SEFİLÎ, Ali Asgar Berktaş

(d. 1933 / ö. -)
âşık, işçi
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Ali Asgar Berktaş, 1933 yılında Malatya'nın Arguvan ilçesine bağlı Eymir köyünde dünyaya gelmiştir. Babasının adı Hüseyin, annesin adı Meryem’dir. Berktaş’ın iki kardeşi (İzzet, İhsan) vardır. Âşık, bu ailenin en küçük çocuğudur. Ali Berktaş, 1953 yılında evlenmiş, 1954 yılında ise askere gitmiştir. 1957’de askerden döndükten sonra dokuma fabrikasında işe başlamış, buradan 1982 yılında emekli olmuştur (Kavruk vd. 2006: 98). Ali Berktaş’ın bir erkek çocuğu vardır. 1934 yılında annesini , 1953’te ise babasını kaybetmiştir. Babası Hüseyin Bey ilk eşinin vefatından sonra iki evlilik daha yapmıştır. İkinci evlilikten Hüseyin Bey’in ikisi erkek, biri de kız olmak üzere üç çocuğu olmuştur. 1930 yılında Eymir’de ortaya çıkan salgın bir hastalık dolayısıyla âşığın üvey kardeşleri hayatını kaybetmiştir. Babası, çeşitli sebeplerle ikinci eşinden ayrılıp üçüncü evliliğini yapmıştır. Yeni evlendiği eşinin biri kız, diğeri erkek olmak üzere iki çocuğu olmuştur. Hüseyin Bey'in üvey oğlu, 1939 yılında Meryem Hanım’dan olan ilk çocuğu ve âşığın kardeşi İzzet’i av tüfeğiyle vurarak öldürmüştür (Aslan 2008: 20). Berktaş, Malatya Merkezde ikamet etmekte ve Eymirliler Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı için çalışmaktadır.

Ali Asgar Berktaş’ın halk şiirine yönelmesinde babasının etkisi vardır. Babası Çeçe Hüseyin, saz çalmayı bilen ve deyişleri olan bir ozandır. Çeçe Hüseyin, Cem ayinlerinde zakirlik yapmanın yanı sıra sazıyla deyişler de söylemiştir. Güçlü bir âşık olan Çeçe Hüseyin uzun kış gecelerinde evinde misafirler ağırlayarak hikâyeler anlatmış ve âşıklık sanatını icra etmiştir. Âşık, usta çırak ilişkisi içinde yetişerek saz çalmayı öğrenmiştir. Saz çalmaya babasına özenerek başlamıştır. İlk olarak köylerindeki Demirci Vahap’tan cura çalmayı öğrenen âşığa ilkokula başladığında babası bir cura almıştır. Bu dönemden sonra âşığı cem meclislerine götüren Hüseyin Bey, ona saz çalmayı öğretmekle beraber onun deyiş kültürünü yakından tanımasına da imkân vermiştir. Âşık, 1700’lü yıllarda yaşamış olan Sefil Ali’nin şiirlerinden etkilenerek Sefilî mahlasını kullanmıştır. Sefilî, badeli bir âşıktır. Nitekim 1978 yılında bir rahatsızlık sonucu baygınlık geçirmiş ve hastaneye kaldırılmıştır. Yaklaşık kırk beş dakikalık bu baygınlık süresinde Sefilî, rüyasında Kırklar Meclisi'ne girmiş ve bu mecliste Hz. Ali, Hz. Hüseyin ve Hacı Bektaş-ı Veli’yi görmüş ve mecliste semah dönmüştür. Bu semahtan sonra uyanmış ve olayın etkisinde kalarak şiir yazmaya başlamıştır (Aslan 2008: 24). Atışma yapmayan âşık, şiirlerini daha yazarak sazıyla icra etmiştir.

Şiirlerini hecenin 11’li ve 8’li ölçüsüyle kaleme alan Sefilî, genel anlamda sosyal olaylardan etkilenmiştir. Sefilî’nin bu şiirleri sınıfsal farklar, açlık, yoksulluk ve adaletsizliği yeren taşlama türündedir. Sefilî’nin 661 şiiri bulunmaktadır (Aslan 2008: 24).

Kaynakça

Aslan, T. Volkan (2008). Eymir’li Âşık Ali Asgar (Sefilî) Berktaş’ın Hayatı ve Eseleri. İstanbul: Kayhan Matbaası.

Kavruk, Hasan, Mehmet Yardımcı (2006). Geçmişten Günümüze Malatya Şairleri. Malatya: Malatya Belediyesi Kültür Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: FATİH SOLMAZ
Yayın Tarihi: 04.07.2019
Güncelleme Tarihi: 11.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1HALİL, Halil Karabulutd. 1926 - ö. 16.08.2010Doğum YeriGörüntüle
2KAHRAMANd. 1865-1870 (?) - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Mehmet Gülserend. 1933 - ö. 22 Mayıs 2017Doğum YeriGörüntüle
4Dimitri Karaçoband. 1933 - ö. 1986Doğum YılıGörüntüle
5Ükkaş Ülgend. 1933 - ö. 14 Mart 2008Doğum YılıGörüntüle
6ŞAŞKUNÎ, Arif Nevzat Karaoğlud. 1933 - ö. 15.10.1999Doğum YılıGörüntüle
7KUL MEHMET, Mehmet Anulurd. 17.08.1949 - ö. ?MeslekGörüntüle
8PERİŞAN, Vartand. 1820 - ö. 1881MeslekGörüntüle
9ÜLFETÎ, Muharrem Aktaşd. 01.07.1922 - ö. 25.02.1969MeslekGörüntüle
10SEVGİ ÇIRAKMANd. 09.03.1972 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11GÜRKANÎ, Enver Gürkand. 1948 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12DERDİDERYA, Ali Şahind. 1929 - ö. 2010Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13GÖLELİ NALBANT, İbrahimd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14TURAN/ÂMÂ TURAN, Turan Karakaşd. 04.02.1940 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15YUSUF İSMAİLÎd. ? - ö. 1996Madde AdıGörüntüle