TURANÎ BABA, Duran Özaydın

(d. 1938 / ö. -)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Duran Özaydın, 1938'de Kayseri'nin Sarıoğlan ilçesine bağlı Karpınar köyünde dünyaya gelmiştir. İlkokulu köyünde bitirdikten sonra ortaokul ve astsubay okulunu Konya’da okumuştur. Askerî okuldan bazı sebeplerden dolayı ayrılmıştır. Köye geldikten bir süre sonra ilkokul öğretmenliği yapmıştır. 1968 yılında ise Almanya’ya işçi olarak gitmiştir (Ulu 2015: 18). Köyde öğretmenlik yaptığı sıralarda Eskiyurt köyünden İnci Kılıç ile tanışıp 1957 yılında evlenmiştir ve üç oğlu dünyaya gelmiştir (Ulu 2015: 20). Eşini kanserden kaybettikten sonra Ankaralı Fatma Cebecioğlu ile ikinci evliliğini gerçekleştirmiştir (Bolçay 2012: 19) .

Duran Özaydın, ilkokul sıralarında çevre köylerdeki âşıklardan etkilenmiş ve bağlamaya merak sarmıştır. Yaşadığı bölgede yetişmiş âşıkların eserlerine büyük ilgi duyan Özaydın, öğrenciliği esnasında Ergun, Zorlutuna ve Eşref Yazgan’dan müzik ve nota dersleri alırken 1957 yılında Ankara’da Halk Eğitim Merkezinde Ahmet Gazi Ayhan ile Bayram Aracı’dan bağlama dersi almıştır. İlk deyişini söylemesi çocukluk yıllarında armut ağacından düşmesi ile olmuştur (Ulu 2015: 16). İlk bestesini Âşık Ali İzzet Özkan’a çalıp okuyan aşığa Ali İzzet, “Türanî” mahlasını vermiştir. Aradan bir süre geçtikten sonra Türanî Baba, Karaözü kasabasındaki bir ortaokulun açılışında Âşık Veysel ile tanışmıştır. Âşık Veysel: “Türanî’de nerden çıktı Karaoğlan, ben “ü” harfinin noktasını kaldırıyorum. Senin adın bundan sonra "Turanî" olsun.” demiştir. Böylece mahlasını alan âşığa daha sonra çağdaşı olan âşıklar “Baba” sıfatını eklemişlerdir ve mahlası son şeklini alarak “Turanî Baba” olmuştur (Ulu 2015: 19). Âşığın yetişmesinde Alevi Bektaşi geleneğine bağlı ozanların etkisi büyük olmuştur. Turanî Baba'nın etkilendiği âşıklar Âşık Veysel başta olmak üzere Ali İzzet Özkan, Âşık Mihmani, Aziz Üstün, Âşık Halil İbrahim, Zülfikar Baba, Âşık İsmail ve Merdan Ali Baba’dır. Şiirlerinde aşk, sevgili, ayrılık, özlem, gurbet, ölüm, yiğitlik, tabiat, insan sevgisi ve toplumsal olayları sıkça işlemiştir. Şiirlerinde teşbih başta olmak üzere teşhis, istiare, kinaye, tariz, yineleme ve tenasüp gibi söz sanatlarına başvurmuştur. Turanî Baba, hecenin en çok 8’li ve 11’li kalıplarını kullanmıştır. Şiirlerinin nazım birimi ise genellikle dörtlüktür. İrticalen söyleme yeteneğine sahiptir. Şiirleri müzikle iç içe ve belli bir ezgiyle söylenebilir. Şiirlerinde genellikle yarım veya tam uyak kullanılmıştır. Redifler ile de ses benzerliği yakalanmaya çalışılmıştır (Ulu 2015: 24). Şiirlerinin dili günlük konuşma dilinin sadeliğini ve canlılığını taşır.

Kaynakça

Bolçay, Ezgi (2012). Evrene Yolculuk. Ankara: Gazi Kitabevi.

http://www.ozanlar.biz/turani-baba.html [erişim tarihi: 23.06.2019].

http://www.turanibaba.com/ [erişim tarihi: 23.06.2019].

Ulu, Gizem (2015). Turanî Baba Hayatı, Sanatı, Şiirleri ve Şiir İncelemesi.  Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.


Madde Yazım Bilgileri

Yazar: GAMZE BULGAN
Yayın Tarihi: 24.07.2019
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1CEMAL, Cemal Koçakd. 1927 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2İZZET/İZZETİ/AZİYET, Ali İzzet Savaşd. 1933 - ö. 2004Doğum YeriGörüntüle
3MUSA MEMMEDOVd. 1950 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4HACI MEHMET ARANd. 1938 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Aliş Saidovd. 1938 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6ADİL, Adil Özsoyd. 1938 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7REFİKÎ, Refik Kutlud. 1962 - ö. ?MeslekGörüntüle
8ŞEYDA EZİZd. 1897 - ö. 1957MeslekGörüntüle
9ZÜLBİYE, Zülbiye Sığırcıd. 1962 - ö. ?MeslekGörüntüle
10EMİN CANd. 1942 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11HACI PİRd. 1934 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12HİCABÎ, Muharrem Erbekd. 15.04.1939 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13NAİLİd. 1864 - ö. 1934?Madde AdıGörüntüle
14HİLMİ, Mustafa Hilmid. ? - ö. 1939Madde AdıGörüntüle
15TAMEY ANAd. 1870 - ö. 1920Madde AdıGörüntüle