ZİYADİN CEMAY

(d. 1878 / ö. ?)
âşık, ırgat
(Âşık / 20. Yüzyıl / Türkiye Dışı)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Keday (halk ozanı, âşık) Ziyâdin Cemay, 1878 yılında Eski Kırım rayonunun Ableş köyünde fakir bir ailede doğmuştur. Çocukluk ve gençlik yılları zenginlerin, mirzaların yanında ırgatlıkla geçmiştir. Şair daha genç yaşlarında çıñ (İki kişi veya grup arasında karşılıklı söylenen müzikli beyitler şeklinde bir halk edebiyatı türü) söylemeye başlamıştır. Halkının hayatını iyi bilen şair, eserlerinde döneminin önemli hadiselerini işlemiştir. Eserlerinden pek azı günümüze ulaşmıştır (Qurtnezir 2000: 34). 2. Dünya Savaşı’ndan sonraki dönemlerde yazdığı eserler ve vefat ettiği yıl hakkında bilgiler bulunmamaktadır (Fazıl 2001: 378).

Şairin Çarlık dönemini anlatan eserlerinde gam ve keder duygusu ağır basmaktadır. Halkının Kırım Tatar ağalarına ve Rus çiftlik sahiplerine karşı kızgınlıklarını, nefrete varan hislerini onun “Horladı halqnı öz bayı, cat pomeşçik- Hor gördü halkını kendi ağaları, yabancı ağa” gibi mısralarında görmek mümkündür. Ekim devriminden sonra şairin eserleri daha da gelişerek gazete ve dergilerde sık sık basılmaya başlanmıştır. Onun devrimden sonra yazdığı çıñ ve yırların (şarkıların) esas konuları köyde yeni tekniğin gelişmesi, fakir köylülerin okuma yazma öğrenmesidir. Keday eserlerinde halkının yeni hayata alışarak yeni bir toplum oluşturmasını büyük bir sevinçle ve gururla tasvir etmiştir. 1938 yılında çıkarılan “Bahıtlı Halqnıñ Şeñ Yırları-Bahtlı Halkın Şen Şarkıları” adlı folklor antolojisinde şairin yedi eseri yer almıştır (Yüksel 2016: 523).

Ziyâdin Cemay 30’lu yılların şartlarında olup biten her vakayı eserlerinde dile getirmiştir. Esas olarak yeni hayat düzeni, kolhozlar, emekçiler hakkında epeyce çın kaleme almıştır. Onun eserlerinin dilinin sade ve anlaşılır olması şairin sevilerek okunmasını sağlamıştır (Fazıl 2001: 378).

Kaynakça

Fazıl, R, Nagayev, S. (2001). Qırımtatar Edebiyatınıñ Tarihi. Aqmescit: yyy.

Muzafarov, R, N. Muzafarov (2018). Kırım Tatar Türkçesi–Türkiye Türkçesi-Rusça Sözlük. Ankara: TDK Yay.

Qurtnezir, Zakir (2000). Qırımtatar Edipleri. Aqmescit: Tavriya Neşriyatı.

Yüksel, Zühâl (2016). “Kırım Tatar Halk Şairleri”. Türk Dünyası Âşık Edebiyatı. Ed. Naciye Ata Yıldız, Fatma Ahsen Turan. Ankara: Gazi Kitabevi. 451-540.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. IŞILAY IŞIKTAŞ SAVA
Yayın Tarihi: 12.04.2019
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1İSRAYIL NAMAZ OĞLU HESENOVd. 1940 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2ŞEMİSTAN PAŞAYEVd. 1893 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Ahmet Hadi Maksudid. 1868 - ö. 1941Doğum YeriGörüntüle
4MEHMEDd. 1877-1878 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5BAŞHANIM ŞEFİ GIZId. 1878 - ö. 1949Doğum YılıGörüntüle
6TAHSİN, Tahsin Efendid. 1878 - ö. 1957Doğum YılıGörüntüle
7MEHMEDd. 1877-1878 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8BAŞHANIM ŞEFİ GIZId. 1878 - ö. 1949Ölüm YılıGörüntüle
9TAHSİN, Tahsin Efendid. 1878 - ö. 1957Ölüm YılıGörüntüle
10MEHMEDd. 1877-1878 - ö. ?MeslekGörüntüle
11BAŞHANIM ŞEFİ GIZId. 1878 - ö. 1949MeslekGörüntüle
12TAHSİN, Tahsin Efendid. 1878 - ö. 1957MeslekGörüntüle
13MEHMEDd. 1877-1878 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14BAŞHANIM ŞEFİ GIZId. 1878 - ö. 1949Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15TAHSİN, Tahsin Efendid. 1878 - ö. 1957Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16MEHMEDd. 1877-1878 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17BAŞHANIM ŞEFİ GIZId. 1878 - ö. 1949Madde AdıGörüntüle
18TAHSİN, Tahsin Efendid. 1878 - ö. 1957Madde AdıGörüntüle