YETİMİ/ALİ YETİMİ, Ali Çelik

(d. 1966 / ö. -)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1966 yılında Adana'nın Aladağ ilçesine bağlı Yetimli köyünde doğan Ali Çelik, Hasan ve Hatice çiftinin on iki çocuğundan biridir. 3 yaşlarında iken annesini kaybeden Çelik, doğduğu köyünün isminden ve yetim kalmasından hareketle böylesine kaderiyle eşleşen bir mahlas almaya karar verir ve “Yetimi” olarak geleneğin içinde kendine bir yer edinir. İlkokul eğitimini Yetimli köyünde, ortaokul eğitimini Aladağ’da, lise eğitimini ise açık öğretim lisesine devam ederek bitirir.

1985 yılında evlenen Yetimi, dört çocuk babasıdır. Vatani görevine İzmir’in Menemen ilçesinde acemi birliği ile başlayan âşık, askerlik serüvenini Kırklareli’nde usta birliğinde tamamlar. 1990 yılında Zonguldak/Devrek’e seferi görev emri ile çağırılır ve o görevini de başarıyla ifa eder.

Asıl mesleği olan Adana/Sofulu Beldesi, Sofulu Sağlık Ocağı’ndaki memuriyetinin yanı sıra kurmuş olduğu saz atölyesinde de saz imalatını sürdüren Yetimi, yine Sofulu beldesindeki mülk evinde ikamet ederek eşi ve dört çocuğuyla birlikte yaşam mücadelesini sürdürmeye çabalamaktadır (Ekmekçi 2006: 61).

Yetimi, usta-çırak geleneğiyle yetişmiş bir âşık değildir. Onun, çocukluk yıllarında kendi köyünde başlayan âşıklığa olan merakı, zaman zaman muhtelif toplantılarda saz ustalarıyla bir araya gelmesi ve saz ustalarından gözlemlediklerini içselleştirmesi ile vücut bulmuş, ustalığını günümüze kadar taşımıştır. Âşığı, şiirlerini doğaçlama söyleyen ve bir bakıma halkın dili olarak tanımlayan Yetimi, âşık olabilmek için saz çalmanın zorunlu olduğunu ifade eder. Sazın yanında uzun ve kısa sapta bağlama da çalan âşık, kısa sapta hocasının Cemil Şençalar olduğunu belirtir.

Öz kültürümüzün yaşaması ve devam edip gelecek kuşaklara ulaşması için âşıklık geleneğini sürdürmeyi amaçlayan Yetimi, kendi eserlerinin yanı sıra Karacaoğlan, Şıhlıoğlu, Kara Mehmet ve Feymani gibi ustalardan etkilenerek usta malı eserler de çalıp söylemektedir. Çukurovalı âşıklar ve geleneğe tabi halk âşıkları arasında yer alan Yetimi’nin, mevcut kaynaklardan toplanmak suretiyle on iki eserine ulaşılmıştır. Deyiş, koçaklama, güzelleme ve tasavvufî tarzda söyleyen Yetimi, şiirlerinde 8'li ve 11'li hece veznini kullanmıştır. Kafiyenin her çeşidinin görüldüğü şiirleri koşma nazım biçimindedir. Şiirlerinin dörtlük sayısı 3 ile 8 arasında değişmektedir. Şiirlerinde Yetimi veya vezin gereği Ali Yetimi mahlaslarını kullanmıştır. Yetimi’nin eserleri yazınsal ve görsel basında da ilgililerine sunulmaktadır. Televizyon ve radyo programları aracılığıyla dinleyicisi ile buluşmaktadır. Âşıklık geleneğine yaptığı katkılar sayesinde muhtelif ödüllere layık görülmüştür.

Âşığın mevcut şiirleri tema bakımından ele alındığında aşk duygusunun ön plana çıktığı görülmektedir. Öyle ki âşık sevgiliyle vuslata eremediğinden çektiği acıyı dile getirerek sitem rüzgârını dizelerine taşımaktadır. Yoksulluktan dem vurup devrin geldiği durumu kötüye yorarak toplumsal olaylara duyarsız kalmamış, tenkit içerikli şiirlerini meydana getirmiştir. Bununla birlikte hamasî bir tavır takındığı şiirlerinde öz Türkçe savunucusu olan âşık, Türk olmaktan duyduğu gururu, vatan sevgisini ve vatan uğruna can veren şehitlerimizi anarak dînî temalara değinmektedir. Ahlâklı olmanın ulviyetinden bahsedip birkaç şiirini nasihat verircesine kaleme almıştır (Ekmekçi 2006: 61).

Kaynakça

Ekmekçi, Mansur (2006). Yaşayan Çukurovalı Âşıklar ve Geleneğe Tabi Halk Şairleri Antolojisi. Adana: T.C. Adana Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: FATMA ÜÇGÜL
Yayın Tarihi: 07.01.2019
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ZİYA, Ziya Yıldızd. 1956 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2PİROĞLU, Ali Ayın Piroğlud. 1951 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3VELİ MUTLUd. 10.10.1950 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Sibel Atasoyd. 1966 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5KUL İSA/HALİMÎ, İsa Özbayd. 15.07.1966 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6SEFİL ERSUN/DOST ERSUN/OZAN ERSUN/KUL ERSUN, Ersun Bağcıd. 1966 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7MEDDAHÎ, Ömer Şahind. 01.05.1956 - ö. ?MeslekGörüntüle
8NEVRUZ, Ali Askeroğlud. 1905 - ö. ?MeslekGörüntüle
9TEYMUR BİSAVAD, Teymur Esger oğlu Ahmedovd. 1903 - ö. 1984MeslekGörüntüle
10ABDİL, Abdil Yıldırımd. 1943 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11FATMA, Fatma Şimşekd. 12.09.1906 - ö. 06.02.1994Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12KUL NURİ, Nurettin Türkkand. 1955 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13MUSTAFA, Ramoğlu Mustafad. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14DEVAMÎ, Hamza Özçelikd. 1923 - ö. 2005Madde AdıGörüntüle
15MEMMED HESEN SENGEKLİd. ? - ö. 1986Madde AdıGörüntüle