Sedat Umran

(d. 1925 / ö. 7 Ağustos 2013)
Şair, Çevirmen, Deneme Yazarı
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Doğum tarihi bazı kaynaklarda 1925, bazılarında 1926 olarak geçen Sedat Umran’ın asıl adı Osman Sedat Öcal'dır. İstanbul’da doğdu. Annesi Emine Sadiye Hanım, babası ise öğretmen Mehmet Kâzım Öcal’dır (2001: 1024). İlkokulu Erenköy 38. İlkokulu’nda; ortaokulu Kadıköy 1. Ortaokulu’nda; liseyiyse Haydarpaşa Lisesi’nde 1942’de tamamladı. Ardından İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Alman Dili ve Edebiyatı Bölümü'nden 1948’de mezun oldu. 1951-56 yılları arasında Merkez Bankası İstanbul Şubesi'nde ve Maliye Enstitüsü’nde memurluk yaptı (Işık 2002: 955). 1956’da İzmir’e taşındı ve çeşitli şirket ve fabrikalarda çevirmen olarak çalıştı (2002: 955). 1974’te emekli oldu (Altınkaynak, 2007: 702). İlk şiiri 1943’te Yedigün dergisinde yayımlanan Umran, ilk şiir kitabı Meşaleler’i 1949’da kendisi yayımladı. Wilhelm Weischedel’in düşünce kitabı Felsefenin Arka Penceresi çevirisiyle, 1993 Türkiye Yazarlar Birliği Tercüme Ödülü’nü aldı (www.tyb.org.tr). 1970’te yayımlanan Leke isimli ikinci şiir kitabı, üzerine en çok konuşulup yazılan eseri oldu. On iki şiir kitabı, on altı çeviri, dört antoloji ve bir deneme kitabı yayımladı. 7 Ağustos 2013'te, Kayışdağı Huzurevi’nde hayatını kaybetti.

Henüz 17 yaşındayken Yedigün dergisinde çıkan ilk şiiriyle edebiyat çevrelerine giren Sedat Umran, 1970'te yayımlanan Leke isimli şiir kitabında bir tür eşya sembolizmi geliştirmiş, metafizik unsurlarla modern içerikleri bir araya getirerek farklı bir şiir dili oluşturmuştur. Hasan Akay, Umran'ın şiir dilini şöyle betimler: "Umran, dili yaratıcı biçimde kullanmayı tecrübe ediyor, daha önce denenmemiş, yoğrulmamış, ham bir dil kullanıyor, adeta umrânî bir dil." (Akay 1996: 15). Şiirinde Ahmet Haşim ve Necip Fazıl etkisi görülür; öyle ki kendisi bu durumu, Şiirde Metafizik Gerçek adlı deneme kitabında "Necip Fazıl olmasaydı, ben de olmazdım." (2004: 291) diyerek belirtmiştir. Edebiyat çevrelerinde "Yedigün Şairleri" arasında anılmasının yanı sıra "Leke'nin şairi" ya da "eşyanın şairi" olarak da tanındı ((Işık 2002: 955). Kendisiyle beraber Şaheserler Antolojisi'ni hazırladığı Hasan Akay, onu "son modern şair" olarak tanımlarken Mustafa Nuri Şirin'e göre Umran, sembolist şiirin belki de son örneğiydi (akt. Yardım, 2013). Osman Serhat Erkekli, Necip Fazıl'la Ahmet Haşim'in bir bileşkesi olarak tanımladığı Sedat Umran şiirlerinin "(...) onların el atmadığı konulara el atarak Türk şiirini birkaç adım ileriye götür[düğünü]" (2002: 956) belirtmiştir. Her ne kadar Ahmet Haşim ve Necip Fazıl etkisinde olduğu bilinse de Umran, kendine has şiir diliyle bütün edebiyat çevrelerince değeri bilinmiş bir şairdir. Örneğin İlhan Berk, Leke için şunları söylemiştir: "Yeni bir duyarlığı deniyor Leke, bu da yetmeli. Ham bir dili kullanıyor Sedat Umran, bu dil şiirin yapısına da uzanıyor, şiire karşı bir şiir deneyine giriyor bile denebilir. Başkalarını bilmem, bu beni korkunç ilgilendiriyor." (1970). 87 yaşında vefat eden şair, Türk şiirine ve düşünce dünyasına sayısız katkıları dolayısıyla pek çok makalenin ve yazının konusu olmuştur.

Kaynakça

“Umran, Sedat” (2001). Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi. İstanbul: YKY.

Akay, Hasan (1996). “Şiir Dili ve Türk Şiir Dilinde Leke”. İlmî Araştırmalar. C. 1. S. 3. s. 7-18.

Altınkaynak, Hikmet (2007). “Umran, Sedat”. Türk Edebiyatında Yazarlar ve Şairler Sözlüğü. İstanbul: Doğan Egmont.

Berk, İlhan (30.05.1970). "Leke dolayısıyla". Soyut. S. 25.

Işık, İhsan (2002). “Umran, Sedat”. Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi. Ankara: Elvan Yayınları.

Türkiye Yazarlar Birliği (21.04.2010). 1990-2000 Arası TYB Ödülleri. http://www.tyb.org.tr/1990-2000-yillari-arasi-85h.htm (Erişim Tarihi: 15.08.2018)

Umran, Sedat (2004). Şiirde Metafizik Gerçek. İstanbul: İz.

Yardım, M. Nuri (02.04.2008). “Sedat Umran ile Şiir Sohbeti”. İLESAM Cumartesi Sohbetleri http://www.mehmetnuriparmaksiz.com/3552/sedat-umran-ile-siir-sohbeti (Erişim Tarihi: 15.08.2018)

Yardım, Mehmet Nuri (13.08.2013). “Sedat Umran”. Milat Gazetesi. http://www.milatgazetesi.com/sedat-umran-makale,45950.html (Erişim Tarihi: 15.08.2018)

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: TUĞBA SİVRİ
Yayın Tarihi: 28.02.2019
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
MeşalelerKendi yayını / İstanbul1949Şiir
LekeBirey Yayınları / İstanbul1970Şiir
Epigramlar (Angelus Silesius)Ruh ve Madde / İstanbul1979Çeviri
Brahmanizm (Swami Nikhilananda)Ruh ve Madde / İstanbul1977Çeviri
Ruhun Kurtuluşunda Hinduizm (Swami Nikhilananda)Ruh ve Madde / İstanbul1978Çeviri
Büyük Kurtuluş: Zen Budizm'e GirişRuh ve Madde / İstanbul1980Çeviri
Yayla Ok Atış Sanatında Zen (Eugene Herriel)Ruh ve Madde / İstanbul1980Çeviri
Yeni Sınıfİstanbul Kitabevi / İstanbul1982Çeviri
Roman Kuramı (Georg Lukacs)Say Yayınları / İstanbul1985Çeviri
Hint Felsefesi (Heinrich Zimmer)Ruh ve Madde Yayınları / İstanbul1988Çeviri
Edebiyat ve İhtilal (Jurgen Ruhle)Milliyet Yayınları / İstanbul1990Çeviri
Gittin Taş Atarak DenizlerimeAkabe / İstanbul1990Şiir
Felsefenin Arka Merdiveni (Wilhelm Weischeder)İz Yayınları / İstanbul1993Çeviri
Kara Işıldakİz Yayınları / İstanbul1993Şiir
Aynada Gün Doğumuİz Yayınları / İstanbul1995Şiir
Büyük Alman ŞairleriYaşayan Kitaplar / İstanbul1995Antoloji
Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Bilinen ve Bilinmeyen Şaheserler (H. Akay ile)İşaret / İstanbul1995Antoloji
Felsefi Düşünüşün Küçük Okulu (Karl Jaspers)Birleşik Yayıncılık / İstanbul1995Çeviri
Parmak Uçlarımdaki YangınBirleşik Yayıncılık / İstanbul1995Şiir
Şaheser Çocuk Şiirleri Antolojisi (H. Akay ile)İşaret / İstanbul1995Antoloji
İnsan Gelişiminin Devridaimi (Sri Aurobindo)Birleşik Yayıncılık / İstanbul1996Çeviri
Sedat Umran'dan SeçmelerÖtüken / İstanbul1996Şiir
Şiirde Metafizik GerçekTimaş Yayınları / İstanbul1996Deneme
Diyaloglar (Giordano Bruno)Berfin Yayınları / İstanbul1997Çeviri
Akşam ŞiirleriKırkambar Yayınları / İstanbul1998Şiir
Altın Eşik 1994-1998İz Yayıncılık / İstanbul1999Şiir
Ünlü Şairlerin En Güzel Aşk ŞiirleriBirey Yayınları / İstanbul1999Antoloji
Aforizmalar (F. Nietzsche)Birey Yayıncılık / İstanbul2000Çeviri
Kırık AynaYaba / İstanbul2000Şiir
Sonsuzluk Atı (Toplu Şiirleri)İz Yayınları / İstanbul2000Şiir
Kış BayramıSi Yayınları / İstanbul2001Şiir
Akşamın Kamasıİz Yayıncılık / İstanbul2004Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Kemal Demireld. 9 Eylül 1926 - ö. 4 Kasım 2009Doğum YeriGörüntüle
2ÂRİF, Ârif Mehmed Paşad. 1808 - ö. 1865Doğum YeriGörüntüle
3İrfan Hazard. 1898 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4TÜRKSEVER, Battal Türkseverd. 01.07.1925 - ö. 28.03.2016Doğum YılıGörüntüle
5Mehmet Çınarlıd. 1925 - ö. 19 Ağustos 1999Doğum YılıGörüntüle
6HİKMETÎ, Subutay Hikmet Karahasanoğlud. 1925 - ö. 01.03.2006Doğum YılıGörüntüle
7Ayhan Hünalpd. 1927 - ö. 21 Mart 2013Ölüm YılıGörüntüle
8Salih Ecerd. 20 Temmuz 1954 - ö. 23 Şubat 2013Ölüm YılıGörüntüle
9Şerif Aktaşd. 5 Şubat 1945 - ö. 10 Haziran 2013Ölüm YılıGörüntüle
10Cahit Külebid. 10 Ocak 1917 - ö. 20 Haziran 1997MeslekGörüntüle
11Ali Selahattin Yiğitoğlud. 1887 - ö. 31 Aralık 1939MeslekGörüntüle
12Barış Soydand. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
13Abdullah Satoğlud. 15 Mayıs 1934 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Seyyid Ahmet Kayad. 1967 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Şinasi Özdenoğlud. 30 Ağustos 1922 - ö. 12 Ocak 2019Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Ümran Uygund. 1961 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17Sedat Şanverd. 7 Aralık 1963 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18ÜMRAN TOKMAKd. 1957 - ö. ?Madde AdıGörüntüle