ZEFİL NECMİ (KÜÇÜK ÂŞIK), Mehmet

(d. 1870 / ö. 1933)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1870’te, bugün Tokat’a eskiden Zile’ye bağlı bulunan Artova ilçesinin Tuzla köyünde dünyaya gelmiştir. Okuyup yazması olmayan ümmi bir halk âşığıdır. Asıl adı Mehmet’tir. Baba adı Recep, anne adı Şerife’dir. Çok yoksul bir yaşam sürmüş, Maşat köyünün sığırcılığını yaparak geçimini sağlamıştır. Uzun yıllar Zile’nin Maşatova köylerinde dolaşıp mahalli âşık olarak ün kazanmıştır. Zefil Necmi mahlasını kullanan âşığa halk, boyunun kısa oluşundan dolayı Küçük Âşık adını yakıştırmış ve çevrede bu adla da tanınmıştır. Zefil yöre ağzında sefil anlamında kullanılmaktadır. 1933 yılında Tokat’ın Fecirgen köyünde vefat etmiştir.

Ümmi olmasına karşın tasavvufi bilgilere hakimdir. Doğaçlama söylediği şiirlerinde: "Âşık olan kelamından bellolur/ Hayır işi şerre yazmaz âşıklar/ Mürşit meydanında pişer hallolur/ Nefs-i emareye uymaz âşıklar" biçiminde üstün söyleyiş gücü görülmektedir. Çok iyi saz çalıp cemlerde zakirlik yapmıştır. Kimi şiirlerinin: "Zefil Necmi dünya bana dar oldu/ Masiva elinden işim zor oldu/ Feryad ü figanım ah ü zar oldu/ Saz oldu vücudum tel ne ilazım" gibi felsefi boyutunun ön planda oluşu dikkat çekmektedir. Pek çok şiirinin duvazimamlar biçiminde oluşu, Bektaşi kültürünü çok iyi bildiğini göstermektedir. Yoksul bir kişi olduğu ve zor bir yaşam sürdüğü: "Bir dem yaya oldum bir dem atlandım/ Bir dem zehirlendim bir dem tatlandım/ Dünyanın her cefasına katlandım/ Çile tekmil olup biteneş kadar" biçimindeki yöresel söyleyişlerle yüklü deyişinde görüldüğü gibi sanatına da yansımıştır.

Kaynakça

Yardımcı, Mehmet, Hayrettin İvgin (1988). Zileli Âşık Zefil Necmi. Ankara: Özen Mat.

Yardımcı, Mehmet (2004). 16. Yüzyıldan Günümüze İz Bırakan Zileli Şairler. Zile: Zile Belediyesi Kültür Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET YARDIMCI
Yayın Tarihi: 04.06.2018
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1MÜMİN, Zilelid. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2DERMANÎd. 1966 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3TAL'AT, Zilelid. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Ahmet Hikmet Müftüoğlud. 3 Haziran 1870 - ö. 19 Mayıs 1927Doğum YılıGörüntüle
5Hacı Ömer Lütfid. 1870 - ö. 1928Doğum YılıGörüntüle
6MAZLUMÎ, Ahmetd. 1870 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Abdürehim Esedoğlu Hakverdiyevd. 4 Mayıs 1870 - ö. 12 Aralık 1933Ölüm YılıGörüntüle
8Süleyman Sudid. 1890 - ö. 1933Ölüm YılıGörüntüle
9GURBAN AĞDABANLI, Gurban Gocayevd. 1868? - ö. 1933?Ölüm YılıGörüntüle
10VELİ EHMED OĞLUd. 1854 - ö. 1929MeslekGörüntüle
11RIZA, Rıza Asland. 1946 - ö. ?MeslekGörüntüle
12ÇAĞLAYAN/AYŞE, Ayşe Çağlayand. 1939 - ö. 01.03.2008MeslekGörüntüle
13MIZRAP GÜNEŞd. 1937 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14TURANÎ BABA, Duran Özaydınd. 1938 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15PERİHAN KARADAĞd. 1945 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16GENCELİ BABAYEVd. 1967 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17ZAKİR USUFLUd. 1954 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18AZÎZÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle