Güven Yayınları / İstanbul | 1944 | Çeviri |
| Arsen Lüpen'in İtirafları, Otuz Tabutlu Ada, Emberlerin Kasası | Güven Yayınları / İstanbul | 1944 | Çeviri |
| Bir Şarapnel Patladı, Yeşil Gözlü Genç Kız | Güven Yayınları / İstanbul | 1944 | Çeviri |
| Billur Tapa, Kırmızı İpek Boyun Atkısı, Kuğu Boyunlu Edit, Arsen Lüpen'i Tanıyan Hanımefendi, Siyah İnci | Güven Yayınları / İstanbul | 1944 | Çeviri |
| Dişi Parsın Dişleri (Arsen Lüpen) | Güven Yayınları / İstanbul | 1944 | Çeviri |
| Salonlar Müfettişi Viktor-Barnet ve Ortakları | Güven Yayınları / İstanbul | 1944 | Çeviri |
| Kalbe Gömülen Aşk | Semih Lütfi Kit. / İstanbul | 1944 | Çeviri |
| Sekiz Yüz On Üç (Arsen Lüpen) | Güven Yayınları / İstanbul | 1944 | Çeviri |
| Gönül Acısı | İnkılap Kit. / İstanbul | 1944 | Roman |
| Bir Kadının Hatıra Defteri | Güven Yayınları / İstanbul | 1945 | Çeviri |
| Arsen Lüpen'i Yenen Kadın | Osmanbey Matbaası / İstanbul | 1945 | Çeviri |
| Kontes Kagliostro, Esrarengiz Konak | Güven Yayınları / İstanbul | 1945 | Çeviri |
| İki Çocuğun Devrialemi | Güven Yayınları / İstanbul | 1946 | Çeviri |
| Okşanmıyan Kadın | İnkılap Kitabevi / İstanbul | 1947 | Roman |
| Sihirbaz (Nostradamüs) | Güven Yayınları / İstanbul | 1953 | Çeviri |
| Sihirbaz'ın Oğlu | Güven Yayınları / İstanbul | 1953 | Çeviri |
| Esrarengiz Şifre | Güven Yayınları / İstanbul | 1955 | Çeviri |
| Cehennem Zebanisi | Güven Yayınları / İstanbul | 1955 | Çeviri |
| Cehennem Yolcuları | Güven Yayınları / İstanbul | 1955 | Çeviri |
| Üç Silahşorlar | Güven Bas. ve Yay. / İstanbul | 1957 | Çeviri |
| Üç Silahşorlar Ayrılıyor | Güven Bas. ve Yay. / İstanbul | 1957 | Çeviri |
| Don Juan | Güven Yayınları / İstanbul | 1957 | Çeviri |
| Don Juan'ın Sonu | Güven Yayınları / İstanbul | 1957 | Çeviri |
| Kralın Gözdesi | Güven Yayınları / İstanbul | 1957 | Çeviri |
| Kralın Rakibi | Güven Yayınları / İstanbul | 1957 | Çeviri |
| Yeşil Saadet | İnkılap Kitabevi / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Baskerviller'in Köpeği | Hadise Yayınları / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Dehşet Saçan Mektuplar | Hadise Yayınları / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Dörtlerin Esrarı | Hadise Yayınları / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Gümüş Alev | Hadise Yayınları / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Kanlı Kolda Üç Erkek | Hadise Yayınları / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Kırmızı Keklik | Hadise Yayınları / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Mavi Sinekçil Kuşu | Hadise Yayınları / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Öldüren Vasiyetname | Hadise Yayınları / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Üç Silahşorlar Buluşuyor | Güven Bas. ve Yay. / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Zümrüt Tacın Macerası | Hadise Yayınları / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Arsen Lüpen İstanbul'da | Selek Yayınları / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Üç Silahşorların Sonu | Güven Bas. ve Yay. / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Altın Üçgen (Arsen Lüpen) | Gün Matbaası / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Arsen Lüpen Kibar Hırsız | Selek Neşriyatı / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Arsen Lüpen Şerlok Holmes'a Karşı | Selek Neşriyatı / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Barnet ve Ortakları | Selek Yayınları / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Billur tapa | Gün Matbaası / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Bir Şarapnel Patladı (Arsen Lüpen) | Selek Yayınları / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Esrarengiz Konak (Arsen Lüpen) | Selek Yayınları / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Florans'ın Esrarı (Arsen Lüpen) | Selek Yayınları / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Kontes Kagliostro (Arsen Lüpen) | Selek Yayınları / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Saat Sekizi Çaldı (Arsen Lüpen) | Selek Yayınları / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Otuz Tabutlu Ada (Arsen Lüpen) | Selek Yayınları / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Oyuk İğne (Arsen Lüpen) | Selek Neşriyatı / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Yeşil Gözlü Genç Kız (Arsen Lüpen) | Selek Yayınları / İstanbul | 1958 | Çeviri |
| Bir Rüzgar Esti | Ay Yayınları / İstanbul | 1961 | Çeviri |
| Aşka Şeytan Karışır | Vatan Matbaası / İstanbul | 1962 | Hikâye |
| Ve Dudaklarım Öptü | Ay Yayınları / İstanbul | 1962 | Çeviri |
| Hayır Doktor, Hayır | Ay Yayınları / İstanbul | 1962 | Çeviri |
| Yaşasın Ispanak Kökü | B.Y.Y / İstanbul | 1963 | Hikâye |
| Çıplak Hayalet | Tifdurk Matbaası / İstanbul | 1963 | Çeviri |
| Rebecca | Ay Yayınları / İstanbul | 1963 | Çeviri |
| Fantoma, Haydut Polis | İnkılap ve Aka Kit. / İstanbul | 1963 | Çeviri |
| Cennetin Anahtarları | Ay Yayınları / İstanbul | 1964 | Çeviri |
| Fantoma Evleri Soyan Hakim | İnkılap ve Aka Kit. / İstanbul | 1964 | Çeviri |
İlişkili Maddeler
| Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Estreya Seval Vali | d. 1953 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
| 2 | Ali Kemal Balkanlı | d. 1900 - ö. 1992 | Doğum Yeri | Görüntüle |
| 3 | Cihan Oğuz | d. 18 Nisan 1963 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
| 4 | SEYFULLAH, Seyfullah Değirmenci | d. 1896 - ö. 1968 | Doğum Yılı | Görüntüle |
| 5 | Hayriye Melek Hunc | d. 1896 - ö. 25 Ekim 1963 | Doğum Yılı | Görüntüle |
| 6 | KOCA, Koca Kurban Oğlu Kuliyev | d. 1896/1900 - ö. 1942/1957 | Doğum Yılı | Görüntüle |
| 7 | Melek Hiç | d. 1893? - ö. 6 Ocak 1964 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
| 8 | Faik Reşat Unat | d. 3 Nisan 1899 - ö. 8 Nisan 1964 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
| 9 | Halide Edip Adıvar | d. 1882 - ö. 9 Ocak 1964 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
| 10 | Celal Hafifbilek | d. 23 Nisan 1930 - ö. 29 Şubat 2012 | Meslek | Görüntüle |
| 11 | Ömer Lütfü Mete | d. 2 Şubat 1950 - ö. 18 Kasım 2009 | Meslek | Görüntüle |
| 12 | Nedim Atilla | d. 6 Şubat 1958 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
| 13 | Hüseyin Rahmi Gürpınar | d. 17 Ağustos 1864 - ö. 8 Mart 1944 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
| 14 | Refik Halit Karay | d. 15 Mart 1888 - ö. 18 Temmuz 1965 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
| 15 | Halit Üzel | d. 1900 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
| 16 | ARİF, Arif Kalan | d. 1961 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
| 17 | Behçet Necatigil | d. 14 Nisan 1916 - ö. 13 Aralık 1979 | Madde Adı | Görüntüle |
| 18 | ARİF, Mustafa Ağa | d. 1774 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |