ZİYA ÖZDAĞ

(d. 06.01.1944 / ö. -)
âşık, öğretmen
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Ziya Özdağ, 6 Ocak 1944 tarihinde Niğde merkez Yenice mahallesinde doğmuştur. Babası Hakkı Bey, Annesi Raife Hanım'dır (Bakırcı 2017: 57). İlkokulu Niğde Sakarya İlkokulunda, ortaokulu ise Niğde Ortaokulunda okumuştur. Daha sonra Niğde Kız İlköğretmen Okuluna devam etmiş ve 1965-1966 öğretim yılında mezun olmuştur. Aynı yıl Niğde Çamardı ilçesine bağlı Eynelli köyüne ilkokul öğretmeni olarak atanmıştır. Bu köyde bir yıl öğretmenlik yaptıktan sonra 1967 mayısında er öğretmen olarak askere gitmiştir. Özdağ, er öğretmen olarak eğitimini tamamladıktan sonra çektiği kura neticesinde Bitlis Adilcevaz ilçesi Gümüşdöven köyüne öğretmen olarak tayin edilmiştir. 1969 yılında kendisi gibi sınıf öğretmeni olan Mukaddes Hanımla evlenmiştir. Bu evlilikten Yavuz ve Oya adlarında iki çocuğu dünyaya gelmiştir. 1969 yılında askerliğini tamamlayan Özdağ, Niğde Orhanlı köyüne atanmıştır. 1970 yılında Dikilitaş köyüne öğretmen olarak tayin olmuş ve burada dört yıl öğretmenlik, üç yıl da müdürlük yapmıştır. 1977 yılında Niğde Yetiştirme Yurduna müdür olarak atanmış, 1980 yılında ise İşitme Engelliler Okulunun müdürü olmuştur. 1995 yılında aynı görevde iken emekli olmuştur. Ziya Özdağ, aynı zamanda Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından verilen mahalli sanatçı unvanına da sahiptir. Hâlen Niğde'de ikamet etmektedir.

Bağlama çalmaya ve türkü söylemeye on üç yaşında başlamıştır. Önce kendi kendine saz çalmaya çalışan Özdağ, Niğde Halk Eğitim Merkezinde Ali Ercan'ın verdiği bağlama (saz) kurslarına katılır ve bağlama çalmayı geliştirir. Bağlama çalarken aynı zamanda usta malı türküleri de söylemeye devam eder. Daha sonraki yıllarda Halk Eğitim Merkezinde kendisi de bağlama kursları açmış ve çok sayıda öğrenci yetiştirmiştir (Atılgan 2002: 38). Öğretmen olarak göreve başladıktan sonra da müzikle ilgili çalışmalarına devam eden Özdağ, aynı zamanda şiirler de yazmıştır. Bugüne kadar pek çok şiir yazmış, ancak bu şiirleri yayımlamamıştır. Ancak şiirlerinden bazıları Uğur Türkmen (1996) ve Halil Atılgan'ın (2002) çalışmalarında yer almıştır. Şiirlerini 7 ve 8'li hece ölçüsüyle söylemiştir. Şiirlerinde genellikle aşk ve sevgi konularını işlemiştir. Şiirlerinde aşk ve sevgi konularını sıkça işlemesinin sebebini âşığımız, eşi Mukaddes hanıma olan aşkına bağlamaktadır. Örnek olması açısında şu dörtlük yeterli olacaktır: "Bülbül neden hep ağlarsın/Hem ağlar hem yanarsın/Yoksa sen de benim gibi/Gül yarini mi anarsın" (Türkmen 1996: 28; Bakırcı 2017: 58)

Yazdığı şiirlerden üç tanesini besteleyip TRT repertuarına kazandırmıştır. Ziya Özdağ,1967'li yıllarda TRT'nin "Türk Halk Müziğinin bestesi olmaz, derlemesi olur" şeklinde bir düşüncesi olduğunu söyler. Bu düşünceye rağmen üç şiir yazarak besteler ve TRT'ye gönderir. İçerisinde aşk ve meşk konulu ifadelerden dolayı TRT Denetleme Kurulu şiirleri kabul etmez. Özdağ da bu şiirlerin sözlerini yeniden düzenler ve TRT'ye tekrar gönderir. TRT bu defa üç türküyü de kabul eder. Böylece Özdağ, TRT repertuarına söz ve müziği kedisine ait üç türküyü kazandırmış olur. Bu türküler Çok Verdi Felek Bu Derdi, Gül Dalında Çalı Biter mi ve Bülbül Neden Hep Ağlarsın'dır. Çok Verdi Felek Bu Derdi ile Gül Dalında Çalı Biter mi türkülerini TRT ses sanatçısı Aynur Gürkan plağa da okumuştur.

Ziya Özdağ, 1967 yılında saz ve sözünü daha geniş kitlelere duyurmak için kendi yazdığı şiirleri besteleyip okuduğu üç tane kırkbeşlik plak çıkartmıştır. Birinci plakta Niğde türküsü olan Niğde Bağları ve Küçükten Görmedim Ana Kucağı'nı okumuştur. İkinci plakta söz ve müziği kendisine ait olan Koştur Kıratım ve Gözlerin Pek Yakıcı adlı türküleri; üçüncü plakta yine söz ve müziği kendisine ait olan Aştım Dağları Aştım da Geldim ile Mezarımı Taştan Oyun adlı türküleri okumuştur. Çıkardığı plaklardan sonra Niğde ve çevresinde tanınmaya başlamıştır. Ünü yayılınca çeşitli radyo ve televizyonlarda program yapma teklifi alır. Bu teklifleri değerlendiren Özdağ, yaptığı radyo ve televizyon programlarında hem kendi türkülerini hem de Niğde türkülerini çalıp söyler. Ayrıca programlarında en çok işlediği konu Niğde'nin sosyal ve kültürel özellikleridir.

Ziya Özdağ'ın, şiir ve bağlamanın yanı sıra halk oyunlarını tespit etme ve derleme konusunda çalışma yaptığını da görüyoruz. 1980 yılında dönemin Niğde Valisi Bedri Nazlıoğlu, Niğde Halk Oyunlarını Araştırma ve Ortaya Çıkarma Komisyonunu kurar. Ziya Özdağ da bu komisyonda görev almıştır. Özdağ'ın görevi Niğde ve Aksaray'ın (o zaman Niğde'ye bağlı) köylerini dolaşıp halk oyunlarını tespit etmektir. Yaptığı araştırma neticesinde birçok halk oyunu tespit etmiştir. Bugün Niğde'de oynanan halk oyunlarının bir kısmı Özdağ tarafından tespit edilen oyunlardır.

Kaynakça

Atılgan, Halil (2002).Geçmişten Günümüze Niğde Halk Müziği. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

Bakırcı, Nedim (2010).19. Yüzyıl Âşıklarından Niğdeli Âşık Tahirî. Niğde: Elma Ofset Mat.

Türkmen, Uğur (1996).Notalarıyla Niğde Türküleri. Niğde: Elma Ofset Mat.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. NEDİM BAKIRCI
Yayın Tarihi: 30.12.2017
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Osman Üçerd. 1940 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2HÂMİD, Bedrî Hüseyin Hâmid Efendid. ? - ö. 1786-87Doğum YeriGörüntüle
3DELİ ŞÖHRET, Şöhret Yıldızd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Osman Üçerd. 1940 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5HÂMİD, Bedrî Hüseyin Hâmid Efendid. ? - ö. 1786-87Doğum YılıGörüntüle
6DELİ ŞÖHRET, Şöhret Yıldızd. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Osman Üçerd. 1940 - ö. ?MeslekGörüntüle
8HÂMİD, Bedrî Hüseyin Hâmid Efendid. ? - ö. 1786-87MeslekGörüntüle
9DELİ ŞÖHRET, Şöhret Yıldızd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
10Osman Üçerd. 1940 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11HÂMİD, Bedrî Hüseyin Hâmid Efendid. ? - ö. 1786-87Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12DELİ ŞÖHRET, Şöhret Yıldızd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13Osman Üçerd. 1940 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14HÂMİD, Bedrî Hüseyin Hâmid Efendid. ? - ö. 1786-87Madde AdıGörüntüle
15DELİ ŞÖHRET, Şöhret Yıldızd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle