TAHSÎN, Mehmed Tahsîn Bey

(d. ?/? - ö. 1223/1808-09)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 18. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Tahsin Efendi'nin kimliği, ailesi ve çevresi hakkında edinebildiği­miz bilgiler oldukça sınırlıdır. Asıl adı Mehmed olan şair İstanbul'da doğdu. Sadr-ı Ali Oda­sı'na girdi, Haceganlık rütbesine ulaştı. 1213/1798-99 yılında Sadaret mektupçuluğu göreviyle Mı­sır'a gönderilen Ordu-yi Humayun'da bulundu. Dönüşünde aynı göreve devam etmekte iken Rumeli'ye gönderildi. Mehmed Süreyya'ya göre, Tahsin Efendi'nin Sadr-ı Ali Odası'nda göreve başlaması Recep 1221/ Eylül-Ekim 1806'dadır. Mehmed Süreyya'nın (1308-15: 48) verdiği bu tarihle Fatin Efendi'nin (Çifçi 32) verdiği bilgiler çelişmektedir. Tahsin Efendi, Rebiülevvel 1222/ Mayıs-Haziran 1807'de bu görevinden ayrıldı. Bu günlerde Rusçuk'a dönmekte olan Alemdar Mustafa Paşa, açıkta bulunan Tahsin Efendi'yi beraberinde götürdü. Tahsin Efendi, Nizam-ı Cedid'in ihyası ve III. Selim'in tekrar tahta çıkarılması konusunda telkinlerde bulundu. Sadaret kaymakamı Caniklizade Tayyar Mahmud Paşa'nın göre­vinden azledilerek Yenipazar'da ikamete mecbur edilmesinden sonra, Çavuşbaşılığa tayin edildi ve böylece Alemdar Mustafa Pa­şa'nın yanından ayrıldı. 19 Safer 1223 Safer / 16 Nisan 1808'de Çavuşbaşı; 19 Recep 1223/10 Eylül 1808'de Baruthane nazırı oldu. Aynı yılın 23 Şaban 1223/ 14 Ekim 1808'de de defterdarlık göreviyle taltif edildi.

Tahsin Efendi, 27 Ramazan 1223/ 16 Kasım 1808 Kadir Gecesi'nde çıkan isyan sonucunda Alemdar Mustafa Paşa taraftarı olmakla suçlandı. İlk önce kaçmakta başarılı olduysa da daha sonra yakalandı, arkadaşı Musta­fa Refik Efendi ile birlikte parçalanarak öldürüldü. Yedikule'ye defnedildi. Daha sonra kemikleri çıkarılıp, Gülhane Parkı karşısın­daki Zeynep Sultan Camii Mezarlığı'na gömüldü. Olayın, 26 Ramazanı'nda patlak vermesini esas alan Fatin Efendi ile İsmail Hami Danişmend, Tahsin Efendi'nin 15 Kasım 1808'de öldürül­düğünü ileri sürerler. Alemdar Paşa'nın ölümünün 27 Ramazan öğle veya ikindi vakti gerçekleştiğini belirtir. Tuhfe-i Nâilî'de ise, sadece Ramazan 1223/Ekim-Kasım 1808 tarihi verilir. 

Tahsin Efendi'nin şiirine rastlamadığını belirten Fatin Efendi, Divan-ı Humayun Beylikçisi İzzet Bey'in Dîvânı'nda bulunan ve müştere­ken yazılan bir gazelini örnek olarak sunar (1271:32-33).

 

Kaynakça

Fatîn Dâvûd (1271). Tezkire-i Hâtimetü’l-Eş'âr. İstanbul: Taşbaskı.32-33.

M. Şemseddin Sami (1996). Kâmûsü'l-Alam.  Kaşgar Neşriyat. İstanbul. III/1629.

Mehmed Süreyya (1308-15/ 1890-97). Sicill-i Osmânî. Matbaa-i Âmire. İstanbul. II/48.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.). Tuhfe-i Nâilî, Mehmed Nâil Tuman. Ankara. Bizim Büro Yay. I/127.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAK
Yayın Tarihi: 05.05.2014
Güncelleme Tarihi: 12.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Sîh-i gamında laht-ı ciger kim kebâb olur

Hûn-âb-ı eşk-i çeşmüm o bezme türâb olur

Tebhâleler ki tarf-ı dehânında rû-nümâ

Sahbâ-yı la'l-i nabuna nâbuna gûyâ hayât olur

Devre çıkınca mahfel-i gülzâra andelîb

Meclisde gonce micmer ü şeb-nem gül-âb olur

Ferhâd u Kays kıssası âyâ bir iş midir

Her harfi dâstân-ı dilin bir kitâb olur

Vîrâne bîm-i seylden elbet emîndir

Ma'mûr olur o dil ki bu yolda harâb olur

Âyât-ı beyyinât-ı hat-ı la'l-i dil-bere

İhâm-ı bûse ma'ni-i Faslü'l-hitâb olur

İzzet Selâm u Râmiz u Tahsîn-i yek-zebân

Oldukda böyle bir gazel-i müstetâb olur

(Fatîn Dâvûd (1271). Tezkire-i Hâtimetü’l-Eş'âr. İstanbul: Taşbaskı. 32-33.)
 


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1SAFVET, Nesîbe Hanımd. ? - ö. 1837Doğum YeriGörüntüle
2EMÎRÎ, Emîr Seyyid Mehmed Bey, Hâşim-zâded. ? - ö. 1580Doğum YeriGörüntüle
3BEZMÎ, Korucu Ahmed Çelebi, Müderris Bezmî, Nâbînâ, Kör Bezmîd. ? - ö. 1617Doğum YeriGörüntüle
4SAFVET, Nesîbe Hanımd. ? - ö. 1837Doğum YılıGörüntüle
5EMÎRÎ, Emîr Seyyid Mehmed Bey, Hâşim-zâded. ? - ö. 1580Doğum YılıGörüntüle
6BEZMÎ, Korucu Ahmed Çelebi, Müderris Bezmî, Nâbînâ, Kör Bezmîd. ? - ö. 1617Doğum YılıGörüntüle
7SAFVET, Nesîbe Hanımd. ? - ö. 1837Ölüm YılıGörüntüle
8EMÎRÎ, Emîr Seyyid Mehmed Bey, Hâşim-zâded. ? - ö. 1580Ölüm YılıGörüntüle
9BEZMÎ, Korucu Ahmed Çelebi, Müderris Bezmî, Nâbînâ, Kör Bezmîd. ? - ö. 1617Ölüm YılıGörüntüle
10SAFVET, Nesîbe Hanımd. ? - ö. 1837MeslekGörüntüle
11EMÎRÎ, Emîr Seyyid Mehmed Bey, Hâşim-zâded. ? - ö. 1580MeslekGörüntüle
12BEZMÎ, Korucu Ahmed Çelebi, Müderris Bezmî, Nâbînâ, Kör Bezmîd. ? - ö. 1617MeslekGörüntüle
13SAFVET, Nesîbe Hanımd. ? - ö. 1837Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14EMÎRÎ, Emîr Seyyid Mehmed Bey, Hâşim-zâded. ? - ö. 1580Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15BEZMÎ, Korucu Ahmed Çelebi, Müderris Bezmî, Nâbînâ, Kör Bezmîd. ? - ö. 1617Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16SAFVET, Nesîbe Hanımd. ? - ö. 1837Madde AdıGörüntüle
17EMÎRÎ, Emîr Seyyid Mehmed Bey, Hâşim-zâded. ? - ö. 1580Madde AdıGörüntüle
18BEZMÎ, Korucu Ahmed Çelebi, Müderris Bezmî, Nâbînâ, Kör Bezmîd. ? - ö. 1617Madde AdıGörüntüle