Madde Detay

Asıl adı Hüseyin Kalaba olan âşık, 1921 yılında dünyaya glmiştir. Soyadı, babasının memleketinden gelir; babası Elazığ’ın Sivrice ilçesinin Kalaba köyündendir. Âşığın babası Mustafa Bey, fırıncı olduğundan Harputlu ekmekçi Mustafa olarak bilinir. Adanalı Âşık Veli, ilk öğrenimini Adana 29 Ekim İlkokulunda, Ortaokulu ise İstiklal Ortaokulunda tamamladıktan sonra Adana Erkek Lisesi’nde eğitimine devam eder. Âşık Veli, lise eğitimine devam ederken (1934-35) babası iflas eder. Bu durum üzerine Âşık Veli, Atatürk’e bir mektup yazarak babasının iflas ettiğini, okuma imkanı olmadığı için yatılı okuması gerektiğini belirtir. Atatürk’ün direktifiyle Adana Erkek Öğretmen Okulu’na yatılı olarak girer. Hüseyin Kalaba için bu hayatında bir dönüm noktası olur. Adana Erkek Öğretmen Okulu'nda iken çıkardığı "Okul Postası" gazetesiyle yayın hayatına adım atar, sonrasında Adana'da Güney Postası ve Vatandaş gazetelerinde köşe yazarlığı yapar.
Adanalı Âşık Veli, Adana Erkek Öğretmen Okulu’ndan mezun olduktan sonra öğretmen olarak 1938 yıllında Adananın Feke İlçesinin Mansurlu köyünde göreve başlar; pek çok yerde öğretmenlik, baş öğretmenlik ve müdürlük yaptıktan sonra 1973 yılının Haziran ayında emekli olur (Arı 2009: 262). Âşık Veli, emekli olduktan hemen sonra Adana İlinden senatörlüğe ve milletvekilliğine aday olursa da 1973 yılı Ağustos ayında vefat eder ve TBMM' ye giremez.

Adanalı Âşık Vel'nin âşıklığa başlamasında Karacaoğlan, Dadaloğlu ve halk edebiyatına olan ilgisinin önemli rol oynadığı ifade edilmektedir (Atılgan 1991: 7). Âşık, saz çalmayı 1938’de öğretmenliğe başladığı Feke’nin Mansurlu köyünde öğrenmiştir. Âşık Veli, badeli bir âşık değildir, usta- çırak ilişkisi içerisinde yetişmemiştir; şiirlerinde mahlas olarak "Âşık Veli"'yi kullandığı görülmektedir (Atılgan 1991: 7).
Adanalı Âşık Veli, şiirlerini 8’li ve 11’li hece ölçüsü ile yazmış/söylemiştir (Arı 2009: 263). Yine âşığın şiirlerinde genellikle koşma kafiye örgüsünü kullandığı (abab, cccb...), tam ve zengin kafiyeyi tercih ettiği görülür.
Âşık Veli, şiirlerinde anlatım tekniklerinden hikâye etmeyi, soru yoluyla anlatımı, nasihatle hitap etmeyi ve doğrudan anlatımı sıklıkla kullanmıştır: "Arıyorum deliğimi/ Bunca tuttum soluğumu/ Değiştirdim kılığımı/ Hak âşığı Veli oldum" (Arı 2009: 265). O, şiirlerinde anlatımı daha güçlü kılmak için tekrirlere (beğen beğendiğin, kala kala...), atasözlerine (Güneşi örtmeye bulut gerekmez...), deyimlere (deli ol- , dileklerin eli ol-...), halk söyleyişlerine (cibinlik, el, sin, bildim...) yoğun bir şekilde yer vermiştir. Âşık, şiirlerini daha çok koşma tarzıyla güzelleme ve nasihat türünde yazmış/söylemiş; aşk, doğa ve zamandan şikayet gibi temalara yer vermiştir (Arı 2009: 265).