ZEYNEL, Zeynel Abidin Makas

(d. 1952 / ö. -)
âşık, yazar, akademisyen
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Zeynel Abidin Makas olan şair 1952 yılında Iğdır'da doğmuştur. İlköğrenimini doğduğu Zülfikâr köyünde, orta öğrenimini Iğdır'da, yüksek öğrenimini ise Erzurum'da Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde birincilikle tamamlar. Tahsil hayatını müteakip Iğdır Lisesinde edebiyat öğretmenliği ve idarecilik görevlerinde bulunan şair, On Dokuz Mayıs, Kafkas ve Celal Bayar Üniversitelerinde derslere girer. Asıl branşı Türk Halk Edebiyatı ve Çağdaş Türk Lehçeleri olan şair 2003 yılında emekliye ayrılır. Bilim adamı, şair, yazar ve halk bilimci olan şair, evli ve altı çocuk babasıdır. Babası da kendisi gibi bir halk şairidir (Saluk 2013: 514-515).

Zengin bir halk kültürünün hâkim olduğu bir yörede doğan ve saz çalmayı bilen şair, kendi adını mahlas olarak kullanır. İlk folklor derlemelerini henüz orta okul sıralarında iken yapar. Aynı yıllarda halk şiirine ilgisi de artan Zeynel, üniversitede iken hocalarının teşvikiyle dönemin edebî muhitleri ile yakın temasa geçer. 1973 yılında ilk akademik çalışması yayımlanan şairin ilgisi Türk dünyasına yönelir. Lisans tezi bu ilginin ilk meyvesi olur. Iğdır'da görev yaptığı yıllarda, yöresine ait halk edebiyatı ürünlerini derleyen Zeynel, bunları akademik çalışmalarında kullanır. Şair, 1984 yılında fiilen Türk dünyası ile tanışır. Bu tarihte Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan'a gider. Daha sonraki yıllarda da Kafkasya'ya ve Orta Asya'ya seyahat eder (Saluk 2013: 514). Şairin kitaplarının yanında pek çok makalesi ve bildirisi bulunur. Zeynel, yaşadığı bölgede edindiği bilgileri akademik bilgileri ile birleştirir ve sahip olduğu yetenekleri de kullanarak halk şiirinde başarılı örnekler verir. "Âşık Elesger-Sanatı, Şiir ve Hikâyeleri" (Lisans, 1974), "Yaralı Mahmut ile Mahbub Hanım Hikâyesi" (Yüksek Lisans, 1979), "Tufarganlı Abbas ve Gülgez Peri" (Doktora Tezi, 1983), "Çağdaş Azerbaycan Âşık Şiiri Biçimleri" (Doçentlik Tezi, 2000) adlı çalışmalar akademik hayatının verimleridir.

Zeynel, Tercüman Gazetesinin 1985'te düzenlediği şiir yarışmasında "Doğma Diyarlar Sorağında" adlı şiiri ile birincilik elde eder. 1997'de "Ödevimiz" başlıklı şiiriyle Atatürk Sanat Ödülüne layık görülür. Şairin pek çok ödülü bulunur. Bazı şiirleri Azerbaycan'da bestelenir. "Bala Bey" adlı bir halk hikâyesi tasnif eder. İLESAM ve Azerbaycan Âşıklar Birliği gibi kuruluşlara üyedir (Saluk 2013: 515).

Şair, pek çok tür ve biçimde şiirler yazar. Vezn-i aher, lebdeğmez, tecnis, muamma, koşma, koçaklama, tahmis, divani bunlardan birkaçıdır. Şiirlerini seçtiği türe uygun olarak dörtlükler ya da beyitler şeklinde yazar. Koşma tarzında yazdığı şiirlerinde çoğunlukla hecenin 11'li kalıbını kullanır.

Kaynakça

Gökben Saluk, Reyhan (2013). "Zeynel Abidin Makas (Âşık Zeynel)". Sazın ve Sözün Sultanları Yaşayan Halk Şairleri IX. Ed. Fatma Ahsen Turan ve Reyhan Gökben Saluk. Ankara: Gazi Kitabevi. 514-515.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. NAGİHAN ÇETİN
Yayın Tarihi: 27.12.2018
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Dost Bağrından Esen YellerEser Matbaası / Samsun1987Şiir
Türk Milli Kültüründe NevruzTürk Dünyası Araştırmaları Vakfı / İstanbul1987Şiir
Ayrılır mı Gönül Candan Azerbaycan AzerbaycanSönmez Matbaa ve Yayınevi / Samsun1988İnceleme
Azerbaycan'ın Tarihi ve Kültürel CoğrafyasıKök / Ankara1990Araştırma
Azerbaycan DramalarıKültür Bakanlığı / Ankara1990Tiyatro
Azerbaycan Çağdaş Hikaye AntolojisiKültür Bakanlığı / Ankara1991Antoloji
Çağdaş Azerbaycan Şiir AntolojisiKültür Bakanlığı / Ankara1992Antoloji
Ermenistan'da Adları Değiştirilen YerlerTürk Dünyası Araştırmaları Vakfı / İstanbul1993İnceleme
Telli Sazın Hevesiyle- / Amasya1995Şiir
Karşılaştırmalı Türk Halk İnançlarıOfset Matbaacılık / Samsun1993İnceleme
Türk Dünyasından MasallarKitabevi / İstanbul2000İnceleme
Çağdaş Azerbaycan Âşık Şiiri BiçimleriKitabevi / İstanbul2000İnceleme
Türk Halk Hikâyelerinde ZamanAkademi Kitabevi Yayınları / Ankara2002İnceleme

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Hasan Özkılıçd. 12 Mayıs 1951 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Orhan Arasd. 10 Ekim 1963 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3İslam Çankayad. 6 Haziran 1948 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4ÇELİK OZAN, Murat Çelikd. 25.04.1952 - ö. 2010Doğum YılıGörüntüle
5Yaşar Kapland. 1952 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Selma Ağabeyoğlud. 1952 - ö. 18 Aralık 2009Doğum YılıGörüntüle
7Akşit Göktürkd. 27 Aralık 1934 - ö. 26 Şubat 1988MeslekGörüntüle
8Ata Atacanovd. 15 Aralık 1922 - ö. 10 Temmuz 1989MeslekGörüntüle
9Nizamettin Nazif Tepedelenlioğlud. 1901 - ö. 25 Mayıs 1970MeslekGörüntüle
10KÖROĞLU, Mehmet Demircid. 1926 - ö. 2015Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11ALİ DOĞANd. 25.12.1950 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12ALİ RIZA, Ali Rıza Gökburund. 1955 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13YUSUF SEZÂÎd. 1858 - ö. 1938Madde AdıGörüntüle
14Cahit Âşıkoğlud. 1961 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15KÜÇÜK ALİd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle