Madde Detay

İstanbulludur. “Kuloğullarından”, yani babası gibi yeniçeri olan Ulûmî’nin şuarâ tezkirelerinde bazı ilimleri tahsil ettiği kayıtlıdır, ancak ne tahsil ettiği, ne kadar okuduğu belirtilmemiştir. Yeniçeri ocağı mensuplarından olan şairin hüsnühatta da başarılı olduğu kaydedilmektedir. Âşık Çelebi, yeniçeri olmasına rağmen, meslektaşlarından ve mesleğinin gereklerinden uzakta, ilim irfan meraklısı, âşıkâne ve şairâne tavırlar sergilediğinden bahseder. Hakkında fazla bilgi bulunmayan şair 983/ 1575/76’da öldü. Riyâzu’ş-Şuarâ’da bu Ulûmî ile aynı devirde yaşamış Bursalı mahlasdaşının karıştırıldığı anlaşılmaktadır. Zira söz konusu tezkirede İstanbullu ve kuloğlu yeniçerilerden olduğu dışındaki bilgiler, diğer bütün kaynaklarda Nakşibendî olan Bursalı Ulûmî’ye aittir. Ulûmî’nin bilinen bir eseri yoktur ancak Edirneli Nazmî’nin Mecma’u’n-Nezâ’ir’inde iki, Pervâne Bey Mecmuası’nda da bir adet şiiri yer almaktadır. Sehî, şiirlerinin rindâne, matlalarının mestâne olduğunu kaydeder. Âşık Çelebi onun diğer yeniçerilerden farklı olarak çocukluğundan beri daima ilim ve öğrenme merakı içinde ve daha güzel şiirler yazabilmenin derdinde olduğunu; Hasan Çelebi de beğenilen şiirleri olduğunu ifade etmektedir.

 

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmanî. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Kaf-zâde Fâizî. Zübdetü’l-Eş’âr. Milli Kütüphane, Yz. A. 679, vr. 79b.

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.

Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013]

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Nail Tuman, Tuhfe-i Nâ’ilî. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.

Müstakîm-zâde Süleymân Sa’deddîn. Mecelletü’n-nisâb fi’n-neseb ve’l-künâ ve’l-elkâb. Süleymaniye Kütüphanesi, Hâlet Ef. Nu. 628, vr. 323b.

Pervâne Bey. Mecmû’a-i Nezâ’ir. Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat Nu.406, vr. 466b.

Sehî (1325). Tezkire-i Sehî. İstanbul: Matbaa-i Âmidî.

Solmaz, Süleyman (hzl.) (2005). Ahdî ve Gülşen-i Şu’arâsı. Ankara: AKM Yay.

Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: Kültür Bakanlığı e-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83502/beyani----tezkiretus-suara.html [erişim tarihi: 20.03.2013]

“Ulûmî” (1998). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 8. İstanbul: Dergâh Yay. 457.

 GAZEL 

 Şevk-i ruhunla yandı dil odlara cân dahı

 Rahm eylemez misin bana ey dil-sitân dahı

 Şol denlü yakdı âteş-i mihrün derûnumı

 Dûd-ı dilümle baydı göge âsmân dahı

 Eflâki yakar âteş-i âhum eger bana

 Rahm eylemezsen ey meh-i nâ-mihrbân dahı

 Benzeyemeye la’lüne Nûşîn-revân şehâ

 Öykünmeye gözlerüne Kahramân dahı

 Uşşâkı öldürür beni anup Ulûmiyâ

 Dimez ki âşıkum durur ol nâ-tüvân dahı

Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013] 2936.