Şeyh İbrahim-i Gülşenî

(d. ?/1598-99 - ö. ?/1688-89)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İsmi İbrahim’dir. Babası, Sultan III. Mehmed zamanının meşhur şeyhlerinden Manisalı Semerci Dede’dir. 1007/1598-99 yılında Edirne’de dünyaya gelmiştir. İlk eğitimini tamamladıktan sonra babası Semerci Dede’nin de tesiriyle tasavvufa meyletti. Devrindeki tarikatlardan birine bağlanıp tasavvuf neşvesini tatmak için istihareye yattı. Rüyasında ıssız bir çölde üç sancak gördü. Her birinin altında bir büyük mutasavvıf ve arkasında da dervişleri vardı. Bu sancakları tutanlar Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, Hacı Bektaş-ı Velî ve Şeyh İbrahim-i Gülşenî idi. Sancakları tutan sufiler kendi aralarında konuştuktan sonra Mevlânâ ve Hacı Bektaş-ı Velî, Şeyh İbrahim-i Gülşenî’ye “Bu derviş sizin adaşınızdır, sizinle olması münasiptir.” deyince Şeyh İbrahim-i Gülşenî de İbrahim Efendi’ye “Gel oğul.” diyerek iltifat etti. İbrahim Efendi sabah olunca o zamanlar Edirne’de Gülşenî şeyhi Velî Dedezâde Mehmed Efendi’ye bağlandı ve hilâfetini ondan aldı. Bir süre sonra İstanbul’a gitti ve orada Emîr-i Buhârî şeyhi Fazlullâh-ı Nakşbendî’nin sohbetlerine katıldı. Hac farizasını yerine getirmek üzere Mekke’ye gitti. Dönüşte Bağdat’ta Derviş Kâni‘î adında biri ile tanıştı ve onunla Isfahan’a gitti. Oradaki melâmî şeyhlerinden Şeyh Bahâüddin’in sohbetlerine katıldı. İran şehirlerini dolaştıktan sonra Edirne’ye geldi. Uzlete çekilerek ömrünün son otuz yılını ibadetle geçirdi. 1100/1688-89 yılında Edirne’de vefat etti. Uzunkaldırım denilen yerdeki mezarlığa defnedildi. XVIII. asrın meşhur şairlerinden Kâmî Mehmed Efendi, Şeyh İbrahim-i Gülşenî’nin oğludur. Dîvân sahibi olup olmadığı bilinmemektedir. Şeyhî Mehmed Efendi Vekâyi‘u’l-fuzalâ’sında  Şeyh İbrahim-i Gülşenî’nin şiirlerinde mahlas kullanmadığını bildirmiştir. Diğer mutasavvıf şairlerin şiirlerinde de görüldüğü üzere şair, ilahî aşkı terennüm eden, öğüt verici manzumeler kaleme almıştır. 

Kaynakça

Adıgüzel, Niyazi ve Raşit Gündoğdu (hzl.) (2014). Ahmed Bâdî Efendi-Riyâz-ı Belde-i Edirne. Edirne: Trakya Üniversitesi Yay. 1660.

Ekinci, Ramazan (hzl.) (2017). Uşşâkîzâde İbrahim Hasîb Efendi, Zeyl-i Şakâ’ik, Uşşâkîzâde’nin Şakâ’ik Zeyli. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay. 949-950.

Ekinci, Ramazan (hzl.) (2018). Şeyhî Mehmed Efendi, Vekâyi‘u’l-Fuzalâ, Şeyhî’nin Şakâ’ik Zeyli. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay. 1855-57.

İnce, Adnan (hzl.) (2018). Mirzâzâde Mehmed Sâlim Efendi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Kültür Bak. e-kitap. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/57124,mirza-zade-mehmed-salim-tezkiretu39s-su39arapdf.pdf?0 s. 114-116, [erişim tarihi: 20.10.2020]

Kurnaz, Cemal ve M. Tatcı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî. C. II. Ankara: Bizim Büro Yay. 3589.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: RAMAZAN EKİNCİ
Yayın Tarihi: 25.11.2020
Güncelleme Tarihi: 25.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Sûfiyâ bilmem siyeh-ser olduğuna sırr nedür

Yiter artar yüz senün gibiye yüzün karası


(Ekinci, Ramazan (hzl.) (2018). Şeyhî Mehmed Efendi, Vekâyi‘u’l-FuzalâŞeyhî’nin Şakâ’ik Zeyli. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay. 1857)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Rıza Tevfik Bölükbaşıd. 1869 - ö. 30 Aralık 1949Doğum YeriGörüntüle
2BEHİŞTÎ, Mustafa Sâdeddînd. ? - ö. 1764-65Doğum YeriGörüntüle
3HAYRÎ EFENDİd. ? - ö. 1853Doğum YeriGörüntüle
4Rıza Tevfik Bölükbaşıd. 1869 - ö. 30 Aralık 1949Doğum YılıGörüntüle
5BEHİŞTÎ, Mustafa Sâdeddînd. ? - ö. 1764-65Doğum YılıGörüntüle
6HAYRÎ EFENDİd. ? - ö. 1853Doğum YılıGörüntüle
7Rıza Tevfik Bölükbaşıd. 1869 - ö. 30 Aralık 1949Ölüm YılıGörüntüle
8BEHİŞTÎ, Mustafa Sâdeddînd. ? - ö. 1764-65Ölüm YılıGörüntüle
9HAYRÎ EFENDİd. ? - ö. 1853Ölüm YılıGörüntüle
10Rıza Tevfik Bölükbaşıd. 1869 - ö. 30 Aralık 1949MeslekGörüntüle
11BEHİŞTÎ, Mustafa Sâdeddînd. ? - ö. 1764-65MeslekGörüntüle
12HAYRÎ EFENDİd. ? - ö. 1853MeslekGörüntüle
13Rıza Tevfik Bölükbaşıd. 1869 - ö. 30 Aralık 1949Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14BEHİŞTÎ, Mustafa Sâdeddînd. ? - ö. 1764-65Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15HAYRÎ EFENDİd. ? - ö. 1853Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Rıza Tevfik Bölükbaşıd. 1869 - ö. 30 Aralık 1949Madde AdıGörüntüle
17BEHİŞTÎ, Mustafa Sâdeddînd. ? - ö. 1764-65Madde AdıGörüntüle
18HAYRÎ EFENDİd. ? - ö. 1853Madde AdıGörüntüle