Madde Detay

16. yüzyılda yaşamış Bektaşi şairlerindendir. Kul Bayramlı’nın adı, ailesi, nerede ve ne zaman doğduğu, eğitim durum ve ne zaman vefat ettiği hususlarında kaynaklarda herhangi bir bilgiye ulaşılamamıştır. Sadeddin Nüzhet Ergun’un Bektaşi Şairleri ve Nefesleri adlı kitabında aktardığı kadarıyla on altıncı yüzyılın ikinci yarısında yazıldığı muhakkak olan bir mecmuada bir manzumesi kayıtlıdır. Söz konusu manzumesi, Kul Bayramlı’nın Bektaşi Tarikatı’nın ikinci piri (Pîr-i Sâni) olarak kabul edilen Balım Sultan’ın müridlerinden olduğunu net bir biçimde göstermektedir (Ergun 1955: 203).

Kul Bayramlı hakkında en geniş bilgiyi veren Sadeddin Nüzhet Ergun’un bu şairle ilgili aktardığı diğer bilgiler şöyledir: “Bir kısım mecmualarda (dergilerde) Kul Bayram mahlaslı mahdud bazı şiirlere daha tesadüf olunuyor. Bu manzumelerin de bu şaire ait olduğu tahmin olunabilir”. “Kul Bayram” ve “Kul Bayramlı” mahlaslarıyla mecmualarda bulunan iki şiiri Sadeddin Nüzhet Ergun tarafından yayımlanmıştır (Ergun 1955: 203-206). Ayrıca, Turgut Koca’nın Bektaşi Alevi Şairleri ve Nefesleri adlı çalışması ile İsmail Özmen’in Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi adlı çalışmasında bu şaire yer verildiğini görmekteyiz (Koca 1990: 187-191; Özmen 1995: 593-594).

Kaynaklardan ulaşılabilen az sayıda şiirinden Kul Bayramlı’nın şiirlerini hece vezniyle yazdığı ya da söylediği öğrenilmektedir. Kul Bayramlı şiirlerinde, kendisi ile çağdaş olan ve şiirlerinde yoğun Arapça ve Farsça sözcük ve terkipler ile tasavvufi terimler kullanan birçok tekke ve tarikat şairinin aksine, oldukça sade ve anlaşılır bir dil kullanmıştır. Bektaşi Tarikatına mensup olması sebebiyle şiirlerinin konusunu Alevi ve Bektaşi inancı ve tasavvuf düşüncesi ile ilgili konuların oluşturduğu görülmektedir. Özellikle Hz. Ali’nin methini ettiği şiiri ile Balım Sultan’a ve Bektaşi tarikatına bağlılığını dile getirdiği bir şiiri oldukça yaygındır. Bu şiirlerindeki söyleyiş tarzından bir Bektaşi dervişi coşkunluğunu net bir biçimde görmek mümkündür.

Ergun, Sadeddin Nüzhet (1955). Bektaşî Şairleri ve Nefesleri 19’uncu Asra Kadar.  C. 1.  İstanbul: Maarif Kitaphanesi.

Koca, Turgut (1990). Bektaşi Alevi Şairleri ve Nefesleri (13. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Kadar). İstanbul: Maarif Kitaphanesi.

Özmen, İsmail (1998). Alevî-Bektaşî Şiirleri Antolojisi. C. 2. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 

Nefes

Bilmedin mi yek nazarda uyanup

Çeküp seni irşâd eden Ali'dir

Aşk elinden sermest olan âşıkan

Mutlaka cismindeki can Ali'dir

 

Ali'dir ol dostumun kudret eli

Ali'dir ol cennet bağının gülü

Ali aşkına cûş eder bülbülü

Baharın vaktinde esen Ali'dir

 

Gafil esme fehm et gezme serseri

Ana rahminden vermiştir haberi

Hakk’ın habibidir dinin serveri

Mü'minin kalbinde iman Ali'dir

 

Ali'dir Muhammed'e şübhesiz yâr

Ali'ye dayanamadı çü Hayber

Ali'dir cümleye saki-i Kevser

Arife işaret irfan Ali'dir

 

İhlâs ile erenler eteğin tut

Benliği terk eyleyüb birliğe yet

Mürüvvet ma'deni ol nûr-i Ahad

Velayet gencine ma'den Ali'dir

 

Ali'dir gerleyen ol kudret okun

Bu söze inkâr ehli olma sakın

Gözet kenzin gevherini bil yakin

Eğer ister isen gel kân Ali'dir

 

Ali'ye arslanım dedi Yaradan

Ali'dir dostuma çareler eden

Ali'dir münkirin bağrın eriden

Mü'minler katarın güden Ali'dir

 

Ali'dir bir gelmiştir gayri yoktur

Her ne işler ise takdir-i Hak'tır

Kerâmet ehlidir keremi çoktur

Kendin kul eyleyüb satan Ali'dir

 

Ali'dir Hakk’ın kudretine mazhar

Ali'dir cümleye sâhib-i eser

Nice gelmiştir ol Aliy-yi Hayder

Ahır Mehdi sâhib zaman Ali'dir

 

Geçüp semâvatta tahta oturan

Nice bin kâfiri dine getüren

Hırka tâc ü sancağını götüren

Rûz-i mahşer Şâh-ı Merdan Ali'dir

 

Mü'min isen gel boyun eğ bu yola

Aldanma her gördüğün kıyl ü kale

Tabutun götürüb ak deve ile

Yedüp menziline giden Ali'dir

 

Ali'yi dolu bil bu dehr içinde

Anı bilmeyen kaldı küfr içinde

Benim Kul Bayram ki ol bahr içinde

Şübhesiz gönülde pinhan Ali'dir

Koca, Turgut (1990). Bektaşi Alevi Şairleri ve Nefesleri (13. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Kadar). İstanbul: Maarif Kitaphanesi. 187-189.

 

Nefes

Çok şükür olsun Allah'a

Bizim Sultan Balı'mız var

Yalan değildir billâhi

Din Muhammed ulumuz var

 

Çiğ olur mu pişenimiz

Gene kalkar düşenimiz

Miskinliktir nişanımız

Göğsümüzde elimiz var

 

Münkirler bize taş atar

Taş döner kendüne batar

Gözedir erenler tutar

Kanadımız kolumuz var

 

Eğer hırsız eğer uğru

Anda belli olur doğru

Kul Bayramlı eder doğru

Hakk’a gider yolumuz var

Koca, Turgut (1990). 

Bektaşi Alevi Şairleri ve Nefesleri (13. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Kadar). İstanbul: Maarif Kitaphanesi. 187.