SEHMÎ, Ahmed Çelebi

(d. ?/? - ö. 1062/1651-52)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Kaynaklarda Ahmed Çelebi, Ahmed Sehmî Çelebi, Sehmî Mehmed Çelebi ve Mehmed Çelebi olarak yer alan şair, şiirlerinde Sehmî mahlasını kullanmıştır. Bursa’da doğan Sehmî’nin doğum tarihi bilinmemektedir. Gençliğinde İstanbul’a gelmiş, kitabet sanatındaki yeteneğiyle padişahın kâtipler zümresine katılmıştır. Çivizâde’nin şeyhülislâmlığı döneminde (1581/1587) ona kaside yazması ve ondan ders alması gözönüne alındığında 16. yüzyılın ikinci yarısında yaşadığı söylenebilir. Sehmî 1062/1651-52’de vefat etmiştir. Sehmî’nin eğitimi hakkında ayrıntılı bilgimiz yoktur. Çivizâde’den ders aldığını kasidelerinde söylemektedir. Bu derslerden sonra da kadılık mesleğine girmiştir. Kasidelerinin birinde, iki yıldan beri gurbette olduğundan bahseder. Temennâ Mahallesi yanındaki kabristanda gömülüdür (Kurnaz vd. 2001: 457).

Sehmî’nin edebi kişiliği hakkında Safâyî Tezkiresi, Güldeste-i Riyâz-ı İrfân ve Osmanlı Müellifleri’nde bilgiler bulunmaktadır. Kaynaklar Sehmî’ni ilmi kişiliğine, belagat konusundaki ustalığına değinirler. Osmanlı Müellifleri Sehmî’nin Câm-ı Gîtî-nümâ adında bir eserinde söz ederse de şairin böyle bir eseri şimdilik ele geçmemiştir.

Sehmî Dîvânı’nın bilinen tek nüshası, Süleymaniye Ktp. Hüsrev Paşa bl. nu. 38’de bulunmaktadır. Toplam 61 yaprak olan eserin 1b-19b arası yapraklarında Sehmî Dîvânı yer almaktadır. Dîvân'da 21 kaside, 90 gazel, 9 tarih, 4 kıta, 1 murabba, 1 muhammes ve 1 müseddes vardır. 53b-58 arasında da Sehmî’nin Manzûm Hadis-i Erbâin Tercümesi bulunur. Kasidelerini Sultan Murad, Âhîzâde Hüseyin Efendi (2), Çeşmî Efendi, Şeyhülislâm Yahyâ Efendi, Hâfız Ahmed Paşa, Çivizâde (2), Bostanzâde Yahyâ’ya yazmıştır.

Sehmî’nin şiirlerinde "hayal" önemli bir unsurdur. Üçlü ve dörtlü tamlamalarla yaptığı soyut bağdaştırmalar şiirinin anlaşılmasını güçleştirir. Şiirlerinde yer yer Sebk-i Hindî'nin etkisi görülür (Dirican 2006: 1-10).

Kaynakça

Bursalı Mehmed Tâhir (1333-42). Os­manlı Müellifleri. İstanbul: Matbaa-ı Amire.

Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî: Nuhbetü’l-Âsâr Min Fevâ’idi’l-Eş’âr İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay.

Dirican, Elif (hzl.) (2006). Sehmî Dîvânı. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

İsmail Beliğ (1302/1884). Güldeste-i Riyâz-ı İrfân ve Vefeyât-ı Dânişverân-ı Nâdiredân (Tıpkıbasım). Bursa: Bursa Hüdavendigâr Vilayeti Matbaası

Kurnaz, Cemal ve M. Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.

 

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAK
Yayın Tarihi: 27.11.2013
Güncelleme Tarihi: 25.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Veliyyü'n-niam ve'l-himem Çivizâde Efendi Cenâblarına Berdâşte Olındı.

Ele alsam heves-i lalün ile ke’s-i müdâm

Dil-i sihr-âver olur matla- mihr-i ilhâm

Levh-i esrâr-ı Hudâdur dil-i sihr-ârâda

Olsa mahsûs revâdur sûret-i ahkâm

Sâde-rûlarla eger ke’s-i müdâm alsa ele

Dinlemem verse de sâlûs-ı hasedkâr-ı harâm

Tâli'üm olsa da mes'ûd u saîd degül olsa

Mâh-ı mihr-âver cesâd-ı keremkâr-ı 'unvâna

Tolsa ger savma-i 'âleme dûd-ı âhum

Ana ma'lûm degül hâl-i dil-i kem-ârâm

Mâ-hasal olsa revâdur ser-i sihr-âver-i kilk

Mâdih-i server-i âlem ser ü serdâr-ı kirâm

Hâkim-i mahkeme-i dâd u Muhammed-mevsûm

Hâris-i mülk ü milel umde-i sadr-ı hikem

Mâlikü’l-mülk-i 'atâ mâh-ı memâlik-ârâ

Hâmil-i sırr-ı Hudâ âlem-i hasm-ı i’lâm

Halîl-i ilâm-ı dile olsa revâdur âgâh

O gül-i devha-i ahkâm-ı sedâd-ı İslâm

Tarh-ı etvârına dilide kemâl-i her bâr

Nime rehvâruna ser-sûde umûr-ı her kâm

Resm-i levha-i dilün esâr-ı ulûm-ı esmâ

Ser-i kilkünde eger hâl-i gürûh-ı evhâm

Kâmilen dergeh-i adlünle revâdur görsem

Resm-i dâd u kerem ü vâde-i mihr ü ikrâm

Ol kime kim eger olmasa sudâ'a mahmûl

Dâverâ vü dâdgerâ silsile-i tûl-i kelâm

Ögredür medh-i kemâl-i keremünde kilküm

Sâhire tavr-ı edâ-yı sihr olmasa harâm

Müddeâm ol ki duâ-yı sihr-âlûdumla

Der-i dergâhuna rû-mâl ola her demde avâm 

(Dirican, Elif (hzl.) (2006). Sehmî Dîvânı. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. 85-86)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1CELÎLÎ, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendid. 1487-88 - ö. 1569-70Doğum YeriGörüntüle
2SELMÂN, Selman Efendid. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Yeşim Armutakd. 1970 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4CELÎLÎ, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendid. 1487-88 - ö. 1569-70Doğum YılıGörüntüle
5SELMÂN, Selman Efendid. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Yeşim Armutakd. 1970 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7CELÎLÎ, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendid. 1487-88 - ö. 1569-70Ölüm YılıGörüntüle
8SELMÂN, Selman Efendid. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9Yeşim Armutakd. 1970 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10CELÎLÎ, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendid. 1487-88 - ö. 1569-70MeslekGörüntüle
11SELMÂN, Selman Efendid. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
12Yeşim Armutakd. 1970 - ö. ?MeslekGörüntüle
13CELÎLÎ, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendid. 1487-88 - ö. 1569-70Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14SELMÂN, Selman Efendid. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Yeşim Armutakd. 1970 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16CELÎLÎ, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendid. 1487-88 - ö. 1569-70Madde AdıGörüntüle
17SELMÂN, Selman Efendid. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18Yeşim Armutakd. 1970 - ö. ?Madde AdıGörüntüle